Þjóðviljinn - 22.11.1987, Blaðsíða 12

Islendingar eriendis
Það hæfir illa íslendingum að
vera í útlöndum. Það sér maður
alltaf betur og betur eftir því sem
aðstaða manns til þess lengist og
batnar. Við ættum helst ekki að
yfirgefa þetta annars fámenna
land okkar. En út viljum við,
landinn lifir alltaf í voninni um að
komast út. Hinn vinnandi maður
stritar í sífellu fyrir næstu ferð og
því oftar sem hann fer sér hann
betur hvers konar skítaland þetta
ísland hans er og því kalla fleiri
ferðir á enn fleiri ferðir. Það er
alkunna að íslendingar þola illa
við á landinu sínu sem þeir í afs-
ökunartóni kalla klaka eða sker.
En þrátt fyrir þessa eilífu ferða-
löngun er hún á einkennilegan
hátt blönduð annarri hvöt okkar
sem er eiginlega ferðaleti, því þó
fólk langi út er í því einhver innri
beygur gagnvart hinu ókunna
sem kemur fram í því að eiginlega
nenna menn ekki að rífa sig upp
úr rútínunni og tala þess vegna
um að drífa sig í frí og skella sér
suður á Kanarí, rétt eins og um
ógnarkvöð væri að ræða.
Landann langar út en þó ekki.
Þegar hinn íslenski ferðamað-
ur er svo loks kominn út úr sinni
flugvél er hann yfirleitt rallhálf-
ur, því þó ótrúlegt megi virðast er
enn talið hátíðartilefni og fyllerís
að sleppa skamma stund úr prís-
undinni. Þannig verður hann líka
mestan hluta ferðarinnar því nú
tekur við hinn útlenski raunveru-
leiki með öllum sínum endalausu
bjórtunnum og ódýrum snöfsum.
Svo er tékkað sig inn á sitt hótel
sem síðan verður að eins konar
verstöð þaðan sem hópurinn ger-
ir út á fjarlæg mið hinna enda-
lausu og andlausu fyllería sem
eru þó í engu frábrugðin hinum
heima fyrir nema hvað þjóðhát-
íðarsöngvarnir verða ögn kröftu-
gri í flutningi fyrir daufum eyrum
langþreyttra barþjóna og
eitthvað aukast líkurnar á
slagsmálum þegar hávaðaskarinn
slæðist óvart inn á friðsælan
hverfispöbb. Því fslendingarnir
halda hópinn og gefa sig helst
ekki á tal við ókunnuga, en það er
einmitt helsti ókosturinn við út-
landið, hvað það eru svo helvíti
margir ökunnugir. Ðæmi eru
jafnvel um það að landinn ógni
sér ekki upp í leigubíl eða strætó,
hvað þá neðanjarðarlest, af þess-
um sömu ástæðum og óttanum
við þessa stórskrýtnu menn sem
tala ekki íslensku. Þetta verður
þá til þess að stórborgarsýn
Forval

V
Vegagerð rfkisins efnir hér með til forvals á verk-
tökum vegna byggingar jarðgangna í Ólafsfjarð-
armúla. í verkinu er innifalin gerð jarðganga og
frágangur þeirra, uppsteypa forskála við báða
munna og lagning vega með bundnu slitlagi.
Áætlaðar stærðir í verkinu eru:
Jarðgöng: lengd 3130 m
þversnið sprengt og út- 26 m2
grafið 90000 m3 (fastir)
sprautusteypa 2500 m3
Forskálar: lengd 265 m
breidd 8 m
steypa 3500 m3
Vegir lengd 2800 m
utan skeringar 100000 m3
ganga: fyllingar og
fláafleygar 160000 m3
Miðað er við að útboðsgögn verði afhent í febr-
úar 1988, að verkið geti hafist sumarið 1988 og
því verði lokið 1991.
Forvalsgögn (á islensku og ensku) verða afhent
hjá Vegagerð ríkisins, Borgartúni 5,105 Reykja-
vík og Miðhúsavegi 1,600 AKureyri, frá og með
þriðjudeginum 24. nóvember 1987. Útfylltum og
undirrituðum forvalsgögnum skal skila á sömu
stöðum eigi síðar en þriðjudaginn 19. janúar
1988.
Vegamálastjóri
margra íslendinga takmarkast
við eitt tilviljunarkennt hótel og
nágrenni þess.
Algengt er einnig að fólk komi
gjörsamlega undirbúningslaust
til milljónaborgarinnar og því
verður allt mun erfiðara þegar á
hólminn er komið. Menn hafa
enga tilfinningu fyrir áttum eða
legu gatna og oft hef ég fengið
spurningar eins og „Er þetta
Manhattan?" Dagarnir enda því
oft í endalausum göngutúrum
beint af augum, í leit að plötubúð
eða góðum restauranti sem síðan
er aldrei nógu góður og því er
reynt að ganga aðeins lengra og
aðeins lengra þangað til allir eru
uppgefnir og daginn eftir hel-
tekur ferðaletin fólk í bland við
timburmennina. Það er svefninn
sem heltekur það og er í raun ver-
sti óvinur þess erlendis. Meiri-
hluta tímans líður því úr fólki
uppá sjálfum hótelherbergjun-
um, enda heyrist oft hjá
heimkomnum íslendingum hvað
þeir hafi nú verið gasalega
heppnir með hótel.
