Þjóðviljinn - 24.05.1987, Side 13

/ÍTLA ÞAU AÐ GANGA?
Nokkrir úr hópi „ ungra Reykvíkinga “ sem tóku þátt í
Hvalfjarðargöngunni fyrir 25 árum spurðir hvort þeir œtli í
Keflavíkurgönguna 6. júní
(ár eru 25 ár liðin f rá Hvalfjarö-
argöngunni svokölluðu, lengstu
mótmælagöngu sem farin hefur
verið til þess að mótmæla hern-
aðarumsvifum Bandaríkjahers
hér á landi. Efnt var til göngu frá
Hvalfirði til Reykjavíkur árið 1962
í þeim tilgangi að vekja almenna
athygli á þeirri hættu sem stafaði
af því að hafa erlendan hér í
landinu og sérstaka athygli á
fyrirætlunum Bandaríkjamanna í
firðinum en um þær mundir var
verið að undirbúa samninga um
bandaríska herskipahöfn og lægi
fyrirkjarnorkukafbáta í Hvalfirði.
Bandaríkjamönnum og stuðn-
ingsmönnum þeirra hér á landi
varð ekki að ósk sinni í það
skiþtið og er ekki ólíklegt að Hval-
fjarðargangan hafi átt einhvern
þátt í að hindra áformin, enda
kraftmikil ganga og skilaboð
hennar afdráttarlaus.
„Ég var svo bjartsýnn á þessum
árum að halda að 5 árum síðar
yrði enginn her á fslandi," sagði
einn göngumanna í samtali við
Þjóðviljann nú þegar aldarfjórð-
ungur er liðinn frá Hvalfjarðarg-
öngunni og fslendingar búa enn
við ásælni Bandaríkjahers og
vaxandi vígbúnað og umsvif.
Göngumaðurinn er Hrafn
Magnússon, framkvæmdastjóri
Sambands almennra lífeyris-
sjóða, en hann var fyrir Hval-
fjarðargönguna spurður, ásamt
öðrum ungum Reykvíkingum í
viðtali í blaði Samtaka hernáms-
andstæðinga, hvers vegna hann
ætlaði að ganga. Þjóðviljinn ák-
vað að snúa sér til „ungu Reyk-
víkinganna“ 25 árum síðar til þess
að kanna hvort sannfæring þeirra
væri sú sama og um árið og spyrja
hvort þau ætluðu að taka þátt í
Keflavíkurgöngunni þ. 6. júní
nk., en það er reyndar tíunda
Keflavíkurgangan sem efnt er til
frá upphafi. Sú fyrsta var farin
árið 1960, en síðast var Keflavík-
urgangan árið 1983. Fjölmennust
var gangan 1976 en þá gengu um
10 þúsund manns.
Þjóðviljinn hafði samband við
fjóra úr hópi „ungra Reykvík-
inga“ af þessu tilefni. Þau Hrafn
Magnússon, Rannveigu Haralds-
dóttur prófarkalesara, Jón Júl-
íusson leikara og Bryndísi
Schram, varaborgarfulltrúa Al-
þýðuflokksins.
„Mikil skelfing, ég er sömu
skoðunar í dag og þá,“ svaraði
Hrafn Magnússon, en árið 1962
sagði Hrafn m.a. þetta: „Ég er
sannfærður um að friður verður
ekki tryggður nema öll hernað-
armannvirki séu lögð niður og
herbandalög leyst upp. Með því
að vísa hernum úr landi værum
við að hvetja aðrar þjóðir til að
gera slíkt hið sama og myndum
stuðla að friði þjóða í milli“.
Hrafn notaði tækifærið til þess
að rifja upp atburðinn.
„Stemmningin var mjög góð.
Gangan myndaði lítið samfélag
þar sem fólk ræddi málin og
skemmti sér stórkostlega. Ég
man að ég keypti mér nýja skó
fyrir gönguna og þegar við kom-
um til Reykjavíkur voru þeir al-
veg búnir.“ Hrafn sagðist ætla að
líta við í Keflavíkurgöngunni um
hvítasunnuna, en hann teldi ólík-
legt að hann gengi alla leið að
þessu sinni.
„Mín afstaða hefur breyst í
framhaldi af því sem hefur verið
að gerast í veröldinni," sagði
Bryndís Schram. Árið 1962 gekk
Bryndís gönguna að hluta, en
þessa helgi var hún upptekin
við sýningar á My Fair Lady
og gat því ekki gengið alla
leið. Ln þá hafði hún þetta að
segja: „Ég hef talsvert fylgst með
baráttu Skota gegn kjarnorku-
kafbátastöðvum í landi sínu þe^-
ar ég hef dvalist í Edinborg. Eg
hef sannarlega mikinn áhuga á að
koma í veg fýrir að slíkum stöðv-
um verði komið upp hér á lartdi
„ Á þessum árum voru mér ut an-
ríkismál okkar mjög hugleikin.
