Dagblaðið Vísir - DV - 06.07.1999, Blaðsíða 3

19
ÞRIÐJUDAGUR 6. JÚlí 1999
tS&ÍiaS&ftff1
I ■vlllllll
[

Merkilegur
myglusveppur
Smithsonian-
safnið hefur
fengið að gjöf
myglusveppinn
sem Skotinn
Alexander
Flemming notaði til þess að
búa til penísillín árið 1928.
Sveppurinn er grá, kringlótt,
flöt og úfin klessa, tæplega 4
sentímetrar að þvermáli, í
petrískál
og hjúpað-
ur gleri.
Við hlið-
ina á skál-
inni er ná-
kvæm eft-
irlíking af
bakhlið-
inni þar sem skrifað stendur
með rithönd Flemmings (stað-
fest af Sotheby’s, nota bene):
„Sveppurinn sem framleiðir
penísillín. Alexander Flemm-
ing“.
Sveppurinn var keyptm- á
uppboði í London árið 1996
fyrir rúmlega 35 þúsund pund.
Kaupandinn var lyfjafyrirtæk-
ið Pfizer sem var fyrsti fjölda-
framleiðandi fúkalyfja. Og nú
er sveppurinn sem sagt orðinn
safngripur.
Fundið gen
arfgengrar
blindu
Vísindamenn
við háskólana í
Pennsylvaníu
og Houston í
Bandaríkjun-
um hafa fundið og einangrað
stökkbreytt gen sem veldur al-
gengum og arfgengum augn-
sjúkdómi, RP. Tekið hefur vís-
indamennina tvo áratugi að
finna sökudólg sjúkdómsins
sem veldur náttblindu, minnk-
un sjónsviðs og loks algerri
blindu. Skaðvaldarnir, sem
eru tæplega þrjátíu mismun-
andi gen, eru taldir hindra
eðlilega þróun sjónfruma aug-
ans. Um 1 af hverjum 4000
allra jarðarbúa þjást af sjúk-
dómi þessum.
Fá borgað fyr-
ir að eignast
ekki börn
Samtök í Kali-
forníu, sem
berjast fyrir
réttindum
barna, bjóða
upp á þá um-
deildu þjónustu að bjóða eitur-
lyfjaneytendum, körlum og
konum, borgun gegn því að
eignast ekki börn. Dópistarnir
fá allt að tvö hundruð dollur-
um fyrir notkun langtíma-
getnaðarvarna eða að gangast
undir ófrjósemisaðgerð. Skilj-
anlega hafa risastór
spumingar-
merki verið
sett við sið-
gæði þessara
samtaka, sem
nefna sig
C.R.A.C.K. eða
Children Requir-
ing a Caring Komm-
unity, en þau segjast hafa það
að markmiði að vernda böm
gegn óhæfum foreldrum og
þeim örlögum að fæðast fíkl-
ar. Andstæðingar þessa hafa
sagt réttinn til að fjölga sér
grundvallarmannréttindi og
frekar ætti að berjast gegn rót-
um vandans, vímuefnunum,
en. að fá þræla fíknarinnar til
að taka vanhugsaðar ákvarð-
anir í annarlegu ástandi.
Rannsóknir íslenskra vísindamanna í myndum:
Monocaprin malar bakteríur
- bjartsýnn á framhaldiö, segir Halldór Þormar prófessor
T
Hér sést svart á hvítu hvernig fituefnið monocaprin bókstaflega malar
klamydíubakteríur. Á mynd A er allt í lukkunnar velstandi hjá bakteríunum
en á mynd B, að tíu mínútum og monocaprinbaði loknu, er komið annað
hljóð í skrokkinn og bakteríurnar dauðar. Sjá nánar í textanum.
Uppgötvanir
Halldórs Þormars
prófessors og
samstarfsmanna
hans, um góða
virkni fít-
uefnisins
monocaprins og fleiri efna gegn ýms-
um veirum og bakteríum sem valda
kynsjúkdómum, hafa vakið mikla at-
hygli, innanlands sem utan. Þeir eru
aukinheldur líklega fáir sem ekki
kinka kolli og rymja gáfulegt já þegar
efnið ber á góma hvort sem smáatrið-
in eru þeim að fullu kunn eða ekki.
Það er því ekki úr vegi að birta hér
í Heimi niðurstöður og árangur Hall-
dórs og félaga svart á hvítu.
Á myndunum tveimur hér til hlið-
ar sjást klamidíubakteríur,
Chlamydia trachomatis, annars vegar
áður en þær voru settar saman við
monocaprin (mynd A) og hins vegar
tíu mínútum eftir að monocaprin
hafði verið sett þeim til höfuðs (mynd
B).
Fullnaðarsigur
monocaprins
Séu myndirnar skoðaðar nánar
... notkun hlaups sem
inniheldur monocaprin
er kröftug og skilvirk
aðferð tilþess að
drepa sýkla íslímhúð
og hindra kynsjúk-
dömasmit.
sést að á mynd A
eru bakteríurnar
hringlaga og við
hestaheilsu, frumu-
himnur þeirra heil-
ar og þær þess al-
búnar að valda hin-
um versta skaða,
komist þær í „rétt“
umhverfi.
