Þjóðviljinn - 15.12.1990, Blaðsíða 2

Húsavík
Náttúrugrípa-
safn sótt
heim
Grímseyjarbjörninn frægi.
Sá, sem kemur í Náttúrugripa-
safnið á Húsavík og á þess kost að
njóta leiðsagnar þeirra Finns
Kristjánssonar safnvarðar og
konu hans, frú Hjördísar Kvaran,
stund úr degi, verður ekki fyrir
vonbrigðum. Þama gefur að líta
íjölda uppstoppaðra dýra, kuð-
unga og skeljar, steina og stein-
gervinga, jurtir, fjölskrúðugt
eggjasafn og margt fleira. Gegnir
mikilli furðu hversu safnið er orð-
ið stórt og fjölbreytt þegar þess er
gætt hve fá ár eru liðin síðan það
var stofnað. En gæfa safnsins er
sú, að hafa átt og eiga marga vini
og velunnara, sem fært hafa á
fjörur þess margan verðmætan
gripinn, enda verður svona safn
tæpast til með öðru móti.
Engin leið er að lýsa safninu
með orðum, svo að verulegt gagn
verði af, né heldur að minnast á
allt það sem þama er að sjá.
Myndir tala skýrara máli en koma
þó aldrei að fullu í stað þeirrar
snertingar, sem það veitir, að hafa
gripinn sjálfan fyrir augum, í því
umhverfi sem honum hefúr verið
búið. En ef við reynum að gefa
ofurlítið sýnishom af „dýralífinu“
þá gefúr þama að líta fullorðinn
ref, ásamt yrðlingi, gjafir frá Jó-
hanni Skaptasyni, fymim sýslu-
manni, síðast á Húsavik, og annar
refur, mórauður, er þama frá Zóp-
honíasi Jónssyni á Húsavík og
íkomi frá Ama Sigurbjömssyni,
Húsavík. Og ekki má gleyma
hvítabiminum, sem gekk á land í
Grimsey héma um árið, en hann
ber að sjálfsögðu af öðmm dýmm
þama að tign og virðuleika, en
hann var keyptur til safnsins.
Þama spóka sig bæði kampselur
og blöðruselur, sem Bjöm Frið-
finnsson gaf.
Fuglalífið er orðið æði fjöl-
breytt. Þama er rjúpnapar frá
Theodóri Gunnlaugssyni frá
Bjarmalandi, fasani og starri frá
Haraldi Jóhannssyni, mjólkur-
fræðingi á Húsavík. Langvía,
stuttnefja, álka, ásamt eggjum
þessara fúgla, frá Ragnheiði Ein-
arsdóttur, Básum í Grímsey.
Grænlandsfálki ffá Sigurði Gunn-
arssyni frá Húsavík. Brandugla
frá Zóphoníasi Jónssyni á Húsa-
vík. Stuttnefja og toppönd frá
Þorgrími Maríassyni á Húsavík
og toppönd og hrafnsönd frá
Bjartmari Guðmundssyni og
Hólmffíði Sigfúsdóttur. Hér er þó
æði margt ótalið, þvi safninu em
alltaf öðm hvom að berast fuglar
og sumir sjaldséðir, sem Kristján
Guðmundsson setur upp.
Ymsir hafa reynst drjúgir við
eggjaleitina. Þama finnum við
álftar-, gæsar-, lóns-, smyrils-,
steindepils-, músarindils-,
straumandar- og páfagauksegg.
Einn varð sér úti um strútsegg og
færði safninu. Og Theodór ffá
Bjarmalandi átti í fómm sínum
fálkaegg.
Látum við þá af eggjatínsl-
unni með þeim Finnþog Hjördísi
þótt fjarri fari að trútt sé hér talið
ffam, en snúum okkur að skelja-,
steina- og steingerýingasafninu,
sem þama er bæði mikið og fjöl-
breytt. Hefúr þar víða verið leitað
fanga og raunar ekki einvörðungu
innanlands. Nefna má steina og
skeljar úr þeim nafnkunna Hall-
bjamarstaðaskambi á Tjömesi,
sem Kári Siguijónsson safnaði,
ýmiss konar steina af fjörunum
við Skjálfanda, sérkennilegar
steinaflögur úr Heiðarfjalli, og
bergkristalla austan ffá Teigar-
homi. Úlfur Indriðason frá Fjalli
færði safninu hið verðmæta og
mikla skeljasafn sitt, ásamt skrá
yfir það, bæði á íslensku og lat-
ínu. Safn Úlfs telur 92 íslenskar
skeljar, 12 landkuðunga, þijá
vatnakuðunga, 152 íslenska sæk-
uðunga, vatnaskel o.fl. Samtals
em þetta 267 gripir. Þá er og
þama mikið skeljasafn frá Jó-
hannesi Bjömssyni í Ytri-Tungu.
