Dagblaðið - 11.11.1975, Qupperneq 3

Dagblaöið. Þriöjudagur 11. nóvember 1975.
3
Nœsta ársþing
NATO-sinna
haldið hér —
Næsta ársþing áhugamanna-
félaga til kynningar á markmið-
um og starfsemi Atlantshafs-
bandalagsins verður haldið hér i
Reykjavik dagana 11.-17. júli
næstkomandi.
1 öllum aðildarrikjum Atlants-
hafsbandalagsins og á Möltu
starfa áhugamannafélög, sem
meðal annars hafa að markmiði
að kynna Atlantshafsbandalagið
og þýðingu þess. Samtök um vest-
ræna samvinnu er það félag, sem
hérlendis hefur þennan tilgang
meðal annars. Munu Samtökin
hafa veg og vanda af undirbún-
ingi og framkvæmd ársþingsins.
Er gert ráð fyrir þátttöku að
minnsta kosti 2-300 fulltrúa frá 16
löndum.
Ekki er enn ákveðið um aðal-
viðfangsefni þingsins eða fram-
sögumenn, en undirbúningur er
þegar hafinn.
— BS
ÓTTAST AÐ
ÚTGERÐ 90
TOGARA FARI
Á HÖFUÐIÐ
1 Hull óttast menn, að útgerð
um niutiu úthafstogara fari á
höfuðið, ef ekki takast samningar
milli Breta og íslendinga um
landhelgismálið.
Þetta kemur fram i grein i
brezka blaðinu Financial Times.
Þar segir, að þetta séu niutíu af
hundraði af brezkum togurum,
sem veiði nú milli 12 og 50 milna
við Island.
Eigendur og skipstjórar togar-
anna segja, að ekki verði unnt að
færa öll skipin yfir á önnur mið
með svo stuttum fyrirvara.
Þvi geti verið, að úthafstogara-
floti Breta muni minnka niður i
um 300 skip fyrir marz næstkom-
andi vegna vaxandi kostnaðar og
litillar eftirspurnar eftir fiski.
Tapið, sem yrði við brottrekst-
ur togaranna af Islandsmiðum
mundi þýða atvinnuleysi að
minnsta kosti tvö þúsund manna.
Hins vegar segir blaðið, að
togaramenn telji sennilegast, að
tslendingar vilji ekki nýtt þorska-
strið og Islendingum verði ekki
„þolað” að standa á algerri
útfærslu i 200 milur.
Sennilegast sé, að niðurstöður
viðræðna Breta og íslendinga
verði nýtt samkomulag, þar sem
Bretar fallist á að draga úr
veiðum á tslandsmiðum frá þvi,
sem nú er. -Hti
Viðskiptaráðherra:
Engar að-
gerðir alveg
á nœstunni
,,1 minu ráðuneyti eru engar sér-
stakar efnahagsráðstafnair á döf-
inni, ”sagði Ólafur Jóhannesson
viðskiptaráðherra i gær. Hann
sagði að visu að „alltaf gæti
eitthvað komið upp” og viður-
kenndi að staðan i efnahags-
málum væri erfið.
Ólafur sagði einnig að hann
mundi ekki auglýsa fyrirfram ef
ráðstafanir yrðu gerðar.Slikt gæti
verið varasamt. Hann sagði að
ekki hefði komið til umræðu i við-
skiptaráðuneytinu að taka aftur
upp- innborgunarskyldu, þá að-
ferð að innflytjendur leggi
ákveðinn hluta innkaupsverðs á
sérstakan reiknng i Seðlabanka.
,,Við vonum að það versta sé að
baki, ”sagði viðskiptaráðherra og
benti á að nú drægi úr dýrtiðinni i
heiminum og ástandið lagaðist i
Bandarikjunum, á stærsta
markaði okkar. Þetta kæmi fram
i dálitilli hækkun, sem orðið hefði
á fiski þar, og menn vonuðu aö
það væri meira en stundarfyrir-
brigði. —HH
Mistök eða
hreint svindl?
Verð gosdrykkja er háð verð-
lagseftirliti, enda hið sama i
flestum verzlunum. En nú ger-
ist það æ algengara að ekki er
hægt að fá sér gosdrykkjaflösku
i sjoppum, heldur verður við-
skiptavinurinn að sæta þvi að fá
sitt gos i plastbauk. Þeir hafa
þekkzt nokkuð lengi á ódýrari
matsölustöðum, öllum sem
verzla þar til ama, bæði vegna
hærra verðs og litils magns,
sem i baukunum er.