Á mynd B má segja
að monocaprinið
hafi komið, séð og sigrað. Það hefur
að fullu leyst upp frumuhimnu
bakteríanna og aflagað byggingu
þeirra þannig að bakteríurnar eiga
sér ekki viðreisnar von og liggja
steindauðar í valnum. Varla hafa
þær þó komist til „frumuhimna",
eins og guðhræddur maður sagði
eitt sinn, enda hinir mestu skað-
valdar og óþurftarkvikindi.
Skilvirkt lyf gegn kynsjúk-
dómum væntanlegt?
Af öUum þeim efnum sem vís-
indamennirnir prófuðu kom
monocaprin langbest út hvað varð-
aði virkni gegn sjúkdómsvöldum,
veirum og bakteríum. Segir í niður-
stöðu greinar um tilraunina að
rannsóknir í tilraunaglösum gefí tU-
efni tU að ætla að notkun hlaups
sem inniheldur monocaprin sé
kröftug og skUvirk aðferð til þess að
drepa sýkla í slímhúð og hindra
kynsjúkdómasmit.
En hvað tekur nú við hjá HaUdóri
og samstarfsmönnum hans - varla
er björninn þegar unninn?
„Nei, langt því frá. Nú er eftir að
prófa gegn fleiri bakteríum og í
fleiri lyfjaformum. Enn frekari
rannsókna er þörf áður en við get-
um farið að slá nokkru vísu, tU
dæmis rannsóknir á virkni í
tUraunadýrum."
En ert þú bjartsýnn, Halldór, á að
ávöxtur þessara rannsókna gæti
orðið öflugt lyf gegn kynsjúkdóm-
um?
„Ja, auðvitað værum við ekki í
þessu ef við vonuðumst ekki eftir
árangri af starfi okkar. En auðvitað
veit maður það aldrei. Það er aUt
annað að prófa þetta í tilraunaglös-
um en í réttu umhverfi, sem væri
þá á fólki. Þetta er talsvert langur
ferill og í mörg horn að líta á leið-
inni. En við vonum að við getum
prófað þetta á litlum hópi fólks mjög
fljótlega tU að sjá hvort að þetta sé
skaðlaust og síðan getum við farið
að velta því fyrir okkur hvort þetta
virkar. Ég vona að við fáum úr þvi
skorið á næstu tveimur árum.“
-fin
Halldór
Þormar.
Ný uppgötvun í meðferö krabbameins:
Sjálfsmorðsgen krabbameinsfruma
- stýrir lyQum beint í mark
Vísindamenn í
Bretlandi hafa
þróað leið til
þess að eyða
krabbameins-
frumum með því
að sprauta í þær geni sem „merkir"
þær og fær þær tU að eyða sjálfum
sér.
Genið, sem hefur engin áhrif á
heUbrigðar frumur, hefur reynst vel
í rannsóknum á konum með
brjóstakrabbamein á háu stigi, svo
vel að jafnvel er vonast tU þess að
lækning á brjóstakrabba og öðrum
gerðum krabbameins gæti verið
innan seilingar.
Einn læknanna sem stóðu að
rannsókninni, Nick Lemoine pró-
fessor, sagði að hæfileiki gensins til
að finna æxlisfrumur eftir sam-
eindabyggingu þeirra væri mjög
áhugaverður.
„Genið er nánast eins og hitaleitandi
eldflaug. Við getum fundið og náð tU
æxlisfrumnanna jafnvel þótt þær séu
umkringdar heUbrigðum frumum."
Genið verkar þannig að það
breytir skaðlausu efni í kröftugt
krabbameinslyf, nákvæmlega þar
sem þess er þörf. Tilraunimar fóm
þannig fram að geninu var sprautað
beint inn í sýkta staði á líkama
sjúklinganna þar sem æxlin vom.
Hið eiginlega lyf var síðan gefið
konunum í æð tveimur sólarhring-
um eftir að geninu var komið fyrir.
Þrátt fyrir að lyfið bærist síðan um
allan líkamann varð það aðeins
virkt á þeim stöðum þar sem genið
var tU staðar. Afleiðingin er sú að
betri og skUvirkari virkni fæst og
Genið er nánast eins
og hltaleitandi eld-
flaug. Við getum fund-
ið og náð til æxlís-
frumnanna jafnvel þótt
þær séu umkringdar
heilbrigðum frumum.
Hver veit nema þeir sem þjást af brjóstakrabbameini, eins og t.d. Nancy
Reagan, geti nú gert sér vonir um fullan bata eftir uppgötvanir breskra vís-
indamanna á „stýrigeni".
minni hætta er á óæskUegum auka-
verkunum.
Þrátt fyrir þessar uppgötvanir
segja læknamir að enn séu nokkur
ár í aö þróuð verði meðferð sem
byggist á þessari aðferð. -fin
Haukur Axel Óskarsson nr. 28078910
sundtöskur oq hárburstar
Þorleifur B. Ragnarsson nr. 10881
Hannes H. Þórólfsson nr. 15366
Hugrún L. Vignisdóttir nr. 6599
Sigurrós og Oskar Þór nr. 12910-12911
Björg Inga Erlendsdóttir nr. 10934
Sara María Davíðsdóttir nr. 15257
Stefanía Hrund nr. 14779
Birgir M. Sigurðarson nr. 14886
Haukur G. Valsson nr. 15358
Elva Eir nr. 14558
Krakkaklúbbur DV oq Kjörís óska vinningshöfum
til hamingju oq þakka öllum fyrir þátttökuna.
Vinningarnir verða sendir í pósti nasstu daga.
kjoris
www