Þjóðviljinn - 28.05.1991, Side 3

9
Frelsi, jafnrétti o
bræðralag markaðarins
I Dí5lG
28. maí
er þriðjudagur.
148. dagurársins.
Fullt tungl.
Sólarupprás í Reykjavík
kl. 3.35 - sólarlag kl.
23.18.
Viðburðir
Síðasta mótspyma París-
arkommúnunnar brotin á
bak aftur 1871.
Þjóðviljinn
tyrir 50 árum
Þjóðviljinn bannaður.
fyrir 25 árum
„Sigurhátíð“ Sjálfstæðis-
manna fásótt. Aflýsa varð
„hátfðinni" í veitingahús-
inu Klúbbnum. Merkum
áfanga náð - eigin mynd-
mótagerð Þjóðviljans.
Nýja Fokker Friendship-
vélin kemur kl. 14 í dag.
Sá spaki
Mennirnir eru ósanngjam-
ir. Þeir nota aldrei það
frelsi sem þeir hafa, en
krefjast þess sem þeir
hafa ekki; þeir hafa hugs-
anafrelsi, en krefjast tján-
ingafrelsis.
(Sören Kierkegaard)
á stækkun Kringl-
unnar og áhrifum
hennar a gamla
miðbæinn
Guðrún Jóns-
dóttir arkitekt
Ég hef ákaflega miklar
áhyggjur af af þessari þróun
og þá sérstaklega af háu
hlutfalli verslunarhúsnæðis
miðað við íbúðarhúsnæði í
Reykjavík. Ég tel þessa
aukningu á verslunarhús-
næði sem nú stendur fyrir
dyrum varhugaverða. Eftir
stækkun Kringlunnar hlýtur
að vera ennþá meiri hætta
en fyrr á því að gamli mið-
bærinn deyji. Verst er að
skipulagslegar ákvarðanir
styðjast ekki við neinar at-
huganir á innkaupaháttum
eða verslunarvenjum íbúa,
þannig að ég tel að menn
séu að renna blint í sjóinn
með skipulagi á verslun og
stækkun Kringlunnar.
Ríkisstjórnin hefur til-
kynnt að hætt verði að
lána skv. húsnæðislána-
kerfinu frá 1986. Því
ur verið lokað og verður
húsbréfakerfið eina almenna
Iánakerfið sem völ er á.
Það ætti í sjálfú sér ekki að vera
slæm tiðindi sé miðað við þær lýs-
ingar á kerfinu sem gefnar voru í
upphafi. Það átti nánast að leysa
hvers manns vanda. Engin biðröð
eftir láni, eftir 2-3 vikur væru hús-
bréfin komin í hendur umsækjanda;
lánsupphæð mikið hærri en áður,
hæstu lán eru í dag liðlega 9 milj-
ónir, og þar af leiðandi minna af
skammtímalánum; engin vandmál
fyrir ríkið m.a. vegna svonefndrar
innri fjármögnunar húsbréfakerfis-
ins; engin þensluáhrif á fasteigna-
markaðinn sem myndu hækka
íbúðaverð.
Betra var ekki hægt að hugsa
sér, í stað skömmtunarkerfis og
biðraða sem af því leiðir, var boðið
fyrirheitna landið í húsnæðismálum
þar sem allir fengju lán eftir þörfúm
og þegar þeir vildu. Hér var komin
framtíðarlausn í húsnæðismálum ís-
lendinga, sagði félagsmálaráðherra.
Auðvitað var ekki hægt að
standa gegn slíku gylliboði, reyndar
voru til efasemdarmenn sem skildu
ekki hvemig hægt væri að ávísa eft-
ir þörfum úr hefti með takmarkaðri
innstæðu. En slíkir menn vom um-
svifalaust stimplaðir vondir kallar
sem þvældust fyrir ffamsæknum
öflum alþýðunnar.
Hin nýja jafhaðarstefna gmnd-
vallaðist á því að virkja kyngi-
magnaða krafta sem leynast í við-
skiptum með verðbréf. Dansinn
kringum verðbréfakðkálfmn, þar
sem ábatavonin er drifkrafturinn,
myndi leiða af sér hámörkun á
ffelsi og jafhrétti launafólks.
Urelt þing var hin foma skoðun:
Rétturinn til húsnæðis á viðráðan-
legum kjörum. Beita ætti ríkisvald-
inu til þess að uppfylla þann rétt og
að það fé sem til þess þyrfti væri á
betri kjömm en annað fjármagn.
