Alþýðublaðið - 15.11.1921, Blaðsíða 1

Alþýðublaðið
út aí Alþýönuflokkaama
1921
Þriðjudaginn 15, nóvember.
ísland og1 íslendingar.
---- I •'
Oft heyrist kvartað yfir veðr
áttunni íslenzku, hve óyndisieg
hún sé, og er þá vanalega farið
í samjöfnuð við veðráttu suðiæg-
ari landa.
Margan grikkinn gerir veðráttan
okkur. Margt heyið hefir hrakið
og orðið að engu; mörg fiskiferð
hefir farist fyrir, vegna óveðurs.
Margt sjómannslffið hefir tapast,
og margur hefir orðið úti i æð-
andi vetrarbyijunum, og þó háir
veðráttan ekki atvinnuvegum okk-
ar meira en það, að hér gætu
állir, sem vilja vinna, auðveidlega
iifað góðu Iífi, ef framleiðslan
væri rekin með hag heildarinnar
fyrir augum, en ekki fárra manna.
A stærri skipunum — togur-
unum — farast færri menn en á
þeim smærri, en framtíðin er
þ>eirrar skipstegundar, þar sem
mannsaflið afkastar mestu, en
það er einmitt á togurunum. Það
má þvf voaast tii að mannfallið í
hinu hrausta sjóiiði okkar á fiski
skipunum verði minna í framtíð
inni ea nú. Við minkum það ifka
með því að fjölga vitunum, og á
því höfum við vei ráð.
Af þeim, sem verða úti, fara
Hestir blátt áfram af þvf, að við
kunuum ekki ennþá að lifa í
landinu, sem forfeður okkar eru
þó búnir að búa í, í raeira en
þúsund ár. Menn fara iila búnir,
matarlausir og kompáslausir á fjöll
á vetrardag. Og varla nokkur
kann að grafa sig í fönn, það er
vanalega sfðasta, úrræðið, í stað
þess að það á að gera það undir
eins og maður er viitur, eða efast
um áð geta rsáð bygð með góðu
móti, Álmenningur heidur að það
sé hættulegt að sofna, fyrir þaan
sem grafinn er f fönn. En það er
með öllu óhættuiegt, nema íyrir
þann, sem ekki grefur sig í fönn
fyr en í síðustu lög. Eskimóarnir f
Alaska, sera Vilhjámur Stefánsson
segir frá, verða aidrei úti. Skellur
! þó oft á þá að óvöru stórhríð
með 20 tii 30 stiga frosti, en
þeir búast strax fyrir, og bíða
þar til aftur verður ferðafætt.
En það er ekki undan ofviðr
unum, sem ísiendingar kvarta
mest, heidur svo að segja undan
dagiega veðrínu, rigningunni,
krapahrfðinni (og færðinni sem
henni fylgir}, undan kuldanum o.
s. frv.
I suðurlöndum, þar sem sólin
skfn iátlaust dag eftir dag, gleður
enginn sig yfir góða veðrinu
nema aðkomumennirnir. Þeir inn-
bornu taka ekki eítir því.
Á afarstórum svæðum á hnett-
inum eru svo að segja engir
vindar. Þar eru eilíf góðviðri. Því
lfður vfst vei fólkinu í eiiffa góð
viðrinu? Ja það er nú mjög mikið
vafamái. Sú slcoðun er að ryðja
sér tii rúms rneðal náttúrufræðinga,
að þjóð sem lifir í eilífu logni,
sé jafnan Iftið framtakssöm Fram
takssamar séu aðeins þær þjóðir,
sera lifa þar se'm vindótt er. Mikil
veðursæld geri þjóðirnar daufar til
framsókuar, eins og Ifka of hörð
náttúra (miðað við menningarstig
þeirrar þjóðar, sem um er að
ræða) dragi úr framtaksseminni.
En hvað nú um veðráttuna
hér hjá okkur? Er hún svo hörð
að hún komi okkur á kné, að
hún uragi úr framtakssemi okkar?
Svarið er sennilega bæði nei
og já. Á kné kemur hún okkur
ekki Ekki nú, en hún gerði það
fyrir minna en hálfri öld. En
samt dregur hún ennþá úr fram
takssemi okkar, en "ðeins af þvf
að við erum ekki búir undir það
a@ mæta veðráttunni eins og hún
er. Það sem fyrst og fremst gerir
veðráttuna óyndislegs, eru ill og
þröng húsakynni. Sá sem býr í
rúmgóðri, hlýrri og bjartri fbúð,
finuur ekki eins til hennar. Og
iandið er nógu ríkt og þjóðin
framleiðir nóg tii þess að allir
264. tölnbl.
Bnin«trys0ínffar
á Innbúi og vðrum
hwf»l édýrart ©n h)á
A. V. TiHfnltit
váhvnlngaritrlMofc
á n«w.
geti búið í slfkum fbúðum, þó
auðvitað sé ómögulegt að koma
þvi i framkvæmd, meðan einstakir
menn eiga framleiðslutækin, og
hirða einir allan arðin af svita og
striti þjóðarinnar.
Krapafærðin er afskaplega leið-
inleg fyrir þá sem eru á vondum
skóm. En fyrir hina, sem eru á
góðum vaðstfgvélum eða háum
skóhlífum (sem ekki er farið að
fiytja hingað enn) er slík færð
bara ieikur. Sá sem getur smeigt
sér í loðkápu begsr hann vill, og
búið sig að öðru ieyti á tilsvar
andi hátt, finnur ekki til jculdans
á íslandi, enda slíkurkuldi altaf fyrir
Rússa og Kanadamenn sama og
ekld neitt. Og rigningarnar eru
aðallega leiðinlegar af þvf, að við
erum ekki hæfilega verjaðir gegn
þeim. En landið er nógu rfkt til
þess að ailir geti verið það, ef
þjóðin ætti sjálf framieiðslutækin
og þar með arðinn af-þeim.
Þegar búið er að gera frám
leiðslutækin að þjóðareign, og
þjóðin um nokkuð skeið er búin
að njóta sjálf þess er hún fram-
leiðir, verða ailir komnir í rúm-
góðar, hlýjar og bjartar fbúir, og
aliir geta þá klæðst þeim klæðn-
aði sem bezt á við, eftir veðráttu
landins. Mun þá koma í ljós að
íslendingar hætta að kvarta undan
veðráttunni, því nýr þjóðarandi
skapast með nýrri menningu.
Fyrir nokkrum árum fóru fjórir
ungir íþróttamenn upp i Þórisdal.
Hreítu þeir hrakviðri í ferðinni.