Dagblaðið Vísir - DV - 01.12.1997, Síða 18

MÁNUDAGUR 1. DESEMBER 1997 1 IV
★ ★ '
lennmg
Tll varnar myndlistinni
skemmtileg uppreisn gegn öllum hvítskúr-
uöu, knöppu sýningunum sem við eigum að
venjast. Svo er hún líka fúll af þversögnum.
Mér þykir t.d. kosningin um vinsælasta
verkiö hallærisleg. Hvort er verið að leita að
„smekk almennings" eða koma til móts við
Frá sýningunni í Hafnarhúsinu - kaotfsk og erfið yfirferðar, enda myndirnar hver upp af annarri, en skemmtileg upp-
relsn. DV-mynd E.OI.
kröfur spennufMaxma sem skiija ekkert
nema „góð verðlaun" séu í boði? Sama á við
um áhersluna á markaðsmálin. Hvort er ver-
ið að styrkja listamennina með því að gera
öllum kleift að kaupa verkin þeirra eða
hæöa þá með því að setja upp eins konar út-
sölumarkað með tilboðum og raðgreiðslum?
Er myndlist bara eins og hver annar sjoppu-
vamingur? Kannski næsta skrefið sé bara að
viðurkenna það.
En þrátt fyrir bjargfasta sannfæringu að-
standenda inn algjöra ládeyðu í myndlistar-
heiminum ber Fjölnissýningin vott um flest
annað. Varla hefði ailur þessi fjöldi brugðist
svo snöggt við ef enginn væri krafturinn.
Það finnst mér ágæt niöurstaða í sjálfú sér.
Þar sem þetta er minn fyrsti pistill sem
myndlistargagnrýnandi þessa blaðs langar
mig að kynna mig og markmið mín í afar
stuttu máli. Ég er sjálf myndlistarmaður og
býst við að þaö eigi eftir að setja mark sitt á
það hvemig ég nálgast viðfangsefni mitt. Ég
tek þetta ekki aö
mér til þess að geta
fellt þunga dóma
yfir öðrum mynd-
listarmönnum.
Fyrir mér vakir
miklu fremur að
blanda mér í
myndlistammræð-
una sem ég tel að
sé lent í algjörum
ógöngum. Ég vil
gjaman leggja mitt
lóð á vogarskálam-
ar til að beina
henni inn á aðrar
brautir.
Fyrir stuttu kom
út annað tölublað
Fjölnis hins nýja.
Að þessu sinni var
blaðinu fylgt eftir
með myndlistar-
sýningu sem boðað
var til með stuttum
fyrirvara og fjöl-
mörgum var boðið
að taka þátt í. Út-
koman varð tveir
smekkfullir salir í
Hafnarhúsinu og
hvaö sem hver seg-
ir hefur hún vakið
athygli og dregið
til sín mikinn
fjölda fólks.
Eins og í fyrsta
tölublaöi Fjölnis er
myndlistin fyrir-
ferðarmikil. Og
eins og eftir út-
komu fyrsta tölu-
blaðs hafa verið
haldnir fundir í framhaldi af einstökum
greinum. Það er gott en þó er ég ósátt við
ákveðin aðalatriöi.
Ég set t.d. spumingarmerki við það að
boða til borgarafundar á grundvelli greinar
Hannesar Lárussonar inn slæmt ástand mála
í myndlistarheiminum og gefa sér að hún sé
„rétt“. (Útkoman varö líka einhver jafiúeið-
inlegasti fúndur sem ég hef sótt lengi.)
Greinin, sem margir virðast líta á sem fé-
lagsvísindalega úttekt, segir engan sannleik
þótt mörg atriði séu kunnugleg og hún byggi
á upplifúnum höfundarins. Hún er skáld-
skapur og hefði miklu fremur átt að fá um-
fjöllun sem slík.
Ég hef reyndar fengið mig fúllsadda af nið-
urrifi og endalausum ásökunum í garð
myndlistarmanna (því miður eiga myndlist-
armenn sjálfir þar stóran hlut að máli). Sí-
byljan hefur þau áhrif að þessi stétt manna,
myndlistarmenn, sér ekki lengur út úr
komplexunum og gengst við hveiju sem upp
á hana er borið. Kreppa og hugsjónaleysi, ná-
unganíð, andleysi og aðrar lágkúrulegar ein-
kunnir eru það sem helst er sagt einkenna
Myndlist
Áslaug Thoriacius
hana. Eitt er að gera kröfúr en annað að
bijóta niður. Með tímanum fær orðrómurimi
staðreyndastimpilinn ef ekkert er að gert. Ég
vil snúast til vamar.
