Dagblaðið Vísir - DV - 20.08.2002, Síða 15

15
ÞRIÐJUDAGUR 20. ÁGÚST 2002
PV________________________________________________________________Menning
Umsjón: Jón Knútur Ástnundsson jonknutur@dv.is
Sagan af bláa hnettinum hlaut Vesturnorrænu barna- og unglingabókaverðlaunin:
Fjársjóður bernskunnar
DV-MYND ÞÖK
Pylsa er ekki dýr
„Ég var reyndar meö Grænlendinga og Grænlandsmarkaö í huga þegar ég ákvaö aö láta börnin á
hnettinum éta seli,“ segir Andri Snær Magnason sem hlaut ásamt Áslaugu Jónsdóttur Vestnor-
rænu barna- og unglingabókaverölaunin. „Þeir hafa átt sina Gleði-Glauma. Kannski helst brenni-
víniö og Brigitte Bardot. Mér fannst selirnir nauösynlegir til aö vera með mótvægi viö tvískinnung-
inn sem ríkir oft í barnabókum. Um daginn sá ég myndasögu. Tigri var aö veiöa fisk. Fiskurinn
horföi framan i hann og baðst vægöar. Tigri sleppti fiskinum og fékk sér pylsu meö Kaninku.
Pylsa er nefnilega ekki dýr. “
Andri Snær Magnason og Áslaug Jónsdótt-
ir hlutu á laugardaginn Vestnorrænu bama-
og unglingabókaverðlaunin, sem þá voru veitt
í fyrsta skipti, fyrir Söguna af bláa hnettinum
sem Andri Snær samdi og Áslaug myndlýsti.
Af Grænlands hálfu var tilnefnt smásagna-
safnið Sialuarannguaq (Litli regndropinn) eft-
ir Jörgen Petersen og Færeyingar tilnefndu
skáldsöguna Kuffi eftir Brynhild Andreassen.
Verðlaunin nema 60.000 dönskum krónum
sem skiptast milli Andra Snæs og Áslaugar.
Ætlunin er að veita þessi verðlaun annað
hvert ár héðan i frá. Tilnefndu bækurnar eru
þýddar á vesturnorrænu málin og verðlauna-
bókin verður að auki þýdd á dönsku, sænsku
eða norsku. Eins og alkunna er hiaut Sagan af
bláa hnettinum íslensku bókmenntaverðlaun-
in árið 2000 og hefur þegar komið út í Færeyj-
um og Danmörku, Júgóslavíu, Spáni og Eist-
landi og á næstu misserum kemur hún út á
ítaliu, Frakklandi, Græniandi og Svíþjóð.
Bókmenntir
í umsögn dómnefndar segir meðal annars:
„Sagan af bláa hnettinum gerist á fjarlægum
himinhnetti þar sem eingöngu búa böm og
þar sem ekkert er eins og í heimi hinna full-
orðnu. En paradís er sem kunnugt er ekki á
jörðu og einnig þessari paradís er ógnað af
óendanlegum léttleika vestrænna samfélaga
og samviskuleysi. í sögunni um Huldu og
Brimi og félaga þeirra hefur Andri Snær
Magnason skapað bæði alvarlega og skemmti-
lega sögu um eitt elsta bókmenntaefni heims-
ins: syndafailið. Hann afhjúpar smám saman
hve eigingjörn og sjálfselsk manneskjan er,
hve auðvelt er að blekkja hana og hve mann-
legir eiginleikar eiga erfitt uppdráttar í sið-
menntuðum heimi nútímans. En þetta er líka
sagan um visku bama og örlæti - og sagan um
það að bemskan er stærsti fjársjóðurinn sem
veröldin á.
Sagan er vel skrifuð og spennandi, og
myndir Áslaugar Jónsdóttur eru frábærar og
hæfa textanum fullkomlega."
Tvískinnungur
Hvaða þýðingu hafa þessi verðlaun fyrir
þig?
„Það var eitt skemmtilegt sem gaf þeim
mjög persónulega vidd,“ segir Andri Snær.
„Þau voru afhent í Stykkishólmi, Kristín
langamma mín fæddist þar og þetta var af-
mælisdagurinn hennar. Mér fannst eins og
hún væri að senda mér kveðju enda voram
við að skíra dóttur okkar í höfuðið á henni.