Nú fylgja sjoppurnar i kjöl-
farið og i miðbænum fá menn nú
t.d. appelsín i bauk fyrir 40 kr.
Hámarksverð innihalds 25 cl
flösku er 34 kr., en i plastbauk-
inn komast 20.6 cl sé hann fyllt-
ur svo að aðeins sé með var-
færni hægt að lyfta honum að
munni sér. Hámarksverð inni-
halds 19 cl flösku er 31 kr. Sjá þá
allir, að hér fær kaupandinn
minna magn á hærra verði og
leiðinlegri umbúðir.
Við reyndum þetta sjálfir i
gær, hirtum boxið og prófuðum
hvað i það kæmist úr venjulegri
flösku. Á myndinni sjáið þið
árangurinn. Ekki er hægt að
velja milli flösku og bauks.
Leitað var álits verðlags-
stjóra og vissu starfsmenn þar
harla litið um að gossala væri
hafin með þessu móti víða i
sjoppum, þar sem engin veit-
ingasala getur talizt fara fram,
en lofuðu að athuga málið.
Plastboxaframleiðandinn
kvað ilátið geta tekiö álika
magn og er i litilli Coca Cola
flösku. Appelsinflaska af þeirri
stærð á að kosta 31 kr. sem fyrr
segir.
Mönnum sýnist að þegar
sleppt er flöskum, sem kosta
30-50 kr. i innkaupi til landsins,
ogkaupmaðurinn losnar við alla
meðhöndlun flaskna, ætti verð
drykkjarins að lækka fremur en
hækka.
Auðvitað hlýtur hér að vera
um mistök að ræða, sem snar-
lega verða leiðrétt, eða hvað?
—ASt.
Appelsin i plastbauk er selt á 40 kr. Hámarksverð 25 cl appelsin-
flösku er 34 kr. Sé hellt úr flösku í bauk eru um 24% eftir i flöskunni,
þegar baukurinn er fullur. Db-mynd B.P.
Réttum Portúgölum 160 milljónir króna
— í fátœkt okkar
Portúgal er annað helzta við-
skiptaland okkar. Við ætlum fyrir
vikið að hjálpa Portúgölum i upp-
byggingu iðnaðar. Helzt er talið
að við leggjum 1 milljón dollara,
rúmlega 160 milljónir króna á nú-
verandi gengi, til iðnþróunar-
sjóðs, sem EFTA ætlar að láta
Portúgal i té.
Þetta skal greiðast á fimm ár-
um. Iðnþróunarsjóður Portúgals
sækir fyrirmynd til iðnþróunar-
sjóðsins, sem Norðurlönd komu á
fót hér á landi.
Menn munu almennt ekki gera
sér grein fyrir, hve miklu Portú-
gal skiptir i viðskiptum okkar.
Bandarikin voru i fyrsta sæti i ár
sem fyrr. Fyrstu niu mánuði
ársins fluttum við út þangað fyrir
um 8,8 milljarða en inn frá
Bandarikjunum fyrir 4,4 mill-
jarða. Við seldum Portúgal vörur
fyrir um 5,6 milljarða og höfum
góðan hagnað af viðskiptumvið
Portúgali, þvi að við keyptum
aðeins af þeim fyrir 287 miiljónir.
Afgangur er á viðskiptunum við
Bandarikin og Portúgal, eins og
fram kemur hér, en mikill halli á
viðskiptum við þriðja aðal-
viðskiptalandið , Sovétrikin. Við
seldum Sovétmönnum fyrir um
4,1 milljarða fyrstu 9 mánuði árs-
ins en keyptum af þeim fyrir 5.2
milljarða.
Þetta kom fram á blaðamanna-
fundi viðskiptaráðherra. Ólafs
Jóhannessonar, i gær. Hann sagði
frá EFTA-fundi, sem hann er ný-
kominn af. Portúgal var þar efst
á baugi og ennfremur ákvörðun
sænsku stjórnarinnar að setja
innflutningshöft á skófatnað. sem
flestum mun þykja brot á
EFTA-samningnum. —HH
GUÐMUNDUR ENN EFSTUR
Guðmundur Sigurjónsson er
enn i efsta sæti á svæðismótinu i
Búlgariu ásamt þeim Matanovic
frá Júgóslaviu og Georghiu frá
Rúmeniu. Hafa þeir fengið 8 vinn-
inga hver.