En aftur að sýningunni. Hún er ákaflega
kaotísk og erfið yfirferðar og dálítið
Vínland endurfundið
Vínlandsferðir íslendinga fyrir þúsund
árum voru líklega mesta afrek í samanlagðri
íslandssögunni. En illu hefili hafa þær
næstum týnst í sögulegri glatkistu. Bók Páls
Bergþórssonar, Vínlandsgátan,
þær með rækilegum hætti
fram í verðskuldað
dagsljós.
í fyrri hluta
bókarinnar veltir
Páll fyrir sér
siglingaleiðum
Vínlandsfaranna.
Hann nýtur þess að
hafa farið á vettvang,
skoðað staðhætti, og
ber þá saman við
lýsingar sögunnar.
Heimildir um gróður og
dýralíf verða honum lika
að leiðarsteinum, þegar
hann kortleggur
siglingaleiðir Leifs og félaga
Vínlandi er fundinn tryggur
staður þar sem nú er Quebec,
og hann sýnir fram á að
Leifsbúðir voru að öllum
líkindum þar sem Helge Ingstad
fann rústimar í l'Anse aux
Meadows í Nýfundnalandi.
Fegursta rökfærslan er þó fyrir
staðsetningu hins umdeilda Hóps.
Hvar er Hóp? Þeir Snorri Þorbrandsson og
Bjami Grímólfsson fundu þar helgan fisk og
„sjálfsána hveitiakra þar sem lægðir vom en
vínviöur allt þar sem holta kenndi." Páll
tekur gamla tilgátu, lýsir staðháttum sem
eru nákvæmlega eins og í
Hópi, dorgar þar fiskinn
helga, og leiðir rök að því að
villirís sé hiö sjálfsána
hveiti, og
Bókmenntir
Össur Skarphéðinsson
vínviðurinn afbrigði af
villtum vínþrúgum,
sem ófu sig upp eftir
tréhríslum. Loks
rekur hann
dýrafræðilegt
smiðshögg á
kenninguna með
því að upplýsa að
villikettir á
staönum séu
norrænir að
uppruna! Hóp
Páls er
nákvæmlega
sem nú gnæfir
yfir höfn New
ork-borgar.
í þessa röksmíð sakna ég einungis að
taldar séu upplýsingar um fomveðurfar, sem
íslendingar hafa unnið úr borkjömum af
Grænlandsjökli. Mér sýnist nefnilega að það
myndi skýra enn betur snjóleysu Hóps, en
Páll gerir.
Seinni bókarhlutinn rekur sögulegar
heimildir, staðhætti fomsagnanna, og loks
er klykkt út með rannsókn á hvers -konar
siglingatækni hinir fomu kappar höfðu
mögulega yfir að ráða. Sá
kafli var mér hrein
opinbemn. Ekki vissi ég
að fommenn gátu haldið
áttum með því að lesa
veðrið, fundið lönd eftir
skýfari, gert fmmstæð
siglingatæki, svo sem sólskuggafjöl, og eins
konar kvaðrant til að mæla
breiddargráðuna. Þetta er afar vel gert hjá
Páli.
Skáldlegt innsæi höfundarins birtist með
sérlega skemmtilegum hætti í tilgátu sem
hann setur fram um merkilega hringi á
þilfari Gauksstaðaskipsins. Hann rökstyður
þéttingsfast að þeir séu eins konar afbrigði
sólskuggafjalarinnar og hafi nýst til að meta
vindátt þrisvar á dag (sól í austri, vestri og
suðri) og auk þess gert kleift að fylgja
breiddarbaug á siglingu.
Að loknum lestri þessa hluta
Vínlandsgátunnar er óhjákvæmilegt að
álykta að fommenn bjuggu að miklu þróaðri
siglingatækni en menn hafa talið til þessa.
Vínlandsgátan er skemmtileg aflestrar,
skrifuö á þróttmiklu máli og auöug af
tilgátum, sem á köflum leiftra af innsæi.
Hún er líkleg til að lifa allmörg jól.
Fótboltamenn heim
Frummynd Sigur-
jóns Ólafssonar að
höggmyndinni Fót-
boltamenn er komin á
Listasafn Sigurjóns í
Laugamesi. Gefendur
em hjónin Guðrún og
Ólafur Ó. Johnson,
velunnarar safnsins
til margra ára. Frum-
myndin er úr gifsi en
verður steypt í brons
og væntanlega sýnd á
safninu næsta sumar.