Helgi Jónsson á Húsavík hefúr
reynst safninu dijúgur liðsmaður.
Frá honum hafa komið tvö eintök
af bergbúa, hörpudiskar, taldir
vera 8-10 þús. ára gamlir, sem
komu upp þegar grafið var fyrir
flugtuminum í Reykjavík og hef-
ur fiskurinn kristallast í skeljun-
um. Kalksteinn er þama úr Esj-
unni, „fjalli Reykvíkinga", eins
og maður heyrir Esjuna stundum
nefnda en mér finnst nú að Kjal-
nesingar eigi hana frekar, brandur
frá Tindum í Króksfirði, birkiblöð
úr setlagi vestur í Selárdal, zeon-
lítar, geislasteinar, jaspís og kvars
frá Borgarfirði eystra, silfurkrist-
all frá Helgastöðum við Reyðar-
fjörð, jámsteinn vestan úr Eyrar-
fjalli og kvars utan úr Náttfara-
víkum.
En sem fyrr segir hefúr víðar
verið leitað fanga en hérlendis.
Þama gefur nefnilega að líta
Safni heitir rit Safnahússins á
Húsavík og er forstöðumaður
safnsins Finnur Kristjánsson
safnvörður. Safnahúsið hýsir
margs konar söfn fyrir utan Nátt-
úmgripasafnið, þ.á m. Byggða-
safn, Ljósmyndasafii, Héraðs-
skjalasafn og fleiri og gegnir
Safni upplýsingaþjónustu fyrir
þau öll.
Kennir þar margra grasa og
þar á meðal birtast í blaðinu fom
gullkom af ýmsu tæi, sem sum
hver em næsta forvitnileg.
Má þar til dæmis taka upp-
talningu sérkennilegra manna-
nafna sem er að finna í Þingey-
ingaskrá frá nítjándu öld.
Bergvina
Egídína
Hólmkelína
Naemí
Dortía
Hólmtiyggur
Aðalbrigt
Ireneus
Ljónharður
Manossína
Elliðagrímur
Nemús
Óvida
í Bárðardal gerðu menn sér til
dundurs að yrkja manntalsvisur
og em nokkrar slíkar birtar í
Safna. Ein þeirra telur upp heimil-
isfólk á Sandhaugum í Bárðardal
og er ort af Sigurgeiri Erlendssyni
á ámnum 1870 - 75.
Sandhauga-fólkið svo ég tel,
sem þó ei getur farið vel,
Jóhannes Jóns er niður.
steina, steingervinga, steináhöld
og steinvopn frá Danmörku,
steina frá Kulusuk á Grænlandi,
grænlenska blýsteina frá Meist-
aravík og grænlenskan eldstein.
En einhversstaðar verður að Iáta
ferðinni lokið og getum við þá að
síðustu staðnæmst við 300 teg-
undir af plöntum frá Náttúm-
gripasafninu á Akureyri.
Hér er auðvitað engan veginn
um að ræða tæmandi upptalningu
á því, sem náttúmgripasafn þeirra
Þingeyinga hefúr að geyma.
Sönnu nær, að einvörðungu sé
bmgðið upp sýnishomum. Og
með hveiju ári vex innistæðan í
þessum sjóði.
-mhg
Kristín Anna er kona hans
kann vel að rækja skyldur
manns,
Amfríður að því styður.
Þorbjörg ekkja er þæg í lund,
þrýstin Rósa er glaðlegt
spmnd,
Benedikt, Hólmgeir, Bjössi,
María rær hjá rekkum þeim,
mglið er nærri komið heim,
lýk ég svo ljótu versi.
Ýmsar spaugilegar sögur em
líka birtar í Safna, lesendum til
skemmtunar, eins og sú sem hér
fer á eflfir af séra Áma Jóhannes-
syni í Grenivík.
Það var oft fjörugt mannlíf, og
glatt á hjalla á heimili prestshjón-
anna í Grenivík, séra Áma Jó-
hannessonar og frú Karólínu.
Eitt sinn var þannig ástatt að
prestur var með kvef og hæsi, og
átti því erfitt með að láta heyra til
sín. Þótti honum þá keyra úr hófi
samtal, hávaði og gleðskapur ffú-
arinnar og dætranna í eldhúsinu;
gafst hann upp við að tjá sig
vegna hávaðans, og greip til þess
ráðs að skrifa ffú sinni eftirfar-
andi bréf:
ORÐSENDING
til frú Karólínu í Grenivík.
Má jeg biðja yður, að gjöra
svo vel, að hjálpa mjer um bendil
í brókina mína við fyrstu hentug-
leika.
Grenivík, 30. april 1926
Ámi Jóhannesson
Geithafurinn
Höttur hefur
fengið
samastað á
Náttúru-
gripasafninu
á Húsavík.
Gullkorn af
eldri gerð
2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN