Þjóðviljinn - 09.03.1991, Síða 9

Leikmynd Gunnars Bjarnasonar
skapar margs konar umhverfi.
Guðbjörg Thoroddsen í hlutverki
sínu. Mynd: Grímur.
Óþol
Þjóðleikhúsið, Litla sviðið
Bréf frá Sylvíu (Letters Home)
Höfundur: Rose Leiman Gold-
emberg
Þýðing: Guðrún J. Bachmann
Leikstjórn: Edda Þórarinsdótt-
ir
Hreyfingar: Sylvia von Kospoth
Tónlist: Finnur Torfi Stefáns-
son
Leikmynd: Gunnar Bjarnason
Lýsing: Asmundur Karlsson
Ljóðaþýðingar: Sverrir Hólm-
arsson
Bandaríska skáldkonan Sylvía
Plath (1932-1963) lifði fremur stutta
ævi áður en hún féll fyrir eigin
hendi, en varðveist hafa hundruð
bréfa frá henni til Qölskyldunnar.
Akveðnar spumingar vakna undir-
eins og farið er að endurvarpa slíku
efni og selja það undir yfirskini list-
ar. Þótt það hafí verið í tísku á viss-
um markaði undanfarið að hnýsast
inn um slík skráargöt til að gaum-
gæfa nekt listamanna, lifandi og lát-
inna, er ekki augljóst hvers vegna
gripið er til þessa á Litla sviðinu
núna. Lítið verður af leikverkinu
ráðið um hæðir í skáldlist Sylvíu
Plath og umdeilanlegt hvort þessi
bréf eru yfirleitt nógu sérstök eða
sterk til þess að verða í sjálfu sér
byggingarefni leikrits. En Leiman
Goldemberg klippir einfaldlega hráa
búta úr bréfunum og leggur í munn
leikkonunum tveimur sem túlka
Sylvíu og móður hennar Aurelíu.
Og jafnvel þótt litið væri á verk
þetta sem framhaldsþátt í mæðgna-
umræðunni hrekkur það skammt þar
líka.
Hins vegar vinna íslensku lista-
mennirnir aðdáanlega úr þessum
erfiða efnivið. Stíll einfaldleikans
ræður, leikmynd Gunnars Bjarna-
sonar er snjöll lausn, sem myndar
jaíht stiga og búr (andlegt fangelsi),
og er látin bærast sem rótlaust þang-
ið um sviðið. Leikstjórinn Edda Þór-
arinsdóttir, sem hér þreytir ffumraun
sína í leikhúsleikstjórn að loknu
námi í Bandaríkjunum, kallar ffam
allt það óbærilega óþol sem heijar á
mæðgurnar, einkum Sylvíu, með
flökti sálnanna um sviðið. Asamt
sviðshreyfingameistaranum Sylviu
von Kospoth hefur henni lánast að
fanga í rýminu þann sveigjanleika
sem í persónunum býr og gera það
að sálnadýflissu. Sjaldgæft er að sjá
staðsetningar, lýsingu og leikhljóð
samræmast í svo nærfærnum og
markvissum stil naumhyggjunnar og
hér er gert. Athyglin beinist óvægin
að hverri smáhreyfingu og svip-
brigðum leikaranna tveggja, Guð-
bjargar Thoroddsen í hlutverki Sylv-
íu og Helgu Bachmann sem móður
hennar. Þær eru báðar afar leiknar í
því að færa áhorfandanum stingandi
návist persónanna. Þessi atburðarás,
sem stekkur ffá vonum og galsa yfir
í harmleik og dauða, kemst því eins
vel til skila og unnt er.
Tónlist Finns Torfa Stefánssonar
er afburða vönduð sem vænta mátti,
kannski ívið skrautleg á köflum,
miðað við einfaldan blæ sviðsetn-
ingarinnar, þegar hann fléttar saman
stefm af miklum hagleik. En tónam-
ir fengu að svífa um af viðhlítandi
hógværð. Þýðing Guðrúnar Bach-
mann er lipur og ljóðaþýðingar
Sverris Hólmarssonar fela í sér
ramman keim alvörunnar. Þegar upp
er staðið verður því ekki annað sagt
en Þjóðleikhúsið bjóði upp á metn-
aðarfulla og listræna sýningu, þar
sem úrvals listafólki hefur tekist að
blása furðu miklu lífsmagni í eftir-
líkingu af leikriti.
Knáir kómedíukrakkar
LEIKHÚS
Nauðsynlegt, fyrirsegjanlegt
A Ólafur H. Torfason skrifar
Leikfélag Reykjavíkur: 1932
Höfundur og leikstjóri:
Guðmundur Ólafsson
Leikmynd og búningar:
Hlín Gunnarsdóttir
Lýsing: Lárus Björnsson
Umsjón með tónlist:
Jóhann G. Jóhannsson
Sýningarstjóri:
Ingibjörg Bjarnadóttir
Guðmundur Ólafsson
gerir með verð-
launaverki sínu,
1932, tilraun til
þess bæði að segja
dæmisögu um þjóð-
félagsmál og flytja okkur persónu-
bundinn andblæ snauðra og ríkra
kreppufjölskyldna með aðgangi að
lífshlaupi fjölmargra einstaklinga.
Of margra kannski, því sögurnar
keppa um athyglina, auk þess sem
verícið gerist á fimm eða sex sam-
liggjandi leikrýmum, þar sem mið-
sviðið verður þó yfirleitt útundan.
I þessu hástemmda verki birtist
oft mikil fæmi Guðmundar í smíði
samtala, og nær hann endrum og
sinnum að mála sterkar skyndi-
myndir af persónuleikum. Nokkur
tilfinningasemi og spennuþrungin,
yfirkeyrð samtöl rýra þó heildarár-
angurinn. Fmmleiki Guðmundar er
þó oft ferskur, eins og þegar mis-
munandi smekkur á samkvæmis-
dönsum er látinn gefa stéttaskipt-
inguna til kynna.
Okkur vantar vissulega meiri
almenna úrvinnslu á þessu tíma-
skeiði Islandssögunnar, listaverk
eða skemmtanir sem geta miðlað
áfram þeim lærdómum sem nauð-
synlegir em til að virða og leggja
rétt mat á samhengi fyrirbæranna.
Hins vegar virðast íslenskir sagn-
fræðingar og listamenn allnjörvað-
ir í hefðir gmnnristandi og gamal-
dags persónusögu og grófgerðrar
Verkamennirnir á eyrinni reyna að snapa daglaunastarf við uppskipun úr togara. Mynd: Jim Smart.
lýsingar afleiðinga. Vegna ónógrar
yfirsýnar um þau svið sem fræði-
menn hafa vanrækt lánast því alltof
sjaldan að kveikja nægilegt ljós yf-
ir þeim aflstöðvum sem réðu hag-
sögu og framfomm.
Guðmundur Ólafsson vinnur
samviskusamlega í þessari hefð
sem hér hefur nær einokað blöð og
bækur, með þeim afleiðingum að
verk hans verður full fyrirsegjan-
legt og þunglamalegt, eins og
gömul eimreið sem allir vita hvert
er að fara. Atvik - átök og ástir -
fá einhvem skylduræknisþef, auk
þess sem táknfræði verksins gerist
harla jámbent undir lokin.
Þótt hér sé drepið á augljósar
misfellur í umfangsmikilli og
brýnni sögu Guðmundar Ólafsson-
ar, er jafh greinilegt að hann hefur
á valdi sínu margt af þeim galdri
jafnt smásærra og stórbrotinna eig-
inda leikhússins, sem koma saman
í áhrifamiklu samræmi heildarinn-
ar. Leikmynd Hlínar Gunnarsdótt-
ur er létt og glæsileg í sjálfu sér, og
ber höfundi sínum gott vitni, en
Hlín geldur þess að verkið felur í
sér fullmargar persónur, of margar
sögur. Lýsing var býsna brött, sem
er reyndar einn galli leikhússins
sjálfs, og víða gengu leikarar
hreinlega úr úr birtunni og mátti þó
ekki á dökkvann bæta.
I aðalhlutverkum em traustir
leikarar, þar sem María Sigurðar-
dóttir nær jafnbestum árangri í
hlutverki Auðar. Margrét Helga Jó-
hannsdóttir var sannfærandi sveita-
kona á mölinni, en synirnir full
brothættir í höndum Kristjáns
Franklíns Magnúss og Þórarins
Eyfjörðs. Jón Sigurbjörnsson í
hlutverki uppgjafabóndans gaf alla
þá dýpt sem unnt var. Þáttur hans
og Sigrúnar Eddu Björnsdóttur
snertir einna vandmeðförnustu
drætti sýningarinnar. Fjöldi leikara
kemur fram í öðmm smærri hlut-
verkum og má segja að mörg til-
svör úr þeim hópi séu með eftir-
minnilegustu leiftmm verksins.
Leiklistarfélagið Aristofanes,
Fjölbrautaskólanum í Breið-
holti
Tveggja þjónn
Höfundur: Carlo Goldoni
Þýðing: Bjarni Guðmundsson
Leikstjórn og leikmynd: Sig-
urþór A. Heimisson
Lýsing: Gunnar Þór Arnarson
Leikendur: Ingvar Sverrisson,
María Hjálmtýsdóttir, Hlynur
Leifsson, Sigurlaug Jónasdótt-
ir, Bára Konný Hannesdóttir,
Katrín Þórey Þórðardóttir,
Bergur Ólafsson, Ásgeir Örn
Ásgeirsson, Rannveig Krist-
jánsdóttir, Steinunn Stefáns-
dóttir, Þórdís Asa Þórisdóttir
og Páll Ingi Magnússon.
Það er menningin sem skapar
eina almennilega gagnsæið í tilver-
unni og mannkynssögunni. Þetta
sannast enn einu sinni í sal Fjöl-
brautaskólans í Breiðholti þessar
vikurnar, en þar arka bísperrtir
nemendur í stórskemmtilegri út-
Tveggja þjónn: Ingvar Sverrisson
í hlutverki sinu. Mynd: RK
gáfu sinni af 200 ára gömlu leik-
verki ítalans Goldonis, og þar að
auki í sprelllifandi afbrigði af
ærslaleikjahefð Commedia
dell'arte, en blómaskeið hennar var
frá miðri sextándu öld og fram á
miðja átjándu, þótt ræturnar nái
langtum lengra aftur. Þetta dásam-
Gerist stofnfélagar !
Hafið samband við stjóm:
Birna Þórðardóttir í síma 29075
Guðlaug Teitsdóttir í síma 29647
Sigurður Einarsson í síma 622864
lega frjómagn listarinnar, sem
veldur blómgun upp af sama rótar-
kerfi öld eftir öld, með nýju og
nýju fólki, er eitt undur veraldar.
Sýning Leikfélags Reykjavíkur
á þessu verki fyrir röskum tveimur
áratugum er mörgum leikhúsunn-
endum í fersku minni vegna ævin-
týralegrar frammistöðu Arnars
Jónssonar í hlutverki þjónsins, en
mjög mæðir á hæfileikum hans í
þessum kostulegheitum öllum. Og
að þessu sinni færir Ingvar Sverris-
son okkur stórgóða persónu, þótt
hún sé í klossaskapnum ákaflega
ólík þeim ofurlipra Trifolio sem
skaust um í Iðnó forðum daga, en
það var ein frumraun Amars Jóns-
sonar á opinberum vettvangi. Og
víst gæti árangurinn í Breiðholtinu
núna verið að kynna okkur ein-
hveija afreksleikara framtíðar, því
auk Ingvars hafa t.d. þau Katrín
Þórey Þórðardóttir í hlutverki
Smeraldínu og Páll Ingi Magnús-
son sem Serbinetto á valdi sínu
furðu.mikil tilbrigði og sviðsnánd.
Kómedíukrakkarnir í Breið-
holtinu hafa verið svo lúsheppnir
að fá sérfræðing í Commedia
dell’arte leikstílnum, Sigurþór A.
Heimisson, til leikstjómarinnar, en
að loknu námi í Leiklistarskóla Is-
lands kynnti hann sér þessa grein
Thalíu sérstaklega á ltalíu og hefur
starfað í íslensk- ástralska leik-
hópnum Icestralia, m.a. í Feneyj-
um, Flórens og Bologna.
Verk Goldonis henta ágætlega
áhugaleikumm og ungu fólki, þar
gefst tækifæri til að skrumskæla
persónur og rasa út, enda lifa nem-
endumir í Fjölbrautaskólanum í
Breiðholti jafnt hlutverkin og leika
þau. Svona bullandi leikgleði hrif-
ur ævinlega áhorfandann, þótt við-
vaningsbragur geti verið á myndun
einstakra atkvæða eða svipbrigða
og óvæntir skellir eða ljósagangur
séu eitthvað að þvælast baksviðs.
Hjákátleg líkamsbeiting, skrautleg-
ir búningar og óvenjuleg ljósaskip-
an hjálpuðust að við að gera kvöld-
stundina góða.
FÉLAGSMÁLARÁÐUNEYTIÐ
Evrópuráðsstyrkir á sviði félagsþjónustu
Evrópuráðið veitir starfsmönnum stofnana og samtaka á
sviði félagsþjónustu styrki vegna kynnisferða til aðildar-
ríkja ráðsins á árinu 1992. Umsóknareyðublöð fást í fé-
lagsmálaráðuneytinu, Hafnarhúsinu við Tryggvagötu,
sem jafnframt veitir nánari upplýsingar.
Umsóknarfrestur er til 15. apríl n.k.
Félagsmálaráðuneytið, 7. mars 1991.
Síða 9
ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 9.mars 1991