Nýtt dagblað - 30.04.1942, Blaðsíða 1

2. árgangur.
Fimmtudagur 30. apríl 1942
77. tölublað Bandaríkjafloti og her
berjast gegn fasist-
jm í öilum álfum
heims
Roosévelt lofar hernad"
arafrek sovélþjódanna
I ræðu, sem Roosevelt Bamla-
ríkjaforseti liélt í fyrrinótt, vakti
sú yfirlýsing mikla athygli, að
herskip Bandaríkjaflotans tækju
nú þátt í hernaðaraðgerðum á
Miðjarðarhafi og Indlandshafi,
engu síður en á Norður-Ishafi,
Norður- og Suður-Atlanzhafi og
Norður- og Suður-Kyrrahafi.
Forsetinn skýrði einnig frá því
að Bandaríkjaher væri nú kom-
inn til Nýfundnalands, Grænlands,
íslands, Bretlands, Indlands,
Ástralíu og margra Kyrrahafs-
Hún^semur vid2herstjórnírnar|um faekkun i hervarnarvínnunni
v—- ’m.Mi I y,
Verkalýðssaintokin munu ekkí sœtta síg víd neína Jeín-

okun vinnuafls, sem.komíd er.á í|f)andskap|vid þau

•■Á',

eyja,
Roosevelt kvað stjórnir Banda
manna- þess albúnar, að hindra
það, að fasistum tækist að ná
tangarhaldi á frönskum löndum
frekar en orðið væri, og yrði hald
ið áfram baráttunni þar til Frakk
Framhald á 4. síöu.
Ríkisstjórnin er að ltoma upp opinberri vinnumiðlunarskrifstofu
sem á að cinoka allt vinnuafl í landinu og skammta hverjum
manni vinnu eins og gerðardómslögin eiga að skammta honum
kaup. Stendur þetta í sambandi við það, að ríkisstjórnin er í
þann veginn að semja eða búin að semja við herstjórnirnar um
íækkun í hervarnavinnunni.
Þetta hvorttveggja upplýstist við umræðurnar um gerðardóms
lögin í gær.
Dagsbrúnarstjórnin hefur nú þegar itrckað tilboð sitt um sam-
vinnu um, nauðsynlega framleiðslu Islendinga og landvarnavinn-
una. Jafnframt hefur Dagsbrún lýst því yfir, að hún muni að
engu hafa hverja þá „vinnumiðlunarskrifstofu” ríkisstjórnarinnar
sem á að einoka vinnuaflið í fjandskap við verkalýðssamtökin. Það
er engum efa bundið, að öll verkalýðsfélög inunu taka í sama
streng.
Ríkisstjórninni og herstjórnunum er bezt að gcra sér þetta
ljóst strax.
Þingmenn Sósíalistaflokksins hafa borið fram þingsályktunar-
tillögu um að fela ríkisstjórninni að taka nú þegar upp samninga
við verkalýðsfélögin um hagnýtingu vinnuafls þjóðarinnar til að
tryggja nauðsynlegustu framleiðslu landsmanna og svo landvarna
vinnuna.
Það eru síðustu forvöð að tek-
ið verði fram fyrir hendur ríkis-
stjórnarinnar og hún stöðvuð á
þeirri stórhættulegu braut sem
hún hefur farið inn á með gerð-
ardómslögunum og einhliða samn
ingum við herstjórnirnar. Sá fjand
skapur ríkisstjórnarinnar við verk
lýðsfélögin, sem kemur fram i
þessum aðgerðum, hefur þegar
liaft hættulegar afleiðingar fyrir
Þýzhi herinn hörfar
norðaustur af Orel
atvinnuvegina og opinberar stofn-
anir. Aukist þessar fjandsamlegu
aðgerðir enn, þá verða þau ráð.
sem verkalýðurinn verður að
gripa til að sama skapi harðvít-
ugri.
Verkalýðsfélögunum. er ljóst,
að þau eru hér að berjast fyrir
tilverurétti sínum og frelsi, fyrir
rétti hvers verkamanns til að ráða
hvar hann vinnur og fyrir hvað
hann vinnur. Og þessi barátta
beinist gegn einræði ríkisstjórnar
sem alltaf gengur lengra og
lengra í því að einoka vinnuaflið
í þágu yfirstéttarinnar með lög-
um, sem gera verkamenn alger-
lega að þrælum.
Hörð loftárás á þýzku
flotahöfnina Kiel
„Hefndarárás" á York
Auk árásarinnar á Þrándheim
gerðu sprengjullugvélar Breta
harða árás á þýzku herskipahöfn
ina Kiel við Eystrasalt í fyrri-
nótt. Komu þar upp miklir eldar-
Árásir voru einnig gerðar á her-
stöðvar Þjóðverja í Hollandi,
Belgíu og Frakklandi.
1 öllum þessum víðtæku hern-
aðaraðgerðum misstu Bretar að-
eins 9 sprengjuflugvélar.
Þýzkar sprengjuflugvélar gerðu
í fyrrinótt ,,hefndarárás” á borg
ina York i Norðaustur-Englandi.
Viðurkenna talsmenn þýzku stjórn
