Alþýðublaðið - 15.11.1921, Blaðsíða 1

Alþýðublaðið
-%
Gefið tte -af Æl|>ý^oflolcliaDUBm.
1921
Þriðjudaginn 15. nóvember.
264. tolubl.
ísland ogv íslending'ar.
Oft heyrist kvartað yfir veðr
áttunni íslenzku, hye óyndisleg
hún sé, og er þá vanalega farið
í samjöfnuð við veðráttu suðlæg-
ari landa.
Margan grikkinn gerir veðráttan
•okkur. Margt heyið hefir hraklð
og orðið að engu; mörg fiskiferð
faefir farist fýrir, vegna óveðurs.
Margt sjómannslífið hefir tapast,
og margur hefir orðið úti í æð-
andi vetrarbyljunum, og þó háir
veðráttan ekki afvinnuvegum okk-
ar meira en það, að hér gætu
allir, sem vilfa vinna, auðveldlega
lifað góðu Iífi, ef framleiðslan
væri rekin með hag heiidarinnar
fyrir augum, en ekki fárra manna.
A " stærri skiþunum — togur-
unum — farást færri menn en á
þeim smærri, en framtíðin er
peirrar skipstegundar, þar sem
mEtmsafiíð afkastar mestu, en
það er einmitt á togurunum. Það
raá því voaast til að mannfailið í
hinu hrausta sjóliði okkar á fiski
skipunum verði minna í framtíð
inni ea nú. Vi3 minkum það líka
með því að fjölga vituaum, og á
því höfum við vel ráð.
Af þeim, sem verða úti, fara
flestir blátt áfram af því, að við
kunnum ekki ennþá að lifa i
landinu, sem forfeður okkar eru
jþó búsir að búa í, i meira en
þúsund ár. Menn fara illa búnir,
matarlausir og kompáslausir á fjöll
á vetrardag. Og varla nokkur
kann að grafa sig í íönn, það er
vanalega sfðasta. úrræðið, í stað
þess að það á að gera það undir
eins og maður er viltur, eða éfest
am áð geta aáð bygð með góðu
móti. 'Almenningur heldur að það.
sé hættulegt að sofáa, fyrir þann
sem grafinn er 'í fönn. En það er
með öllu óaættulegt, nema fyrir
þana, sem ekki grefur sig í föan
(yr en í síðustu lög. Eskimóarnir í
Aiaska, sem Vilhjámur Steíánsson
-segir írá, verða aldrei úti. Skellur
í þó oft á þá að óvöru stórhríð
með 20 til 30 stiga frosti, en
þeir búast strax fyrir, og bfða
þar til aftur verður ferðafætt.
En það er ekki undan ofviðr
unum, sem ísfendingar kvarta
mest, heldur svo að segja undan
daglega veðrinu, rigníngunni,
krapahríðinni (og færðinni sem
henni fylgir), undan kuidanum o.
s. frv.
í suðuriöndum, þar sem sólin
skín látlaust dag eftir dag, gleður
enginn sig yfir góða veðrinu
nema aðkomumennirnir. Þeir inn-
bornu taka ekki eftir þvl.
A afarstórum svæðum á hnett-
inum eru svo að segja engir
vindar. Þar eru eilíf góðviðri. Því
líður víst vel fólkinu í eilífa góð
viðrinu? Ja það er nú mjög mikið
vafamái. Sö skoðun er að ryðja
sér tli rúms méðal náttúrufræðinga,
að þjóð sem lifir í eilífu Iogni,
sé jafnaa lítið framtakssöm Fram
takssamar séu aðeins þær þjóðir,
sem lifa þar se'm vindótt er. Mikil
veðursæld geri þjóðirnar daufar til
framsóknar, eins og líka of hörð
náttúra (miðað við menningarstig
þeirrar þjöðar, sem um er að
ræða) dragi úr framtaksseminni.
En hvað nú um veðráttuna
hér hjá okkur? Er hún svo hörð
að hún komi okkur á kné, að
faún dragi úr framtakssemi okkar?
Svarið er sennilega bæði nei
og já. Á kné kemur húa okkur
ekki Ekki nú, en bún gerði það
fyrir minna en hálfri öld. En
satat dregur hún ennþá úr fram
takssemi okkar, en aðeins af því
að við erum ekki búir undir það
að mæta veðráttuiini eins og hún
er. Það sem fyrst og freaast gerir
veðráttuaa óyndislegs, eru ill og
þröng húsakynni. Sá sem býr í
rúœgóðri, hlýrri og bjartri íbúð,
finnur ekki eins til hennar. Og
íaadið er aógu ríkt og þjóðin
framleiðir nóg til þess að allir
geti búið í alíkum ibúðum, þó
auðvitað sé ómögulegt að koma
þvf í framkvæmd, meðan einstakir
menn eiga framleiðslutækin, og'
hirða einir allan arðin af svita og
striti þjóðarinnár.
Krapafærðin er afskaplega leið-
inleg fyrir þá sem eru á vondum
skóm. En fyrir hina, aem eru á
góðum vaðstfgvéium eða háum
skóhlífum (sem ekki er farið að
flytja hingað enn) er siík færð
bara.ieikur. Sá sem getur smeigt
sér f loðkápu þegar hann vill, og
búið sig að öðru leyti á tilsvar.
andi bátt, finnur ekki til kuldans
á íslandi, enda slíkur kuldi altaf fyrir
Rússa og Kanadamenn sama og
ekki neitt. Og rigningarnar eru
aðallega leiðinlegar af þvf, að við
erum ekki hæfilega verjaðir gegn
þeim. En landið er nógu ríkt til
þess að allir geti verið það, ef
þjóðin ætti éjáif framieiðslutækin
og þar með erðinn af -þeim.
Þegar búið er að gera ttám
leiðslutækin að þjóðareign, og
þjóðin um nokkuð skeið er búin '
að njóta sjálf þess er húo fram"
leiðir, verða aílir komnir í rúm-
góðar, hlýjsr og bjartar íbúir, og
aliir geta þá klæðst þeim klæðn-
aði sem bezt á við, eftir veðráttu
l&ndins. Mun þá koma í Ijós að
íslendingar hætta að kvarta undan
veðráttuani, því nýr þjóðarandi
skapast með nýrri menningu.
Fyíir nokkrum árum fóru íjórir
ungir 'íþróttamenn upp f Þórisdal.
Hreftu þeir hrakviðri í ferðinni.