Til þess að taka af allan vafa
um ágæti húsbréfakerfisins upplýsti
félagsmálaráðherra í viðtali í Press-
unni 23. febr. 1989:
„Það hefur komið fram ótti
við að það muni myndast affóll af
þessum húsbréfum. Ég held að sá
ótti sé ástæðulaus, vegna þess að
húsbréfln verða sambærileg eign
og spariskírteini ríkissjóðs. í nú-
verandi keríl hafa hins vegar af-
föllin af lánsloforðunum verið
mjög mikil, þar sem verðbréfa-
markaðurinn hefur verið að
græða á neyð fólksins og þörf
þess fyrir skammtímafyrir-
greiðslu. Það er ekkert slfkt uppi
í þessu fyrirhugaða húsbréfa-
kerfi.“
Þá lá það fyrir, engin affoll og
enginn til að græða á neyð fólksins.
Ennfremur sagði félagsmálaráð-
herra á Alþingi 5. maí 1990:
„Að því er varðar síðari
spurningu hv. þm. um húsbréfa-
kerfið. Þegar það opnast núna 15.
maí fyrir það fólk sem vill nýta
sér húsbréfakerfið til kaupa á
eldri íbúðum spurði hv. þm.
hvort ástæða væri til þess að ætla
að raunvextir munu hækka við
það. Ég tel ekki ástæðu til að ætla
það.“
Svo ekki myndi húsbréfakerfið
valda hækkun á raunvöxtum.
En lítum á málin nú ári síðar:
1. Hærri vextir - þensla:
I skýrslu fjármálaráðherra sem
lögð var fram í síðustu viku, kemur
fram að helsti vandinn er mikil
aukning á þörf fyrir lánsfé. Þar
valda húsbréfm mestu. Nauðsynlegt
sé að mæta þessari þörf með hækk-
un vaxta.
2. AffóU:
Aftbll eru um 22-23% af hús-
bréfúm. Aætlað er að gefin verði út
húsbréf fyrir 12 miljarða króna á
þessu ári. Það þýðir að aflollin
gætu orðið liðlega 2,5 miljarðar
króna.
3. Hærra íbúðarverð:
í bréfi Seðlabanka íslands 5.
maí sl„ sem birt er í skýrslu fjár-
málaráðherra, segir: „Því er
haldið fram að kaupendur hús-
næðis, sem greiða hluta verðsins
með húsbréfum, verði ekki fyrir
afföUum þar eð bréfin séu metin
á uppreiknuðu verði í viðskiptun-
um. Þetta passar ekki við þær
upplýsingar að við staðgreiðslu sé
gefinn 10-15% afsláttur af upp-
gefnu verði íbúðar, sé ekki greidd
með húsbréfum.“
Aflbllin þýða einfaldlega hærra
íbúðaverð.
4. Innri ijármögnun bregst:
Félagsmálaráðherra hefúr upp-
lýst að innri fjármögnun húsnæðis-
kerfisins sé um 20%. Það kallar á
áframhaldandi útgáfú húsbréfa við
hveija sölu.
5. Grætt á neyð fólksins:
Þeir sem sækja um greiðsluerf-
iðleikalán úr húsbréfakerfinu verða
að sæta aflöllum. Til þess að gera
upp skyldir upp á 4 mkr þarf 5 mkr
skuldabréf. Ein miljón króna fer í
að græða á neyð fólksins.
6. Áframhaldandi affoU:
Húsbréfin eru í samkeppni við
aðra kosti á verðbréfamarkaði og
miðað við þá verður langmesta
magnið af húsbréfum. Til þess að
þau seljist umfram aðra valkosti
verða húsbréf að vera besti ávöxt-
unarkosturinn. Það þýðir einfald-
lega viðvarandi affoll og affbllin
munu aukast fremur en hitt i þeirri
almennu vaxtahækkun sem ákveðin
hefúr verið.
Öll þesi atriði sýna svo ekki
verður um villst að reyndin er önn-
ur en sagt var að hún yrði.
Ég held að þolendur þessarar
tilraunar jafhaðarstefnu markaðar-
ins geti tekið undir með þjóðskáld-
inu.
En enginn tælist af orðum um
jöfhuð
auður og fátækt á hvom sinn
söfnuð.
„Dansinn kringum verðbréfakálfinn þar
sem ábatavonin er drifkrafturinn myndi
leiða af sér hámörkun á frelsi og jafnrétti
launafólks“.
Síða,9y