arinnar, að árásum þessum sé at
Framh. á 4. síðu.
Kort af Þrándheimsfirði, er sýn'r glöggt hin ágætu hafnarskil-
yrði, sem Þjóðverjar hafa notfært sér til að gera þarna sina öflug-
ustu flotahöfn Evrópu. Nöln bæjanna við fjörðinn, Hegra, Stein-
kjer o. s. frv., eru liverjum manni minnisstæð úr hetjubaráttu Norð-
manna gcgn innrásarhernum. (Kortið sýnir 100 og 200 faðma
dýptarlínur).
Brczhm flotafræðíngur felur flofahöfn Þjóðverja í
Þrándheimí alrarlega hœffu fyrlr herskíp Bandamanna
og sferkusta vörn Norður~Nore$s
Stór sveit brezkra sprengjuflugtéla réðst á flotahöfn Þjóðverja
i Þrándheimi í fyrrinótt, og er það önnur nóttin í röð, sem aðal-
árás brezku Ioftsóknarinnar er beint að þassuin stað. Komust flug-
vélarnar á áfangastað þrátt fyrir versta veður yfir Norðursjó, og
vörpuðu fjölda þungra sprcngja á hernaðarmannvirki Þjóðverja.
Það cr nú kunnugt, að samtímis þ\í, að fyrsta stórárásin var
gerð á Þrándheim, réðust einstakar brczkar sprcngjuflugvélar á
ílugvelli víða á Noregsströnd og á skip við ströndina, til að villa
Þjóðverjum sýn um markmið aðalárásarinnar — Þrándheim.
« Ekki er ólíklegt að þessar miklu loftárásir á Þrándheim
boði meiri tíðindj. ,,Ef Þrándheimsfjörður væri gerður ónothæfur
fyrir nazista”, segir brezkur flotafræðingur í „Evening Standard”,
,,yrði.floti þeirra að hörfa til heimastöðva um 1600 km. frá orustu
svæðunum í norðurhöfum, Þar við yrðu varnir Norður-Noregs veíkt
ar til muna, en Norður-Noregur er landið, sem slrilur Bandamenn
við Norðursjó frá sovéthernum í Norður-Karelíu”.
Árásum Pjódverja hvar
vefna hrundíd
Sovétstjórnin tilkynnir enn, að
engar mikilvægar breytingar hafi
orðið á austurvígstöðvunum síð-
asta sólarhringinn, en aðrar fregn
Ir segja írá orustum á finnsku
vígstöðvunum, í Smolenskhéraðinu
og I nánd við Orel.
Þjóðverjar játa að her þeirra
hafi orðið að hörfa norðaustur
af Orcl,
I sovétfreg'n segir að árás Þjóð-
verja á Múrmanskvígstöðvunum
og við Smolensk hafi verið hrund-
ið og hafi þýzku hersveitirnar, er
árásirnar gerðu, beðið mikið
manntjón og hergagna,
Opinber skrifstofa, sem ríkis-
stjórnin ehi ræður og fær einok-
un á mannaflinu og getur ráðið
hvern mann þangað sem henni
þóknast, — þaff er einmitt fyrir-
komulagið, sem Jónas frá Hriflu
vildi taka hér upp 1939 eftir
þýzkri fyrirmynd. Alltaf er það
sama þrælahaldið, sem fyrir þess-
um mönnum vakir, hvort sem at-
vinnuleysi er cða gnægð atvinnu.
Það sýnir bezt að kúgunarliugur
þeirra er alltaf hinn sami, hvern-
ig sem kríngumstæðurnar breyt-
ast.
En verkalýðurinn' hefur nú i
krafti þess valds, er hann fær
með aukinni atvinnu, möguleika
til að hrinda árásum sem þessum
á mannréttindi sín.
Ög hann mun gera það.
Flotafræðingurinn nefnir grein
sina „Hættan frá Þrándheimi”, og
segir þar meðal annars:
,,Úr Þrándheimsfirði er sigling-
unum á aðalflutningaleið vorri til
Sovétríkjanna búin alvarleg hætta,
Fjörðurinn er 130 km. langur,
en 32 km. þar sem. hann er breið
astur nokkru innar en borgin
Þrándlieimur, við fjarðarmynnið
er breiddin ekki nema 4 km.
Beiistadfjörður, um 50 ferkílóm.
að flatarm§li, skerst langt inn í
fjalllendið, sem gnæfir yfir þessari
ágætu höfn frá náttúrunnar hendi,
og er tengdur með mjórri cn all-
djúpri kvísl við Þrándheimsfjörð.
Tveir öflugustu flotar heims-
ins í samstarfi við hina djörfu
sovétsjómenn hafa það starf
að fylgja skipalestunum gegnum
Norðursjó og til Norður-lshafs,
en þar taka við þeim æfðar hend
ur‘ hinna rússnesku bandamanna
vorra. Gegn þessum mikla skipa-
kosti hafa flotaforingjar Þjóð-
verja teflt. fram Þrándheimi, í
þeirri von, að þetta sævirki, svo
ramlega gjört af náttúrunni, vegi
Framh. á 4. síðu