Þjóðviljinn - 08.04.1987, Síða 4

________LEFÐARI_____
Hækkun til allra
Kennurum og sjúkraliöum hefur nú tekist aö sækja
verulegar kjarabætur á hendur hinu opinbera. Því fagn-
ar Þjóðviljinn vitaskuld. En um leið er sjálfsagt að setja
fram þá kröfu, að sömu hækkanir nái yfir alla launþega í
landinu.
Þessvegna tekur Þjóðviljinn einnig heils hugar undir
kröfu forseta Alþýðusambands íslands sem hann setti
fram í viðtali við Þjóðviljann í gær. En þar fagnar hann
þeim launahækkunum, sem ýmsir opinberir starfs-
menn hafa náð á síðustu vikum, en segir jafnframt, að
samsvarandi hækkanir verði auðvitað að ganga yfir
aðra hópa.
„Það er ljóst“, segir forseti Alþýðusambandsins, „að
þessir samningar eru langt umfram þá samninga sem
ASÍ og atvinnurekendur gerðu sín á milli á jólaföstunni
á síðasta ári.“ í framhaldi að því kveður Ásmundur
Stefánsson það nú blasa við, að sú almenna hækkun
sem opinberir starfsmenn hafi fengið, muni jafnframt
fara fram á hinum almenna vinnumarkaði.
Sem lið í þeirri kjaraleiðréttingu telur forseti Alþýðus-
ambandsins óhjákvæmilegt að fram fari heildarendur-
skoðun á kjarasamningnum sem ASÍ og VSÍ gerðu
með sér.
Þjóðviljinn tekur af hug og hjarta undir þau orð forseta
ASI, að endurskoðunar sé þörf á almennum kjaras-
amningum í landinu. Þau eru í tíma töluð. í því sam-
bandi er vert að minna á, að miðstjórn Alþýðubanda-
lagsins samþykkti einmitt á aðalfundi sínum fyrr á árinu,
að lágmarkslaun skyldu verða 35 - 45 þúsund í landinu.
í þeirri heildarendurskoðun, sem forseti ASÍ vill nú að
fari fram á almennum kjarasamningum, er rétt að hafa
þá tölu til viðmiðunar.
Það er athyglisvert, að í yfirstandandi kosningabar-
áttu hefur enginn stjórnmálaflokkur vakið máls á nauð-
syn skjótra launahækkana nema Alþýðubandalagið.
Meira að segja Kvennalistakonur virðast hafa meiri
áhuga á öðrum málum en hinum hörðu kjaramálum. Þó
er það staðreynd óneitanlega, að það eru fyrst og
fremst konur sem þurfa að lifa við hin fráleitu lágmarks-
laun og það eru þær sem fylla láglaunahópana.
Kynni þetta að stafa af því, að í röðum talsmanna
Kvennalistans er fátt um konur, sem koma sjálfar úr
hópi láglaunakvenna?
Það er hins vegar fróðlegt að heyra viðhorf ýmissa
kvenna, sem nú eru í framboði fyrir Alþýðubandalagið
vítt og breitt um landið:
Unnur Sólrún Bragadóttir, sem er í öðru sæti Alþýðu-
bandalagsins á Austurlandi er ekki myrk í máli um
launamálin. í viðtali við Þjóðviljann sagði hún meðal
annars: „Ég segi það hiklaust, að mérfinnst það hrein-
lega mannréttindabrot að ætla fólki að lifa á 26,500
krónum á mánuði, einsog lágmarkslaunin urðu með
síðustu samningum.
Viðhorf Olgu Guðrúnar Árnadóttur, sem skipar
fimmta sæti lista flokksins í Reykjavík, eru svipuð.
Fóstrur í
Það er fyllsta ástæða til að vara sterklega við þeim
furðulegu vinnubrögðum, sem embættismenn Reykja-
víkurborgar hafa uppi í kjarasamningum við fóstrur á
dagvistarheimilum Reykvíkinga.