Aðalpersóna Bláa hnattarins heitir Hulda eft-
ir ömmu sem var dóttir Kristínar langömmu.
Þannig að þetta er allt komið í hring.
Verðlaunin era mikil hvatning og ég held
að þau verði það fyrir bamabókahöfunda al-
mennt í framtíðinni. Það skiptir auðvitað öllu
máli fyrir þessar þjóðir að þær eigi góðar
barnabókmenntir og það er ein forsendan fyr-
ir því að tungumálin þríflst. Bókin var þýdd á
grænlensku og verður gefin út í grænlandi,
það er sérlega ánægjulegt. Það hafa ekki
margar íslenskar bækur verið gefnar út á
Grænlandi.
Ég var reyndar með Grænlendinga og
Grænlandsmarkað í huga þegar ég ákvað að
láta börnin á hnettinum éta seli. Þeir hafa átt
sina Gleði-Glauma. Kannski helst brennivínið
og Brigitte Bardot. Mér fannst selirnir nauð-
synlegir til að vera með mótvægi við tvískinn-
unginn sem ríkir oft í barnabókum. Um dag-
inn sá ég myndasögu. Tígri var að veiða flsk.
Fiskurinn horfði framan í hann og baðst
vægðar. Tígri sleppti flskinum og fékk sér
pylsu með Kaninku. Pylsa er nefnilega ekki
dýr. Danski umboðsmaðurinn minn spurði
hvort ég gæti ekki skipt út selunum, þeir
vildu festast í kokinu á útgefendum en mér
flnnst það ekki rétt.
Annars er mjög mikilvægt að styrkja tengsl
þessara landa, Færeyja, íslands og Græn-
lands. Það er einkennúegt að fréttir frá Græn-
landi berast oftar en ekki til landsins með
reutersskeytum og birtast í blöðunum með er-
lendum furðufréttum frá Sri Lanka í stað þess
aö vera nánast eins og innanlandsfréttir."
Hvaða komment þykir þér vænst um að
heyra?
„Það er erfltt að segja. Ég hef fengið mjög
góð og sterk viðbrögð við bókinni. Mér þykir
auðvitað vænst um að heyra frá fjölskyldum
sem hafa lesið hana upphátt saman. Það er
auðvitað frábært þegar manni tekst að brjóta
niður múrana sem aðskilja börn og full-
orðna.“
Hvað ertu að skrifa núna?
„Ég er að ganga frá miklu ævintýri um ást-
ina, dauðann og guð sem ég vonast til að ljúka
fyrir haustið. Ævintýrið gerist í vetnis-
paradísinni Disney-íslandi sem er miðpunkt-
ur ástar og dauða í heiminum." -sm
■
Kynvera - eiginkona - móðir
Dansleikhúsverkið Eva3 er metnaðarfullt
leikhúsverk. 1 því hafa aðstandendur dans-
leikhópsins, Dansleikhús með Ekka, ráðist í
það stóra verkefni að setja upp og túlka á ný-
stárlegan hátt leikverk Guðmundar Steinsson-
ar, Garðveisluna. Verk Guðmundar var frum-
sýnt á fjölum Þjóðleikhússins haustið 1982.
Það fjallar um sköpunarsöguna í nútímalegri
mynd og hvemig hægt er að eyðileggja Para-
dís með siðleysi og græðgi. í dansleikhúsverk-
inu Eva3 er þáttur Evu skoðaður út frá hlut-
verkum hennar sem kyntákn, eiginkona og
móðh-. Grunnleikverkið er þannig krufið nið-
ur í einingar sem settar eru saman á nýjan
leik í nýja heild sem þjónar nýjum markmið-
um og nýrri tjáningarleið.
í fyrsta þætti er Eva ung og full af orku og
áræðni en ekki siður saklaus og frjáls. And-
rúmsloftið einkennist af forvitni og spennu
gagnvart því óþekkta og forboðna. Efnið er að-
allega tjáð í dansi og eru það Ema Ómarsdótt-
ir og Margrét Sara Guðjónsdóttir sem dansa.
