Helgarblaðið - 29.05.1992, Blaðsíða 16

Helgar 16 blaðið
íhald, velferð
Allt er
gott sem
endar vel
Þegar útvarpað var frá eld-
húsdagsumræðum á Al-
þingi ekki alls fyrir löngu,
máttí taka eftír því að for-
maður Alþýðuflokksins
hafði skipt um ham í tíl-
efhi dagsins. Hann var
ekki sá glaðbeittí pólitíski
evróputúrhestur sem hann
hefur lagt sig fram um að
sýnast að undanfömu.
Hann settí upp móralskan
og ögn dapurlegan svip
jafiiaðarmannaforingjans
sem þarf að koma því tíl
skila að honum standi
stuggur af ranglætí heims-
ins. Nú þurfi að muna eftír
smælingjunum, rétta hlut
þeirra sem höllum fætí
standa.
Kratar,
Fundin jafna&arstefna
Þeir sem á annað borð hafa
nennu til að fylgjast með muna
hvað Jón Baldvin var að fara.
Hann reyndi að koma þvi til skila
að sá niðurskurður á velferðar-
kerfi sem flokkur hans stendur nú
að í ríkisstjóm, væri eiginlega
ekki niðurskurður, heldur fram-
hald á góðri og gamalli jafnaðar-
stefnu við nýjar aðstæður. Hann
sagði sem svo, að það væri til þó
nokkuð af mönnum hér á landi
sem „eiga skuldlausar villur,
sumarbústaði og torfærujeppa og
færa ncysluna á fyrirtækið og
geyma slatta af skattfrjálsum
spariskírsteinum og híutabréfum í
eldtraustum bankahólfum - en
borga ótrúlega lága skatta til sam-
eiginlegrar velferðar". Með öðr-
um orðum sagt: Jón Baldvin
mundi eftir þeim sem „eiga land-
ið“ og hann ætlaði að taka í karp-
húsið hér á árum áður þegar hann
var að komast til forystu í sínum
flokki.
Jón Baldvin spurði með nokkr-
um þjósli hvort það væri ckki full
ástæða til að fella niður eða draga
úr bótum velferðarkerfisins til
þessa ríkisfólks sem ckki þyrfti á
slíkum stuðningi að halda - en
hækka þær í slaðinn til þeirra scm
þurfa þeirra með.
Ætlun og reynd
Þctla var vitanlega ekki galin
spuming hjá Jóni. Og ef þctta
væri einmitt það scm Alþýðu-
fiokkurinn hefur verið að gera, þá
ættu kratar ekki í þeirri sjálfum-
leikakreppu sem nú streymir út úr
hverri þeirra svitaholu. Hvað sem
þeir nú annars ætluðu sér þá er
reyndin ekki sú að þeir ríku (scm
halda áfram að verða ríkari eins
og jafnvel ófullkomnar tekju-
skýrslur sanna) hafi orðið fyrir
skakkafollum eða auknum út-
gjöldum sem talandi cr um: vafa-
laust þykir sliku fóllji jafnaðar-
mennskan endurfundna í ræðu
Jóns Baldvins hin spaugilegasta.
Reyndin er hinsvegar sú, eins og
allir vita, að mikill fjöldi venju-
legra skjólstæðinga heilbirgðis-
kerfisins og menntakerfisins á um
sárt að binda, sem og þær fjöl-
mennu starfsstéttir sem í velferð-
arkerfunum starfa og finnst ekki
aðeins að kjömm þeirra sé spillt
heldur og fordjarfað sjálfu lífs-
starfi þeirra.
Misræmi
Hetjuleg ummæli flokksfor-
mannsins verða fljótt að háði um
hann og hans menn: Vegna þess
að þeir hafa ekkert gert sem um
munar til að þeir síríku og enn-
ríku verði teknir fostu taki og
skekinn úrþeim skattundandrátt-
urinn. Og líka vegna vandræða-
legs misræmis. Alþýðuflokkurinn
hefur lítt treyst sér til að hækka
skatta á þá efnameiri (og treyst
meira á óbeina skatta en aðrir
kralafiokkar) á þeim forsendum
m.a. að það sé lítt að marka skatt-
skýrsiur, hina „opinbcru“ tekju-
skiptingu. En fer síðan að láta
Bergmann
scm hann taki mark á þeirri sömu
opinberu tekjuskiptingu á jafn
viðkvæmu sviði og velferðarkerf-
ið er.