Þeir hafa neitað, að láta þær sitja við sama borð og
fóstrur sem semja beint við ríkið. (ríkissamningnum var
innifalin mikilvæg bókun sem varðaði sérviðræður um
ýmsar leiðréttingará kjörum og sérmálum fóstra. Þess-
um möguleika var hins vegar lokað í samningum fóstra
við Reykjavíkurborg.
Þar með eru stjórnendur borgarinnar að æsa til óf-
riðar við fóstrur í Reykjavík. Vitaskuld er engan veginn
hægt að ætlast til að þær sætti sig við verri kjör en
starfssystkin hjá ríkinu. Með þessari framkomu er því
verið að búa svo um hnútana, að þær muni standa við
uppsagnir sínar, og hverfa frá störfum fyrir borgina
þann 1. maí.
Það er auðvelt að skilja, hvað vakir fyrir ráðendum
„Hugsaðu þér“, segir hún í viðtali, „það er í fúlustu
alvöru verið að ætlast til þess að fólk geti dregið fram
lífið á 27 þúsund krónum á mánuði. Þetta er hrein
andskotans ósvífni. Þetta er ekki hægt að þola. réttlæti-
skennd manns hlýtur að orga hástöfum, þegar svona er
kornið".
Það þarf því engum að blandast hugur um vilja Al-
þýðubandalagsins til að hækka lægstu launin. í þeirri
heildarendurskoðun, sem Ásmundur Stefánsson, fors-
eti Alþýðusambandsins og þriðji maður á lista Alþýðu-
bandalagsins í Reykjavík, hefur nú lýst nauðsynlega,
þá hlýtur meginkrafan að vera um leiðréttingu til handa
þeim, sem í dag búa við lægstu launin.
Þjóðviljinn getur fyllilega gert orð Unnar Sólrúnar,
sem fyrr er til vitnað, að sínum:
Það er mannréttindabrot að ætla fólki að lifa á 26,500
krónum á mánuði!
Reykjavík
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík. Fyrir landsfund flokks-
ins boðaði Davíð Oddsson að rétt væri að leigja eða
selja dagheimili borgarinnar að verulegum hluta. For-
ysta flokksins þaggaði niður í Davíð af ótta við átök um
þetta mál fyrir kosningar. En 1. maí eru kosningar bún-
ar. Þá er í lagi flokksins vegna, að hrinda áður boðaðri
stefnu Davíðs í framkvæmd, og það yrði til að auðvelda
framgang hennar verulega, ef flokkurinn væri búinn að
hrekja fóstrur úr starfi áður.
Davíð er búinn að vera í skugganum of lengi. Hann
setti niður vegna Borgarsþítalans. Hann setti niður þeg-
ar hann vildi fá að vera í fyrsta sæti listans í Reykjavík
að Albert gengnum en enginn vildi hann einsog Morg-
unblaðið upplýsti um síðustu helgi.
Þessvegna ætlar hann að slá sér upp hjá frjálshyg-
gjuliðinu í Sjálfstæðisflokknum með því að taka slag við
fóstrur í Reykjavík. Þessvegna er Reykjavíkuríhaldið að
niðurlægja þær núna. -ÖS
KLIPPT OG SKORIÐ
Sólblóm Van Goghs slegin á 1,6 miljarð hjá Christies: listin eins og hver annar
veðhlaupahestur eða búðakeðja.
Samkeppnin og
fjölbreytnin
Á þessum dögum örrar fjölgun-
ar íhaldsflokka lætur margur sér
um munn fara Iof um samkeppn-
ina og markaðslögmálin sem
píska áfram mannlegt félag og
stútfylla það af varningi.
Og víst eru markaðslögmálin
fjandanum duglegri við að fram-
leiða bæði þarft sem óþarft. Og
drýgri en önnur „lögmál“.
En markaðsgaldurinn og sam-
keppnin hafa Iíka undarlegar og
afar hæpnar afleiðingar á veiga-
miklum sviðum. Og við eigum þá
ekki aðeins við það djúp sem
þessi skötuhjú staðfesta milli
ríkra og fátækra sé ekki að gert.
Menn halda til dæmis að sam-
keppni um sjónvarpsáhorf (eins
og nú er farið að segja illu heilli)
leiði til aukinnar fjölbreytni. Vit-
anlega kemst meira efni fyrir á
tveim rásum en einni, á fjórum en
tveim. En hinu taka færri eftir, að
eftir því sem sjónvarpsframboðið
vex, þeim mun meira líkjast dag-
skrár hver annarri, hvort sem um
er að ræða fréttir, kvikmyndaval,
sápuóperur eða annað. Vegna
þess blátt áfram að allir eru sam-
keppnisaðilamir að leita að ein-
hverjum stórum samnefnara,
þeirri hæfilega sætu, hæfilega
krydduðu beitu sem freistar sem
flestra.
Málverkin dýru
Sem þýðir að það sem ekki nær
tiltölulega hárri prósentu í
„áhorfi" hverfur af skjánum, hve
gott sem það annars er. Frelsi
samkeppninnar snýst upp í rit-
skoðun markaðarins, sem er
kannski ekki eins grimm og rit-
skoðun lögreglunnar en getur
verið enn meira forheimskandi.
Rokufrétt um að sólblóma-
mynd eftir Vincent van Gogh
hefði selst á uppboði fyrir tæpar
25 miljónir punda (eða tæplega
1,6 miljarða króna) segir sína
sögu af því hve grátt markaðslög-
málin leika heim listarinnar.
Þessi sala er víst heimsmet, en
hún er partur í þróun sem lengi
hefur átt sér stað og hefur hækk-
að mjög ört í verði listaverk eftir
látna meistara frá ýmsum tíma-
skeiðum listasögunnar.
Sumir útskýra þetta með því
blátt áfram, að það sé meira af
dollurum í umferð en list. Þetta
er náttúrlega rangt, en rétt að því
leyti, að ekki verða til fleiri mál-
verk eftir Rembrandt eða Breug-
hel eða impressjónistana. Fram-
boðið á þeim eykst ekki meðan
peningar halda áfram að falla í
verði eins og þeir hafa gert allt frá
dögum Caligúla eða fyrr.
Það er þessvegna sem þúsundir
auðkýfinga um allan heim hafa
ákveðið að leggja peninga sína í
listaverk. í þeirri von að þar séu
þeir tryggðir fyrir verðbólgu,
gengisfalli gjaldmiðla, verðbréfa-
hruni og öðru því sem heldur
vöku fyrir auðmönnum.
En náttúrlega kemur þetta list
ekkert við né heldur því hvernig
mannfólkið nýtur hennar. Lista-
verkin verða eins og hver annar
veðhlaupahestur eða vöruhúsa-
keðja. Að vísu stofna sumir ríkir
safnarar eigin söfn sem þeim
finnst þekkilegri minnisvarði um
sjálfa sig en óyndislegar verk-
smiðjulengjur eða hamborgara-
keðjur. En eins getur það verið
að safnarar fari að eins og japan-
ski millinn Hideko Takajama.
Hann segist fá feiknalega mikið
út úr því að eltast við dýr listaverk
og kaupa þau. En svo nær það
ekki lengra. Hann safnar lista-
verkunum saman i vörugeymslu
og þar eru þau.
Þetta fjárfestingaræði kemur
svo lifandi list samtímans að litlu
gagni, og meira til tjóns vitan-
lega. Þeir féglöggu fjárfesta ekki í
lifandi mönnum, það er ekki búið
að tryggj a verðið á þeim enn, þeir
gætu bætt við mörgum nýjum
verkum og þar með truflað fram-
boðsútreikningana og þar fram
eftir götum. Og á meðan skera
allskonar hægristjórnir niður fé
til opinberra listasafna, svo mjög
að þau geta sig hvergi hrært,
hvorki til að koma í veg fyrir að
þjóðardýrgripir séu seldir úr
landi né til þess að efla lifandi list.