En þá voru líka allt aðrir tímar.
Ég hugsaði með mér: Af hverju
erum við að leyfa þessari þjóð að
vera hér sem á sama tíma er að
murka lífið úr milljónum í Víet-
nam? Mér fannst við vera ábyrg.
En svo þegar innrásin varð í
Tékkóslóvakíu 1968 og í Póllandi
síðar fóru skoðanir mínar að
breytast. Þá fannst mér að hættan
blasti við okkur líka. Ógnir stór-
veldanna voru komnar inní Evr-
ópu. Ég held að ef við værum
ekki í hernaðarbandalagi í dag þá
gætum við ekki ráðið okkar ör-
lögum," sagði Bryndís og ætlar
því ekki í Keflavíkurgönguna.
„Ég er algjörlega sama sinnis
og ég var þá,“ sagði Jón Júlíusson
en í viðtalinu við hann 1962 segir:
„Jón hefur tekið þátt í báðum
Keflavíkurgöngunum og ætlar
áreiðanlega ekki að sleppa þessu
tækifæri til að mótmæla herset-
unni. Hann leggur áherslu á að
engin vörn sé í hernum en marg-
víslegur ósómi fylgi honum. Eg
geng til að mótmæla hvers konar
afsali landsréttinda, ekki síst
þeirra sem framundan eru.“
,.Ég sé engan frekari tilganga í
því að vera í hernaðarbandalagi
núna en 1962,“ sagði Jón og
kvaðst ætla að ganga a.m.k ein-
hvern spöl í Keflavíkurgöngunni
framundan.
„Afstaða mín hefur ekkert
breyst á þessum 25 árum. Ég er
ennþá herstöðvaandstæðingur,"
sagði Rannveig Haraldsdóttir, en
25 árum áður sagði Rannveig:
„Ég vil leggja mitt fram eins og
aðrir til að stuðla að því að herinn
fari. Og það er fyrst og fremst
hættan sem af honum stafar sem
ég hef í huga“. Rannveig ætlar
ekki að láta sig vanta í Keflavík-
urgönguna, en hvort hún gengi
alla leiðioa frá Keflavík vildi hún
ekki lofa.
Aðrir ungir Reykvíkingar sem
talað var við höfðu m.a. þetta að
segja fyrir Hvalfjarðargönguna:
Ari Jósefsson: „Auðvitað ætla ég
að ganga! Ég er á móti mann-
drápum. Á íslandi eru tæki til
slíkrar iðju. Burt með þau!“
Hanna Kristín Stefánsdóttir:
„Smáþjóð eins og við lslendingar
getur aðeins tryggt líf sitt og
sjálfstæða menningu gegn ásælni
erlendra stórvelda með því að
vera hlutlaus í hernaði..." Elísa-
bet Guttormsdóttir: „Ég heyri
suma segja að þessi ganga sé þýð-
ingarlaus, en ég álít að ef svo er
þá sé allt starf í þágu friðar gagns-
laust“. Porsteinn Óskarsson:
„..okkur er engin vörn í hernum,
en hins vegar stafar af honum
margvísleg hætta“. Helga
Hauksdóttir: „Ég geng vegna
þess að ég veit að okkur er engin
vörn í herliðinu og ég vil taka þátt
í að vekja athygli almennings á
þessari augljósu staðreynd“.
Lúövík Th. Helgason: „Hann
(herinn K.Ól.) er afsiðunartæki
og kallar yfir okkur stórfellda á-
rásarhættu. Ég vil taka þátt í
hvers konar aðgerðum sem losar
okkur við þennan ófögnuð". Þór-
arinn Jónsson: „Ég álít lang-
hættulegast, að ungt fólk hefur
verið alið upp í þeim hugsunar-
hætti að þjóðin geti ekki lifað án
hersins og peninganna þaðan“.
Guðrún Sverrisdóttir: „Ég álít
stórhættulegt fyrir þjóðina ef
reisa á aðra herstöð á'þéttbýlasta
svæði landsins". Björn Stefáns-
son á síðasta orðið: „Utanríkis-
stefna íslendinga er mótuð af nyt-
sömum sakleysingjum. Og þar á
ég við menn eins og Bjarna Ben.
og Guðmund í., sem eru hand-
bendi stéttarbræðra og samstarfs-
manna morðhundanna í Alsír“.
-K.Ól.
Sunnudagur 24. maí 1987 i ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 13