Siguijón var íþróttaáhugamaður og fór reglu-
lega á fótboltaleiki á Kaupmannahafnarámm
sinum. í framhaldi af því gerði hann þrjú verk
þar sem hann leitaðist við að fanga hreyfingar
og leikgleði fótboltamanna. Stærsta verkið, Fót-
boltamaður, á Listasafn Islands, Markmaður er
í eigu Listasafns Sigurjóns, en lengi var ekki
vitað hver átti það þriðja, Fótboltamenn. Þegar
auglýst var eftir verkum Sigurjóns í Danmörku
gaf sig fram danskur arkitekt sem hafði keypt
myndina af Siguijóni seint á 4. áratugnum og
keyptu hjónin Guðrún og Ólafur verkið af hon-
um.
Á næsta ári verða 90 ár liðin frá fæðingu Sig-
urjóns og 10 ár frá vígslu safhs hans. Af því til-
efni verður gefin út vegleg bók um líf og list
Sigurjóns, sem Aðalsteinn Ingólfsson listfræð-
ingur vinnur að, og haldin verður stór yfirlits-
sýning á verkum hans í Listasafni Siguijóns og
Hafnarborg.
Trúfræðslunámskeið
í vikulokin, 5.-6. desember, verður haldið
trúfræðinámskeið í Skálholti undir yfirskrift-
inni „Sú þjóð er í myrkri gengur sér mikið
ljós“. Umsjónarmaður er Gunnlaugur A. Jóns-
son prófessor. Fjallað verður um ritningartexta
sem tengjast jólum, táknmál aðventunnar,
jólasiði í helgihaldi og foma og nýja sálma.
Námskeiðið hefst kl. 18 á fostudag með kvöld-
bænum og lýkur með ferðabæn kl. 16 á laugar-
dag. Dvölin kostar 4.200. Upplýsingar og skrán-
ing er á skrifstofu Skálholtsskóla í síma 486
8870 frá 9-15 alla daga.
Veröld lamaðs manns
Fróði hefúr gefið út bókina Glerhylkið og
fiðrildið, sérkennilega reynslusögu Jean-Dom-
inique Bauby, í íslenskri þýöingu Guðrúnar
Finnbogadóttur. Bauby var ritstjóri tískublaös-
ins ELLE, vel efnaður fjölskyldumaður. Þann 8.
desember 1995 breyttist lif hans á
einu andartaki þegar hann hneig
niður og vaknaöi mörgum vik-
um síðar, lamaður frá hvirfli til
ilja. Það eina sem hann gat
hreyft var vinstra augnlokið.
En skynjunin var skýr og
honum tókst með ótrúlegri
þrautseigju að vinna bók
meö ritara sínum. _
í sögu sinni segir hann frá ver~
öld hins lamaöa manns, upplifúnum í nú’
tið og því dýrmætasta sem hann á, minningum
frá sínu fýrra lífi. Bauby lést fjórum dögum eft-
ir aö bókin kom út í Frakklandi en saga hans
hefúr fariö sigurfor víða um lönd.
í fjórum línum
Vestfirska forlagið á Hrafnseyri - „sem við
stöndum í þeirri meiningu að sé eina starfandi
bókaforlagið á Vestfjörðum", eins
og segir í fréttatilkynningu - gef-
ur út ljóðabókina í fjórum lín-
um, vísna- og ljóöasafh sem
Auðunn Bragi Sveinsson hefur
tekið saman. Þar eru birt 830
erindi eftir 212 höfunda.
Hér birtist þjóðarsálin í
dagsins önn, alþýðukveð-
skapur um hvaöeina sem
upp á kemur í hvunndeginum. Tilefhr
hverrar vísu eru rakin i stuttu máli og aftast er
skrá yfir skáldin og upphöf vísna í stafrófsröð.
Almanakið
Almanak Þjóðvinafélagsins er
komið út i 124. sinn. Þorsteinn
Sæmundsson hefur reiknað og
búið almanakið sjálft til prentun-
ar en árbókina fyrir árið 1996
ritar Heimir Þorleifsson sagn-
fræðingur. Umsjónarmaður
almanaksins er Jóhannes
Halldórsson cand. mag. en
Sögufélag sér um dreifmgu.
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir