Dagblaðið Vísir - DV - 07.04.1997, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 7. APRÍL 1997
óháð
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformafiur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
ABstoöarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíöa: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifmg: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuöi 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverö 150 kr. m. vsk., Helgarblaö 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aösent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Orrustan um Bretland
Kosningabaráttan er komin á fulla ferð í Bretlandi.
Forystumenn þeirra stjómmálaflokka sem njóta umtals-
verðs fylgis um allt landið hafa þegar kynnt stefnuskrár
sínar og helstu fjölmiðlar eru í æsilegum kosningaham.
John Major forsætisráðherra dró eins lengi og hann
mögulega gat að efha til kosninganna sem fara fram 1.
maí næstkomandi. Þetta gerði hann í von um að sú efna-
hagslega uppsveifla sem virðist í gangi í landinu yrði al-
menningi smám saman augljósari, ef það mætti verða til
að skila glötuðu kjörfylgi til baka til íhaldsflokksins.
Enn sem komið er hefur þessi von þó ekki ræst, ekki síst
vegna þess að margháttuð hneykslismál einstakra þing-
manna íhaldsflokksins vekja mun meiri athygli fjöl-
miðla og kjósenda en ástand efnahagsmála.
íhaldsmenn hafa farið með völd á Bretlandi allt frá ár-
inu 1979 að Margaret Thatcher braust til valda og hóf
umbyltingu á mörgum sviðum, einkum i efnahags- og at-
vinnumálum og rikisrekstri. Þegar henni var bolað frá
af sínum eigin flokksmönnum tók John Major við stjóm-
artaumunum. Hann lagði upp í þingkosningamar árið
1992 með verulega minna fylgi samkvæmt skoðanakönn-
unum en helsti keppinauturinn, Verkamannaflokkur-
inn, og vann það afrek að snúa dæminu við og ná meiri-
hluta þingmanna - þótt á bak við þann meirihluta væri
minnihluti greiddra atkvæða þar sem einmenningskjör-
dæmakerfið færir stóm fLokkunum tveimur miklu fleiri
þingmenn en atkvæðahlutfall þeirra í landinu öllu rétt-
lætir.
En það var eins og gæfan sleppti hendinni af John
Major að kosningunum loknum. Síðustu árin hafa verið
samfelld martröð fyrir breska forsætisráðherrann.
Tvennt hefur þar skipt mestu máli. Annars vegar marg-
vísleg hneykslismál sem snerta einstaka þingmenn
flokksins, ýmist vegna fjármálalegs siðleysis eða kynlífs-
mála sem breskir flölmiðlar virðast hafa einstakan
áhuga á. Hins vegar hatrammar, opinberar deilur innan
íhaldsflokksins um Evrópusambandið. Margir þing-
menn hafa miklar efasemdir um réttmæti þess að stefna
að nánari samvinnu í Evrópu, hvað þá samruna.
Á sama tíma og John Major og íhaldsflokkurinn hafa
sýnt sínar verstu hliðar opinberlega og misst af þeim
sökum mikið fylgi hefur Tony Blair, sem tók við for-
mennsku í Verkamannaflokknum á miðju kjörtímabili,
gjörbreytt ímynd flokksins. Markmið hans var það eitt
að sannfæra kjósendur um að flokknum væri treystandi
til að taka við stjóm landsins eftir mörg ár í eyðimörk
valdaleysis. Með það í huga kom hann böndum á hags-
munahópa stéttarfélaganna og róttæklinga af gamla
skólanum innan flokksins og gerði í reynd ýmis helstu
stefnumál íhaldsflokksins síðustu árin að sínum. Hann
hefur jafnvel lofað að tekjuskattur verði ekki hækkaður
næstu fímm árin fái hann völdin í landinu. Jafnframt
hefur hann biðlað til kjósenda í Skotlandi og Wales með
hugmyndum um heimaþing í þessum landshlutum.
Skoðanakannanir síðustu mánuða benda til þess að
Tony Blair hafi tekist að selja verulegum hluta kjósenda
þessa nýju glansmynd af Verkamannaflokknum. Þá eru
margir Bretar hreinlega orðnir leiðir á langri stjómar-
setu íhaldsflokksins og telja tímabært að gefa honum frí.