Nei, menn eiga að lesa sér til og
kynna sér staðhætti áður en lagt
er af stað og þó alls ekki taka með
sér neinar bækur, það er eitt af
því sorglega að sjá ferðamenn
pæla sig í gegnum þykka doðr-
anta um leið og hinn skammi tími
þeirra líður út í nálægð risa-
listasafna, leikhúsa, nætur-
klúbba, útsýnisturna, klám-
hverfa og flóamarkaða. Það er
þvert á móti um að gera að vera í
fínu formi og klár og kvikk og
æða út um allar trissur, innbyrða
sem mest á sem skemmstum tíma
og þá er nægur tími til að lesa
þegar heim kemur. Sniðugt er
einnig að hafa með sér vasadiskó
svokallað með útvarpsrásum, en
12 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN
gangandi með það um framandi
götur er nýstárleg nautn og þann-
ig eru öll skilningarvit þanin til
hins ítrasta. Forvitni! Það er
helsta vopn ferðamannsins og
aldrei nóg af henni.
Önnur tegund íslendinga er-
lendis eru hinir svokölluðu náms-
menn. Þeir eru þó annar botn á
sömu köku og bera þjóðerni sínu
stöðugt vitni líkt og kollegar
þeirra ferðamennirnir. íslenskir
námsmenn eru nú líklega finnan-
legir í flestum ef ekki öllum hásk-
ólaborgum heimsins. Það er með
ólíkindum hvað útþenslustefnan
hefur af sér leitt. En þó nær hún
ansi skammt hvað hvern og einn
varðar. Framhalds-
menntunarfólkið okkar rottar sig
nefnilega saman og myndar með
sér innan stórborganna ógnarlítil
minnihlutasamfélög á stærð við
brúarvinnuflokka, sem síðan
verða víðsýnum einstaklingum sá
þröngi og heiti landans pottur
sem þeir aldrei sleppa úr. Menn
halda hópinn meðan á „útlegð-
inni” stendur svo mjög að jafnvel
eru um það dæmi að heilar fjöl-
skyldur haldi heim frá margra ára
námi án þess að hafa þegið svo
mikið sem veitt matarboð hjá
gestgjöfum sínum. fslendingar
eru nefnilega stundum eins og
hvalir, jafnsjaldgæfir, og náms-
dvölin þeirra eins og neðansjá-
var, þeir halda öllu niðrí sér
þangað til þeir verða að („koma
upp“) til að anda, um jólin.
Námsmenn gefa jafnvel út sitt
eigið blað sem heitir Sæmundur,
eftir þeim gamla fróða sem sjálf-
sagt myndi skammast sín ef hann
sæi það, því þetta er leiðinlegasta
blað sem kemur út á heimsmark-
aðinum, ekkert annað en enda-
lausar járnsíður af
„hagsmunabaráttu” og námslán-
atali. Það er furðulegt og nánast
ófyrirgefanlegt að Sæmundur sé
gefinn út af framtíðarfólki lands-
ins, svo andlaus sem hann er. En
andleysið heltekur oft einnig
námsmenn þegar þeir einn eða
fleiri koma saman hver heima hjá
hvor öðrum og snúa umræðunni
fljótt upp í námslánatal sem er
eitt það hvimleiðasta samkvæm-
isfyrirbæri sem til er. „Eruð þið
búin að fá ykkar lán?“ „Nei, við
erum búin að bíða síðan í sept-
ember og uppbótin fyrir hann
Sniðfán litla er til dæmis föst ein-
hvers staðar, og svo fær Sam-
björn ekki nema hálft vegna þess
að hann skipti um á miðju se-
mestri í fyrra, úr þema tópalógí-
unni yfir í tölkerfisfræðina ...“
Reyndar hef ég nú aldrei skilið af
hverju fólk er að taka þessi náms-
lán, eins leiðinleg og þau annars
eru og aðkoman í pappírshengið
hjá S.L.E.N. svo mannlega frá-
hrindandi. En staðreyndin er
auðvitað sú að foreldrarnir eru
látnir vinna þau biðlundarverk,
nokkuð sem snúið hefur huga
þeirra til náms barnanna og orðið
til þess að fólk reynir nú að hafa
þau frá „frekara framhalds-
námi“.
En erlendis erum við þó sem
fyrr og stundum eru haldin partý.
Svokölluð íslendingapartý. Þar
geta hvalirnir komið upp úr um
stundarsakir og andað að sér vín-
andanum og þá er hann ekki lítill
strókurinn sem stendur út úr
þeim. Þeir þekkjast langar leiðir
þar sem þeir koma töltandi með
plastpokana sína fulla af glerjum
og í hinum hlutlausa klæðnaði
sínum, ekki of fínir og þó ekki
sjabbý, ólitir ullarjakkar og vaff-
hálsmál með þvölum nankins-
buxum. Þeir eru einhvern veginn
ekki í fötunum heldur eru þau um
þá eins og ullarreifi. Og svo þegar
upp er komið er töluð íslenska,
jafnvel í kross yfir útlendum
hausum, hátíð er ef menn kynna
sig og þá á forníslensku „Ég heiti
Bjórfinnur og ég kenni
kjarnfóðursblöndun við Corn-
ell.“ Og síðan er gleraugum kippt
af útlensku nefi, sem er gamalt
verbúðartrix, og skutlað út um
gluggann en viðmælandinn situr
allt í einu á gólfinu úti í horni,
gáttaður á þessari vösku víkinga-
sveit sem síðan lognast sjálfkrafa
út af brennivíni í fatahengið.
Hvalirnir síga hægt aftur niður í
undirdjúpin.
Þriðja tegundin af íslendingum
erlendis er svo þeir sem af ýmsum
og óskiljanlegum ástæðum eru
búsettir þar af frjálsum vilja ein-
um saman og mun ég hér ekki
fara frekar út í þau mörg hver
sorglegu dæmi.
New York City, 10. nóv. 1987
Hallgrímur Helgason
Berðu ekki við
tímaleysi
v í umferðinni.
Þaö ert /kc sem situr undir stýri.