Svo cr annað. Morgunblaðið
gerði Jóni Baldvini þann grikk á
dögunum að endurscgja ræðu
hans með vclþóknun í Reykjavík-
urbréfi („Alþýðuflokkurinn er
rciðubúinn til að fjalla um vel-
ferðarkerfið á öðrum forscndum
en áður“). Og bætir því svo við
að næsta verkcfni sé að taka við
hugmyndum Sjálfstæðismanna
um aukna einkavæðingu hcil-
brigðiskcrfisins. Höfundur
Reykjavíkurbréfs ber þar fram
það sjálfvirka markaðshyggjulýð-
skrum, að það séu „mannréttindi"
að fá að kaupa sér hcilbrigðis-
þjónustu ef mcnn vilji. Og hleyp-
ur þá, eins og við mátti búast, yfir
þá augljósu staðreynd að slík
sölumcnnska á sviði heilbrigðis-
mála hlýtur að þýða í reynd að
þeir sem borga fái aðra og betri
þjónustu cn þeir scm ekki borga:
frjálshyggjan er hér aðferð til að
færa stéttaskiptinguna inn á
sjúkrahúsin líka.
Gjafir eru yður gefnar, Jón
Baldvin.
Deilt um sögutúlkun
1 leiðinni notar Morgunblaðið
tækifærið til að setja ofan í við
formann Aiþýðuflokksins fyrir
það sem blaðið tclur ranga sögu-
skoðun. Reykjavíkurbréfið segir
að það séu „auðvitað ýkjur hjá
formanni Alþýðufiokksins, að
jafnaðarmenn hafi vcrið slíkir
forystumenn velferðarkerfisins
sem hann vill vera láta. ...Hér
hefur hlutur Sjálfstæðisflokksins
ekki verið síðri og raunar mestur
þar sem Sjálfstæðisfiokkurinn
hefur lengst af farið einn með
stjóm mála, þ.e. í höfuðborginni".
Og nú er komið að því aó taka
upp hanskann fyrir Alþýðuflokk-
inn og fieiri sem við félagshyggju
em kenndir. Sögutúlkun Morgun-
blaðsins er röng. Það eru reyndar
jafnaðannenn, kratar, kommar og
allaballar, sem hafa farið mcð
forystu í sköpun velferðarkerfis á
Islandi. Frá þeim komu hug-
myndir og frumkvæði og tillögur,
sem Sjálfstæðismenn fyrst börð-
ust gegn. reyndu síðan að salta,
en tóku síðan þátt í að fram-
kvæma þegar vinstriöflin höíðu
búið til þá stöðu í samfélaginu að
vclferðarkrafan var orðin að
ómótstæðilegri fjöldahreyfingu.
Þctta er alþekkt mynstur - Guð-
bcrgur Bergsson rithöfundur hef-
ur lýst því svo að vinstrimenn fái
hugmyndimar en hægrimenn
framkvæmi þær (- á sinn tak-
markaða hátt, getum við bætt við,
og vegna þess að þeir hafa m
Meiri framkvæmdamöguleika,
undirtökin í samanlögðu valda-
kerfinu).
Lítil dæmisaga
Það er annars meiri frctta-
fiaumur af Alþýðufiokknum um
þessar tnundir en hægt er að
koma inn á í stuttum pistli.
Flokksþing framundan og ef til
vill formannsslagur. Aður er hann
komst á dagskrá var tölvert um
það íjasað í blöðum að von væri á
stólaskiptum í ríkisstjóminni og
þá ckki síst hjá krötum. Stjómar-
herrarnir ætluðu að færa sig á
milli ráðuneyta og það álti víst
svo að heita að allt væri það gcrt
til að gera stjómina skilvirkari.
Stólaumræðan minnti mig á
gamla skrýtlu úr Sovétríkjunum
sem voru. Þar kom ungur hag-
ræðingarráðunautur i ríkisstofnun
og lagði fratn fiottar tillögur um
það hvemig bæta mætti starf og
aðstöðu með því að breyta lýs-
ingu, raða skrifborðunum upp á
nýjan hátt og með fleiri skyldum
tilfæringum. Eldri kona skildi
ekki almennilega til hvers þetta
umstang allt væri og var henni
sagt að það mundi að sjálfsögðu
skila sér í auknum afköstum
stofnunarinnar.
Jæja, sagði hún. I gamla daga
vann ég á hóruhúsi í Odessu. Og
þegar að því kom að það dró úr
afköstum starfskraftanna þá færð-
um við ekki til rúmin. Við skipt-
um um hómr.
Jósef Haydn er auðvitað eitt-
hvert mesta stórmenni tónlistar-
sögunnar. Og þótt hann hafi
hvorki skapað sinfóníuna né
strengjakvartettinn festi hann
þessi form í sessi og gaf þeim það
svipmót sem við þekkjum. Og
snilli hans var þvílík að hún lætur
á sér kræla í fiestm hans óteljandi
tónsmíðum. Hugmundaauðgi hans
er eiginlega hálf óhugnanleg. Rétt
eins og hann hafi selt Qandanum
sál sína fyrir innblásturinn. Samt
er leitun að jafn yndislegum ka-
rakter í músík og gamla góða
Haydn. En hann átti vonda konu.
Michael, litli bróðir, átti hins
vegar skrýtna kónu. Og hún lifði
mann sinn í meira en tvo áratugi
og var mjög óhamingjusöm. Þau
misstu einu dóttur sína og var það
mikil sorg. Stundum gleymum við
því að tónsnillingamir voru menn
af holdi og blóði og lifðu bæði
sætt og súrt. Og kannski var það
mestan part súrt. Michael var víst
fyllibytta og varla hafa þær verið
gæfulegri i gamla daga en núna.
Alvcg kolruglaðar og slepjaðar.
Mikki var þó ansi góður með
sig. Hann þóttist ekki vera minni
maður en stóri bróðir. Ef hann
hefði fengið sömu tækifæri hefði
hann líka orðið voða stór, vildi
hann meina. En ekki hefur sjálfs-
mat Mikka verið sérlega raunsætt
fremur en ruglukolla yfirleitt.
Sjaldan hefur meiru verið logið.
Það er sagt að sumt af kirkjutón-
list hans sé góð tónlist, en yfirleitt
eru verk hans andlaus og vitlaus,
þó svo að Mozart- feðgar hafi
metið hann mikils sem tónskáld.
En Leopold hafði illan bifúr á
honum sem manni því Leopold
var ekki minni púritani en gagn-
rýnandi Helgarblaðsins.
Ekki er þetta gamla drasl, sem
er 90% af tónlistarsögunni, svo
sem hótinu skárra þótt það sé orð-
ið gamalt. Það er ekki miklu hærra
á því risið en tölvupoppi nútím-
ans. Kom það berlega í ljós á tón-
leikum Haydn-félagsins í Lista-
safni Sigurjóns síðasta sunnudag.
Þá var fyrsta vorveðrið í höfuð-
borginni og bæði tónlistin og
spilamennskan var sömuleiðis
nauðaómerkileg.
Flutt voru skemmtiverk eftir þá
bræður. Svona músik gæti verið
ókei úti undir beru lofti í skemmti-
Guðjónsson skrifar
garði að sumarlagi, til dæmis í
Húsdýragarðinum, innan um jarm-
andi lömb og baulandi bola. Fólk
gæti þá komið og farið eftir duttl-
ungum sínum í góða veðrinu.
Enda væri músíkin spiluð af sum-
arfjöri og rífandi skemmtilegheit-
um. En að vera að smala fólki
saman inn í hús til formlegra tón-
leika til að hllusta á svona djönk -
það svo sem drepur engan, en það
er bara ferlega asnalegt. Ekki síst
þegar spilamennskan er hvers-
dagslegasta rútína og ekkert þar
fram yfir. Það verður að dekra og
stjana við svona músík ef hún á
ekki að stuðla að mannhatri áheyr-
enda. Hún er eins og vandræða-
bömin okkar í því að kerijast
óvenjulega mikillar alúðar og
ræktarsemi.
Þetta voru sem sagt hundleiðin-
legir tónleikar. Hrein tímasóun i
vorblíðunni. En það voru þama
nokkrar sætar stelpur á ýmsum
aldri sem voru augnayndi í leið-
indunum, en stelpur hafa þá dular-
fullu eiginleika að vera langsæt-
astar á vorin. Og kannski voru
þama líka nokkrir sætir strákar
fyrir þá sem eru svoleiðis.
Þetta fór því allt saman vel þótt
virkilega illa horfði um tíma. Og
allt er gott sem endar vel.
Bakarí Brauðbergs
að Hraunbergi 4
Nýbökuð brauð, gómsœtar
tertur og kökur í miklu
úrvali.
Mjólkurvörur ogfleira.
Opið virka daga frá kl. 8:30 til 18:00,
laugardaga frá kl. 9:00 til 16:00 og
sunnudaga frá kl. 10:00 til 16:00.
Brauðberg
Hraunberg 4, sími 17272
Föstudagurinn 29. mal