John Major heldur því enn fram að hann muni endur-
taka afrekið frá því í kosningunum 1992 og fara með sig-
ur af hólmi núna. Fáir trúa því að honum muni takist
að vinna slíkt pólitískt kraftaverk og veðja frekar á Tony
Blair sem næsta forsætisráðherra Bretlands.
Elías Snæland Jónsson
núllpunkti tímatalsins. - Kristur var ekki látinn fæðast „áriö 0“, sem mér vitanlega hefur aldrei verið tii, heldur
í skuröarpunkti tveggja tíma ..."
Hvenær eru
aldamót?
sólguðsins skyldi verða
meginhátíð kristninnar
ásamt páskahátíðinni
sem átti sér rætur í gyð-
ingdómi. Einsog í Mið-
jarðarlöndum voru jól-
in stórhátíð í heiðnum
sið á íslandi og urðu
sjálfkrafa helsta hátíð í
kristnum sið.
í raun réttri skiptir
engu meginmáli hvaða
ár Kristur fæddist né
hvenær ársins það var.
Það sem skiptir öllu
máli er að fæðing hans
var látin tákna vatna-
skil í tímatalinu. Hún
varð tímamót i eiginleg-
um skilningi orðsins:
tveir tímar mættust í
„Ég hygg að allir geti verið sam-
má/a um, að tugur endi á 10 og tíu
tugir á 100. Þarmeð fer varla milli
mála að tuttugustu öld lýkur með
árinu 2000 og næsta öld hefst
með árinu 2001.“
Kjallarinn
Sigurður A.
Magnússon
rithöfundur
Er ekki hverjum
manni ljóst hvenær
einni öld lýkm- og
önnur tekur við?
Svarið er ekki jafn-
einfalt og virðast
mætti við fyrstu
sýn. Ég hef hitt
fjölda fólks sem
stendur á þvi fastar
en fótunum að
næsta öld hefjist
þegar árið 2000
gengur í garð.
Ein af röksemd-
unum er sú, að
Kristur hafi fæðst í
byrjun „ársins 0“
og fyrsta áratug
tímatalsins hafi
lokið með árinu 9. í
útvarpsþáttunum
„Saltfiskur með
sultu“ hef ég þrá-
sinnis heyrt talað
um „árið 0“, og
hlýt aö játa að það
var mér nýnæmi.
Hvaðan er sú hug-
mynd komin að
„árið 0“ sé söguleg
staðreynd? Ég hef
hvergi séð það
nefnt í sagnfræði-
ritum eða öðrum heimildum, enda
ber það keim af röklegri þver-
stæðu!
Fæðing Krists
Nú er talið nokkumveginn
sögulega sannað, að Kristur hafi
fæðst nokkrum árum fyrr en talið
hefur verið, sennilega árið 5 eða 6
f. Kr., og ekki vitað hvenær ársins
sá afdrifaríki atburður átti sér
stað. Þegar jólin voru gerð að fæð-
ingarhátíð Frelsarans var það
hagnýt ráðstöfun. Helsta hátíð
heiðninnar skyldi fá kristilegt
inntak og yfirbragö. Kátíð
einum punkti. Við þessi þáttaskil
tók tíminn tvær stefnur: afturá-
bak útí óendanleikann og fram-
mávið útí óendanleikann. Kristur
var ekki látinn fæðast „árið 0“,
sem mér vitanlega hefur aldrei
verið til, heldm- í skurðarpunkti
tveggja tíma, núllpunkti tímatals-
ins. í þessum skurðarpunkti lauk
árinu 1 f. Kr. og árið 1 e. Kr. gekk
í garð. í því sambandi skiptir ekki
máli þó „fyrstu jól“ séu dagsett
sex dögum fyrir umrædd tíma-
mót.
Stærðfræðilegur vandi Þessar
vangaveltur skipta litlu máli þeg-
ar ákvarða skal hvenær einni öld
ljúki og önnur hefjist. Jafiivel þó
„árið 0“ væri staðreynd, þá stæði
það utanvið viö tímatalið, væri
sannkallaður ótími. Spumingin
sem við emm að velta fýrir okkur
er einfaldlega stærðfræðileg. End-
ar tugur á tölunni 9 eða 10? Enda
tíu tugir á tölunni 99 eða 100?