Kunnuglegar óp-
eruraunir
Frá Bretlandi berast fréttir
sem koma kunnuglega fyrir sjón-
ir hér hjá okkur þar sem menn
eru að skera við nögl til Þjóðleik-
húss og Ríkisútvarps og vísa á
blessunaráhrif samkeppninnar
sem lausn úr hverjum vanda.
Konunglega óperan í Covent
Garden nýtur opinbers stuðn-
ings. En hann hefur þótt of lítill
og vildi stjóm óperahússins fá
styrkinn hækkaðan um 750 þús-
undir punda. Listaráð íhaldsins
neitaði, samþykkti aðeins 130
þúsund punda hækkun, sem
nemur um einu prósenti af því fé
sem óperan áður fékk í styrk.
Með þessu er Listaráð frú Thatc-
her að segja að óperan eigi í meiri
mæli en áður að lifa á stuðningi
rika fólksins - nú á að hækka mið-
averð verulega, og um leið fækka
þeim verkum sem flutt eru á
hverju ári.
Blaðið Guardian fordæmir
þessa stefnu í ritstjórnargrein.
Blaðið segir að stjórnin vilji
hvorki styðja óperuna alminni-
lega né heldur kasta henni fyrir
markaðsöflin, heldur reyni að
búa til veika blöndu úr hvoru-
tveggja (ætli við könnumst ekki
við eitthvað svipað?). Og niður-
staðan verði herfileg. Óperan
okkar, segir blaðið :
„verður í vaxandi mæli forrétt-
indi þeirraforríku. Listræn stefna
þess verður æ íhaldssamari. Óp-
eruhúsið mun í enn ríkari mæli en
áður gefast upp fyrir fáránlegum
kröfum stórsöngvaranna. Það
verður ekki á færi venjulegs óper-
uunnanda að kaupa miða-
... .Menn ættu að eiga ótvírætt val
á milli þess kerfis þar sem þeir
riku halda uppi óperu fyrir sjálfa
sig og kerfis þar sem ríkið heldur
uppi óperu í þágu landsmanna
allra. Bretland er núna að sullast
inn í verri kostinn“.
Ekkert gerir það til þótt menn
hafi þessa hluti líka á bak við sitt
pólitíska eyra. ý|,
þlÓÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkálýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Rltstjóror: Ámi Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur
Skarphéðinsson.
Fréttastjórl: Lúðvík Geirsson.
Blaftamenn: GarðarGuðjónsson, Guðmundur RúnarHeiðarsson,
Hrafn Jökulsson, HjörleifurSveinbjömsson, IngunnÁsdísardóttir,
Kristín Ólafsdóttir, Kristófer Svavarsson, Logi Bergmann Eiðsson
(íþróttir), Magnús H. Gíslason, MörðurÁmason, CjlafurGíslason,
Ragnar Karlsson, Sigurður Á. Friðþjófsson, Stefán Ásgrímsson, Vil-
borg Davíðsdóttir, Yngvi Kjartansson (Akureyri).
Handrlta- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlitsteiknarar: Sœvar Guöbjömsson, Garðar Sigvaldason.
Framkvæmdaatjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifatofustjóri: Jóhannes Haröarson.
Skrifatofa: Guörún Guðvarðardóttir, Guðbergur Þorvaldsson.
Auglysingastjórl: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýslngar: Ðaldur Jónasson, Olga Clausen, Guðmunda Krístins-
dóttir.
Símvarala: Katrín Anna Lund, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húamóftir: Soffía Ðjörgúlfsdóttir.
Bflatjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiftslu- og af greiftsl ustjóri: Hörður Oddfríðarson.
Afgreiftsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Inrheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
Útkoyrala, afgreiftala, rltstjóm:
Síöumúla 6, Reykjavík, afmi 681333.
Auglýsingar: Sfftumúla 6, afmar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiftja Þjóft vi Ijans hf.
Prentun: Blaftaprent hf.
Verft f lausasölu: 55 kr.
Helgarblöft:60kr.
Áskriftarverð á mónufti: 550 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Mlðvlkudagur 8. apríl 1987