Dagblaðið Vísir - DV - 04.06.1999, Blaðsíða 7

r
Vatneyri vib Patreksf jörb:
Spánver j arnir
sluppu
Vatnseyri, 14. mai 1616_
Hópur Spánverja, sem átt hefur í
útistöðum við Vestfirðinga að und-
anförnu, sigldi utan með ensku fari í
gær. Spánverjarnir voru úr hópi skip-
brotsmanna sem björguðust þegar
þrjú spænsk skip fórust í óveðri við
Strandir haustið 1615.
„Okkur tókst ab fella nokkra
þeirra í Dýrafirbi og enn
fleiri í Æbey," segir Ari
Magnússon sýslumabur.
lifandi
„Þeir fóru með ófriði hér um firði
og rændu og rupluðu," sagði Ari
Magnússon, sýslumaður í Ögri við
Djúp. „Okkur tókst að fella nokkra
þeirra í Dýrafirði og enn fleiri i Æðey.
Þriði hópurinn komst hins vegar nið-
ur á Vatneyri við Patreksfjörð og fékk
far með Englendingunum. Þeir vom
heppnir að sleppa lifandi," sagði Ari
sýslumaður, oft nefndur Ari í Ögri.
Dráp Spánverjanna hefur sem
kunnugt er mælst misjafnlega fyrir.
Ari í Ögri segir hins vegar að með til-
skipun konungs frá 30. apríl 1615 og
með hliðsjón af einokunarlögunum
um viðskipti frá 1602 væm þeir rétt-
dræpir sem versluðu hér í óleyfi og
fæm með ránum á landi. Það hefðu
Spánverjarnir svo sannanlega gert þó
skip þeirra hefðu farist.
Það er mál manna fyrir vestan að
hér hafi ekki verið um venjulega
Spánverja að ræða. Þessir vom há-
vaxnir og ljósir á hömnd og mæltu á
tungu sem ekki var spænska. Er hald
manna að hér hafi Baskar verið á ferð
en þeir byggja Norðaustur-Spán og
hafa stundaö hvalveiðar hér við land
undanfarin ár. Hafa þeir einnig reynt
að stunda viðskipti við landsmenn
þrátt fyrir einokunarlög Danakon-
ungs.
„Að öðm leyti er tíðarfar gott og
mannlíf gamanlaust," sagði Ari í
Ögri.
Trampe um ávarpið:
Ber meb sér
ab vera samib
á öldurhúsi
Reykjavík, 13. júll 1851_
„Það má sjá af þessu plaggi hvar það
var soðið saman. Það liggur við að
maður finni af því fnykinn úr Klúbbn-
um," sagði Jorgen D. Trampe stift-
amtmaður þegar undir hann var borib
ávarp þjóðfundarfulltrúa til konungs.
Eins og frarri hefur komib telja margir
fundarmanna að Trampe hafi brotið
gegn fyrirheitum konungs frá 23.
september 1848 með fundarstjórn
sinni á fundinum.
„Ég tek ekkert mark á þessum
mönnum. Þeir lögðu fram tillögu sem
var þess eðilis að fundurinn hafði ekki
nokkra heimild til að taka til umræðu.
í stað þess að beygja sig undir eblileg
fundarsköp þá mku þeir á næsta bar
Kirkjubæjárklaustur:
og suðu þar saman einhverja
bænaskrá. íslenskir stjórnmálamenn
em einfaldlega ekki þroskaðri en þetta
- þeir em enn á bænaskráarstiginu,"
sagði Trampe.
Aðspurður hvort hann myndi á ein-
hvern hátt bregðast við því að meðal
stjórnarandstæöinga á fundinum vom
sýslumenn og aðrir opinberir
embættismenn sagbi Trampe það vera
hreina og klára skyldu sína.
„Stjórnvöld geta ekki setiö abgerða-
laus hjá þegar embættismenn vinna
klárlega gegn hagsmunum stjórn-
valda. Svoleiðis gera menn einfaldlega
ekki - allra síst í vinnutímanum og á
fullum launum," sagði Trampe.
Prestur stöðvar
hraunrennsli
hugmyndir um ab flytja
Islendinga á Jótlandsheibar
Kirkjubœjarklaustur, 20. júlí 1783
„Ég beitti öllum mínum trúarhita í
messunni og ég tel víst að Herrann
hafi á mig hlýtt," sagði séra Jón Stein-
grímsson á Prestbakka en á Kirkju-
bæjarklaustri em menn á einu máli
um að stólræða prests hafi bjargab
staðnum frá því að lenda í eldflóði
sem talið er koma úr Lakagígum á
Síðuafrétti.
„Við sátum í kirkju og áttum á
dauöa okkar von. Við vissum ab
hraunstraumurinn stefndi hraðbyri
niður farveg Skaftár með stefnu á
Kirkjubæjarklaustur og fundum ekki
annab til ráða en gefa okkur prestin-
um á vald," sagbi einn kirkjugest-
anna. „Hann séra Jón predikaði af
miklum eldhita, ég hef aldrei heyrt
annað eins."
Fá orð geta lýst undmn kirkjugesta
þegar þeir gengu úr kirkju. Hraun-
straumurinn hafði stöbvast rétt vib
kirkjuna:
Þab er mál manna á Kirkjubæjar-
klaustri ab eldheit stólræba séra
Jóns Steingrímssonar sóknarprcsts
á Prestbakka hafi bjargab stabnum
frá eldflóbinu. „Ég beitti öllum mín-
um trúarhita í messunni og ég tel víst
ab Herrann hafi á mig hlýtt,"
segir séra Jón.
„Það var engu líkara en eldflóðiö
hefði misst allan mátt og gefist upp,
eins og hross eftir næturlangt hlaup.
Þarna lá það í hrikalegu reykskýi við
túnfótinn og úr því allur kraftur,"
sagbi kirkjugesturinn.
Eldgosib í Lakagígum hófst 8. júní
eftir hrinu jarðskjálfta sem fundust
um alla Vestur-Skaftafellssýslu.
Hraunstraumurinn rann ab mestu í
þremur kvíslum; ein stöðvabist við
Systrastapa á Kirkjubæjarklaustri sem
fyrr sagði, önnur rann vestur Skaftár-
tungu og sú þriðja í Meöallandið.
Hraunleðjan Iagðist yfir tún og
byggðir og allmargar jarðir hafa þeg-
ar farið í eyði. Fólk flykkist á brott og
búsmali ráfar um í eirðarleysi og ang-
ist í mistri og móðu sem dregur fyrir
sólu. Fyrir bragðið er kalt í vebri og
grasbrestur fyrirsjáanalegur.
Hafin er söfnun í Kaupmanna-
höfn fyrir fórnarlömb eldgossins og
þegar síöast fréttist höfðu safnast um
9.700 ríkisdalir. Samkvæmt áreiðan-
legum heimildum úr danska nýlend- '
uráðuneytinu er rætt um það í fullri
alvöru meðal danskra stjórnmála-
manna að flytja hluta þjóðarinnar til
Danmerkur og koma fyrir á Jótlands-
heiðum. Þar mun frjósemi jarðvegs
og veðurlag vera áþekkt því sem
gerðist í Vestur-Skaftafellssýslu fyrir
gos. Ekki hafa þó enn veriö teknar
neinar endanlegar ákvarðanir í þess-
um efnum.

4. júní 1999 f Ó k U S
19