Dansinn einkennist annars vegar af smáum
nákvæmum hreyflngum við undirleik fugla-
söngs, þagnarinnar eða rólegrar tónlistar en
hins vegar af mikilli keyrslu bæði i tónlist og
dansi. í hröðu köflunum þar sem dansaramir
hendast og velta um gólfið nýtur dansstíll
Emu sin sérstaklega enda minna þeir kaflar á
sólóverkið „My movements are alone like
streetdogs" sem hún hefur sýnt víðs vegar um
heiminn. Margrét gefur henni aftur á móti
ekkert eftir í hægu köflunum enda fær dans-
ari. Þessi þáttur býr yfir sérlega áhugaverðum
og ögrandi hreyfmgum, bæði rólegum og
hröðum. Efnið kemst ágætlega til skila, sér-
staklega i upphafi en þessi fyrsti þáttur verks-
ins hefði mátt vera styttir og markvissari.
f öðrum þætti er fjallað um innri baráttu
Evu þegar hún reynir að uppfylla væntingar
samfélagsins til hennar í hlutverki eiginkonu.
Stemningin er i samræmi við þessa baráttu
stíf, hæg og fálmkennd, allt andrúmsloftið
uppfúllt af bælingu. í þessum þætti kemur
leiklistin sterkar inn sem tjáningarform og er
leikur Eddu Amljótsdóttur leikkonu og
Karenar Maríu Jónsdóttur áhrifamikill. Dans-
inn er þó ekki fjarri og er hlutverk Margrétar
„Eva3 er verulega flott sýning sem ber þess öll merki aö aöstandendur hennar hafi næmi fyrir og þekkingu á möguleikum þeirra listforma sem þeir
eru að vinna með, “ segir Sesselja G. Magnúsdóttir.
Söra sem hin unga og þróttmikla Eva sem lýt-
ur aö lokum í lægra haldi fyrir utanaðkom-
andi kröfum um hegðun, ómissandi fyrir
heildina.
Þriðji þáttur fjallar um móðurhlutverkið.
Hann er átakanlegur þó jafnframt séu brosleg-
ir kaflar. í þessum kafla er veislan og neyslan
í algleymingi og vitundin um skaparann, móð-
irina eða upphafið horfin veg allrar veraldar.
Listformin tvinnast hér í þögla heild og á
táknrænan og listrænan hátt og segja það sem
segja þarf. Unnið er með ótrúlega flottar
hreyfingar í þessum hluta, ekki síst þegar
veggimir eru notaðir í dansinn. Vísanir í
fyrri hluta verksins eru mjög sterkar og lokar
kaflinn á trúverðugan hátt heildarmynd
verksins.
Öll umgjörð verksins virkar vel. Búningarn-
ir eru töff og sviðsmyndin, óteljandi epli, algjör-
lega það sem vera skal þegar verk um Evu er
annars vegar. Lýsingin var einfóld að því leyti
að hún laut sömu lögmálum alla sýninguna.
Áherslan var á sterka hvíta lýsingu sem skar í
myrkrið. Skuggamyndir á veggjunum voru
áberandi í fyrsta og þriðja hluta. Þetta er
skemmtileg notkun á ljósum og rými þó ein-
staka sinnum missti hún marks. Tónlistin þjón-
aði verkinu vel. Sýningarformið, tveggja tíma
sýning þriggja ólíkra þátta með tveimum hléum
er erfitt sýningarform, sérstaklega hléin þvi
þau brjóta upp stemninguna.
Eva3 er verulega flott sýning sem ber þess
öll merki að aðstandendur hennar hafi næmni
fyrir og þekkingu á möguleikum þeirra list-
forma sem þeir eru að vinna með.
Sesselja G. Magnúsdóttir
Dansleikhús meö Ekka sýnir í Tjarnarbíói dansleik-
húsverkiö Eva3. Listrænn stjórnandi: Aino Freyja
Járveiá, tónlist: Trabant, búningar: Rebekka A Ingi-
mundardóttir, lelkmynd: þátttakendur uppfærslunn-
ar, lýsing: Alfreö Sturla Böövarsson, leikgerð: Karen
María Jónsdóttir, sýnendur: Erna Ómarsdóttir, Mar-
grét Sara Guöjónsdóttir, Karen María Jónsdóttir og
Edda Arnljótsdóttir.