Dagblaðið Vísir - DV - 18.10.1996, Síða 11

i FÖSTUDAGUR 18. OKTÓBER 1996
imenning „
Pessa mynd af Jesú, tólf ára,
teiknaöi tíu ára bandarískur
drengur.
Unglistahátíðin
Ihefst á morgun!
Klukkan 12 á hádegi á morgun,
laugardag, setur Halldóra Geir-
harðsdóttir leikkona listahátíð-
ina UNGLIST í Ráðhúsi Reykja-
víkur. Á sama tíma hefjast ljós-
mynda- og myndlistarmaraþon
en stuttmyndamaraþonið hefst á
sama stað á hádegi sunnudags.
Opnunarhátíðin er í Sundhöll
Reykjavíkur kl. 20 laugardags-
kvöld. Þá verða gestir í sundföt-
um ofan í lauginni og fylgjast
með skemmtidagskrá. Hátíðin
verður svo alla vikuna með mörg-
um uppákomum á dag. Til dæmis
verða stuttmyndir eftir ungt nor-
rænt fólk sýndar í Háskólabíói á
: sunnudag kl. 17. Sama kvöld eru
klassískir tónleikar í Tjamarbíói
; og á mánudagskvöld verður lista-
kvöld framhaldsskólanema á
sama stað. Unglist er lika á Akur-
eyri þar sem atburðir fara fram i
S Ketilshúsinu, Kvosinni og Grytj-
unni.
Nánari upplýsingar fást hjá
Hinu húsinu.
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir
Álfurí
Nóatúnum
Leikhúsáhugamenn ættu að
hafa andvara á sér á mánudags-
kvöldið því þá verður
flutt í Listaklúbbi
Leikhúskjallarans
! í fyrsta sinn leik-
ritið um þann
hrekkvísa hrepp-
stjóra, Álf í Nóa-
túnum, sem var
samið í Bessastaða-
skóla fyrir 170 árum.
Talið er að Jónas Hall-
grímsson skáld hafi verið meðal
höfunda þess. Bæði Jónas og
Tómas Sæmundsson geta um
verkið í bréfum. Leikhópurinn
Bandamenn flutti þetta verk fyrir
Vigdisi Finnbogadóttur og gesti
hennar að Bessastöðum sl. vor og
það eru einnig Bandamenn sem
leiklesa verkið fyrir gesti Lista-
|(klúbbsins á mánudagskvöldið
undir stjórn Sveins Einarssonar.
Húsið verður opnað kl. 20.30 og
gestum er ráðlagt að koma
snemma.
Barnasögubiblía
í nýútkominni Barnasöguhibl-
íu eru 100 sögur úr Gamla og
Nýja testamentinu, endursagðar
fyrir börn og myndskreyttar af
börnum um víða veröld. Hver
saga er ein blaðsíða og á síðunni
á móti er litmynd við söguna.
Langflestir teiknararnir eru frá
annarri hvorri Ameríkunni en
einnig eru myndir eftir böm frá
Japan, Þýskalandi, Englandi, ísr-
ael, Kenýa, írlandi, Indónesíu,
Thailandi, Portúgal og Frakkl-
andi. Aftast era auðar síður þar
sem lesendur geta spreytt sig á að
mvndslrrot^ sjálf-
> eig-
ið er
Leiklist
Silja Aðalsteinsdóttir
Á spjöld íslenskrar tónlistarsögu
Tónlistarverðlaun Ríkisútvarpsins, TónVaka-
verðlaunin, voru afhent að loknum glæsilegum
tónleikmn I Háskólabíói í gærkvöld. Tvö verk
voru á efhisskránni. Hið fyrra var Sinfónía í f-
moll op. 57 eftir Karl O. Runólfsson, en það verk
ber yfirskriftina Esja. Síðara verkið var píanó-
konsert í G-dúr eftir Maurice ________________
Ravel. Einleikari í því verki
var verðlaunahafinn í ár, pí-
anóleikarinn Miklos Dalmay. ________________________________
Hljómsveitarstjórinn var Breti p. , ,s n... ,, .
sem búsettur er í Bandaríkjun- OIQmOUr DjOUISdOttir
um, Andrew Massey að nafni. --------------------------------
Þegar tónlistarsaga íslands á tuttugustu öld
Tónlist
fyrir langan og lítt sannfærandi inngang í fyrsta
kafla, eða heldur óinnblásið vikivakastef í þeim
þriðja. Nú eða ruglingslegan og stundum full
kunnuglegan fjórða kafla. Nær er þó
fagna allegro-hlutanum í upphafi
verksins, fegurð efniviðarins c
________________ hinni náttúru-
lega fullnægj-
andi úr-
vinnslu
þess. Og
hljóðfæra-
leik-
strófum
verður skrifúð í eðlilegri ijarlægð frá atburðun-
um, við skulum segja í kringum árið 2040, þá er
eins víst að áherslur verði aðrar en í dag. Sýn
komandi kynslóða á framvinduna síðastliðna ára-
tugi mun vonandi mála skýrt stöðu tónlistar
Karls O. Runólfssonar, horft verður á innviðina
og gæðin loks metin að verðleikum. Við erum því
miður ekki alltaf méð það efst í huga að leita
gæða i listalífl okkar, heldur ráða einhver per-
sónulegri sjónarmið. Það er óhamingja hverrar
þjóðar þegar aurskriður meðalmennskunar fá
drekkt, eða falið, það sem vel er gert. Því er þakk-
arvert þegar verk eru skoðuð og unnin og sett
fram fyrir almenning til að vega og meta.
Og þeir munu fáir sem ekki myndu taka undir
að Esja Karls O. Runólfssonar er glæsilegt hljóm-
sveitarverk. Þar fer saman stefræn hugmynda-
auðgi, klassísk mótun og næm tilfinning fyrir því
dramatíska. Menn geta gagnrýnt tónskáldið t.d.
aramir skiluðu
sínum af mýkt og öryggi.
Náttúradýrkunin í öðrum
kafla var hrein, minnti á
landnema og víða sýn. Þétt
tónsmíð. Tvíleikur á horn
og fagott mjög góður. Þriðji
kaflinn athyglisverður, ekki
síst fyrir lifandi hrynmyndir,
og sá fjórði að mörgu leyti vel
hljómandi með sinn dulúðuga
endi. Skilaboð þar um íjallið góða
sem verkið heitir eftir, fjallið sem
aldrei verður skilið til botns þó það sé
klifið. Alveg eins og gott listaverk. Hvort
verk eru svo séð sem nógu nýstárleg í sam- Mik|0S
tíma sínum skiptir þegar upp er staðið engu
máli. Líf listarinnar liggur í kjarna verkanna en
ekki ímyndaðri stöðu þeirra.
Eftir hlé sté sá er hreppti TónVakaverðlaunin
í ár á svið, Miklos Dalmay. Og þeir voru ekki
margir taktamir sem hann þurfti í G-dúr píanó-
konserti Ravels til að fanga alla viðstadda.
Slikur listamaður er hvalreki fyrir
land og þjóð. Til þess verður líka
tekið á spjöldum tónlistarsög-
unnar hve tónlistarlíf i mörg-
um byggðarlögum þessa
lands hefur orðið ríku-
legra vegna aðfluttra
mjög færra listamanna
og kennara. Miklos Dal-
may er einn þeirra og
hann hefur nú ritað
nafn sitt í sögu okkar
með eftirminnilegum
hætti. Leikur hans var
tæknilega mjög örugg-
ur og fimi mikil. Túlk-
unin kraftmikil en
mýkt oft hrífandi. Skýr-
leiki einkennandi, þó
fullmikið hafi kannski
verið af svo góðu í upphafi
annars kafla. Samband hans
ð hljómsveit sterkt. Miklos
Dalmay er vel að þessum einleik-
araverðlaunum kominn og ljóst að
Dalmav ^að hlýtur að vera hverjum tónlist-
y' arunnanda fagnaðarefni að hingað
skuli leita jafn efnilegur listamaður. Leikur
hljómsveitarinnar var mjög góður, hljómsveitar-
stjórn örugg. Sem sagt - glæsilegir tónleikar!
sem
'ord
Hilmir Snær Guönason og Margrét Vilhjálmsdóttir sem ástsjúku systkinin.
skírð upp úr hreinu vatni. Dómarar
þeirra voru svartir og olíubomir.
Hin seku sýndu ást og hlýju. Dómar-
ar þeirra beittu andlegu og líkam-
legu ofbeldi. Annars vegar var feg-
urð ungrar ástar, þótt í synd væri,
hins vegar grimmd, öfund, kaldriíjuð
undirferli í nafni siðgæðis. Þetta
voru máttugar myndir, innrammað-
ar af sterkri táknrænni leikmynd,
sem líka var sjálfstætt myndverk,
glæsileg og ógnandi.
Búningar eru tímalausir og tón-
listin frá okkar öld, aðallagið var
líka í frönsk-brasilisku kvikmynd-
inni um Orfeus svarta sem freistaði
þess að sækja sína Evridís til Heljar,
eitt af vel heppnuðum táknum í sýningunni.
Texti Johns Ford býður upp á leik með tákn sem
leikstjóri tekur hiklaust þátt í. Til dæmis er vert
að veita athygli öllum handaböndunum í verk-
inu: Það er alltaf verið að „gefa hendur". Sýning-
in dró líka fram stöðuga tvöfeldni textans, hvern-
ig orð hafa aukamerkingu eða snúast í andhverfu
sína, hvemig atvik kallast á.
Menn og skrímsli
Sýningin hefur verið lengi í undirbúningi og
það skilar sér í innlifuðum og markvissum leik
og fínni meðferð á prýðisgóðri þýðingu Karls
Ágústs Úlfssonar, sem sumpart er í bundnu máli.
Hilmir Snær'Guðnason og Margrét Vilhjálms-
dóttir leika systkinin ógæfusömu af djúpum
skilningi og ástríðu. Áhrifamikið var að horfa á
þau þróast undir lokin í ólíkar áttir, hana til iðr-
unar og vonar um líf laust við dróma syndar,
hann til vaxandi sturlunar. Textameðferð Hilmis
Snæs bar af í sýningunni, og hann lék sér að því
að segja eitt með orðum og annað með tónfalli.
Gamansemi textans naut sín best hjá honum. Er-
lingur Gíslason vinnur vel lítiö hlutverk föður
þeirra systkina, sem heldur að hann lifi í venju-
legum heimi.
Á móti þessari fjölskyldu stillir leikstjóri
manneskjum sem fóra stigvaxandi nær því að
vera frík. Manneskjulegust var fóstra systkin-
anna sem Ragnheiður Steindórsdóttir lék, lág-
kúruleg en væn kona sem þráði að lokum of heitt
að vera í náðinni. Steinn Ármann Magnússon var
hinn falski biðill og eiginmaður systurinnar,
fauti sem ekki skilur sambandið milli orða og
gerða. Frillu hans leikur Edda Arnljótsdóttir.
DV-mynd ÞOK
Persóna hennar og gervi var stílfært alveg út að
mörkum. Munkur Kristjáns Franklíns Magnús
var djarflega ýktur í túlkun, en ekki ósannfær-
andi í ljósi sögunnar. Djöfull verksins er þjónn-
inn Vaskes sem Stefán Jónsson lék af ísmeygi-
legri list. Gervi hans var sérstaklega viðbjóðslegt,
byggt á hálfmanni Frankensteins.
Leitt hún skyldi vera skækja er sýning sem
lengi verður vitnað til.
Þjóöleikhúsið sýnir:
Leitt hún skyldi vera skækja eftir John Ford.
Þýöing: Karl Ágúst Úlfsson.
Tónlist: Þorvaldur Bjarni Þorvaldsson.
Lýsing Páll Ragnarsson.
Búningar Filippía I. Elísdóttir og Indriði Guð-
mundsson.
Leikmynd Stígur Steinþórsson.
Leikgerð og leikstjórn: Baltasar Kormákur.
Sjúk
Leitt hún skyldi vera skækja,
sem var frumsýnt á Smíðaverk-
stæði Þjóðleikhússins i gærkvöldi,
er ósvífið verk. Það er 350 ára og
krefst þess enn af áhorfendum að
þeir endavendi skoðunum sinum um
leið og þeir horfa á það. Persónur
þess brjóta ýmsar grundvallarreglur
kristins samfélags án þess að höf-
undur fordæmi þær. Kannski biður
hann okkur um að skilja þær (og að
skilja er að fyrirgefa), kannski vill
hann fyrst og fremst ögra vanahugs-
un, hrella leikhúsgesti og fá þá til að
hugsa.
Leikgerð og uppsetning Baltasars
Kormáks ýkti andstæður verksins
með öllum ráðum: litum, ljósum,
leikstíl. Hin seku voru hvít og ný-
ást