Ég hygg að allir geti veriö sam-
mála um að tugur endi á 10 og tíu
tugir á 100. Þarmeð fer varla milli
mála að tuttugustu öld lýkur með
árinu 2000 og næsta öld hefst með
árinu 2001. Þetta skildu forfeður
okkar mætavel, enda fognuðu þeir
síðustu aldamótum þegar árið
1901 gekk í garð.
Hinn stærðfræðilegi vandi er í
því fólginn, að menn bera saman
tommustokka og hitamæla ann-
arsvegar og tímatal hinsvegar.
Talan 10 á tommustokk eða hita-
mæli markar einn ákveðinn
punkt, en árið 10 í tímatali tekur
yfir 12 mánaða skeið. I tímatali
ætti í raun réttri að setja töluna 1
við upphaf fyrsta árs, en ekki þeg-
ar því er lokið, og lýkur því ári
þegar kemur að tölunni 2. Á 10
ára afmælisdegi er bam að sönnu
búið að lifa áratug, en því aðeins
að fyrsta árið komi ekki til álita
fýrren því er lokið. Eftir tíu ára
afmælið heldur það áfram að vera
10 ára næstu 12 mánuði, enda er
talað um að þaö sé á ellefta ári.
Þegar það verður 11 ára, hefst
fýrsta ár i öðrum áratug.
Er þá árið 2000 ekki aldamóta-
ár? Vitaskuld er það aldamótaár
jafnt og árið 2001. Aldamót verða
þegar þessi tvö ár koma saman.
Svo er árið 2000 afmælisár kristni-
töku á íslandi og heilagt ár í kaþ-
ólskum sið, aukþess sem sjálft ár-
talið heftir í sér fólgna einhverja
töfra sem ég get ekki fýllilega útli-
stað.
Sigurður A. Magnússon
Skoðanir annarra
Skattasiðferði í molum
„Það er óþolandi fyrir cilmenna launþega, sem
standa skil á skatti af hverri krónu sem þeir vinna
sér inn, að horfa upp á að stór hluti þeirra, sem afla
tekna, borgi litið sem ekkert í sameiginlegan sjóð
landsmanna - að minnsta kosti miklu minna en
þeim ber. Þetta á ekki sízt við um ýmsa hópa, sem
stunda sjálfstæðan atvinnurekstur. Aðgerðaleysi
stjórnvalda gagnvart skattsvikurum grefur undan
skattasiðferði og stuðlar beinlínis að auknum skatt-
svikum.“
Úr forystugreinum Mbl. 4. apríl.
Ritskoðun stjórnmálamanna
„Stjómmálamenn beiti óbeinni ritskoðun á starfs-
menn ríkisfjölmiðlanna. Þegar valdamiklir ráðherr-
ar setja opinberlega ofan í við nafngreinda einstak-
linga á sviði fjölmiðla, eða snupra tiltekin vinnu-
brögð, eru þeir að beita valdi. Þeir em að minna ger-
valla starfsmenn ríkisfjölmiðlanna á, hvar valdið
liggur, og til aö undirstrika það frekar, em sendiboð-
cur þeirra í úvarpsráði annað slagið látnir bóka van-
þóknun sína á tilteknum vinnubrögðum."
Úr forystugrein Alþýðubl. 4. aprll.
Bætt „aðgengi“ samkyn-
hneigðra
„Páll Óskar Hjálmtýsson, söngvari og póst-
módemískLU' lífskúnstner, fyrir utan allt annað, hef-
ur gert fordómafullu þjóðfélagi mikið gagn ...Páll
Óskar hefur áreiðanlega bætt „aðgengi" samkyn-
hneigðra að meginstraumi samfélagsins ...Minnumst
þess að tiltölulega stutt er síðan félagi hans í tónlist
og lífskúnst hraktist af landi brott fyrir opinbera
samkynhneigð. Hörður Torfason. Milli þessara
tveggja listamanna eru örfá ár, en hafsjór af fordóm-
um. Sem nú víkja smátt og smátt, og er mikið fagn-
aðarefiii."
Stefán Jón Hafstein í Degi- Tímanum 4. apríl.