Guðmundur hafði 7 1/2 vinning i
gær, en ekki 8, eins og stóð i frétt
af mótinu. Hann tefldi við Matu-
lovic i gær. Eftir harða skák en
stutta, 25 leiki, sömdu þeir um
jafntefli.
Nú eru tvær umferöir eftir og
eru sigurhorfur Guðmundar
nokkuð góðar. Hann á eftir að
tefla við Czerniak frá tsrael og
Letselster frá Frakklandi, sem
báðir eru neðarlega i mótinu.
Hann teflir við Czerniak i dag.
Liberzon -
Skákin milli Parma og Hamm-
an fór i bið aftur i gærkvöldi. Þeir
hófu taflið aftur kl. 11 i morgun.
Er augljóst, að Parma telur sig
eiga vinningsmöguleika. Fari
svo, að Parma vinni þessa skák,
er hætt við, að brúnin á Liberzon
fari fyrir alvöru að siga, þar sem
Parma?
hann verður þá að tefla við
Parma um annað sætið.
í þvi einvigi verða tefldar 4
skákir samkvæmt frekari
ákvörðun um stað og tima. Ef
keppendur verða jafnir i þvi ein-
vigi, verða stigin úr skákum
mótsins látin ráða.
Nómslónin:
Skyndikönnun ó neyðar-
tilfellum hafin
,,Við höfum rætt vandamál
námsmanna á rfkisstjórnarfund-
um nú undanfarið og hefur verið
lögð á það rik áherzla aðþauverði
leyst sem fyrst,” sagði Vilhjálm-
ur Hjálmarsson menntamálaráð-
herra i viðtali við Dagblaðið. ,,Ég
á einnig von á tillögum endur-
skoðunarnefndarinnar núna um
miðjan mánuðinn, enda hefur
störfum hennar verði hraðað eftir
megni”. Um skyndikönnun á
neyðartilfellum til að fyrirbyggja
það, að fólk yrði að hverfa frá
námi, sagði ráðherra, að stjórn
Lánasjóðsins hefði nú hafið rann-
sókn á þeim tilfellum og yrði
reynt að gripa inn i eins fljótt og
auðið yrði.
Kja rabaráttunefnd náms-
manna hefur sent frá sér 3ja
dreifibréfið i baráttunni fyrir
auknum námslánum og segir þar
m.a. að á siðasta starfsári Lána-
sjóðs islenzkra námsmanna hafi
lánþegar vérið um 3000 og náms-
og framfærslukostnaður þeirra
verið 1300 millj. króna að mati
sjóðsins. Var það mat byggt á
neyzlumódeli frá 1968. Fjárþörf-
inni i fyrra var mætt á eftirfar-
andi hátt: Tekjur námsmanna
voru 520 millj. eða 40%. Námslán
voru 653 millj eða 50% og siðan
tóku menn vixla og þess háttar að
upphæð 127 millj. sem voru 10%.
Samkvæmt fjárlagafrumvarpi
fjármálaráðherra er gert ráð fyr-
ir 43% niðurskurði frá áætlun LIN
um að reyna að halda námslán-
unum óbreyttum að raungildi
miðað við sama neyzlumódelið
frá 1968 og að hlutfall eigin tekna
námsmanna héldist óbreytt.
Samkv. könnun, er gerð var 1973
er framfærslukostnaður hins veg-
ar vanmetinn um 16,7% og reikna
má inn i dæmið, að tekjur náms-
manna hafa rýrnað aö raungildi
um 20% eins og annarra laun-
þega. Ef reiknað er með, að
náms- og framfærslukostnaður
hvers námsmanns verði greiddur
að fullu, litur dæmið þvi þannig
út: Eigin tekjur námsmanns eru
27,5% og námslánin. sem fjár-
málaráðherra vill lána fólki er nú
24,5%. óleyst fjárþörf er þvi
hvorki meira né minna en 48,0%.
Þessi niðurskurður hefur sem
kunnugt er skapað gifurleg vand-
ræði fyrir námsmenn og fjöl-
skyldur þeirra.oger þvermóðska
ráðamanna. eða öllu heldur
skammsýni nánast furðuleg. þeg-
ar tekið er tillit til þess, að ráð-
herrunum báðum var kunnugt
um þennan aðsteðjandi vanda
fyrir tveim árum. þvi þá var
komið á fót nefnd. er endurskoöa
á töggjöfina um námslánin. Um
þá endurskoðun hafa námsmenn
fátt látið frá sér fara. enda
kannski ótfmabært þar til skvrari
linur mótast. Þó hafa þeir krafizt.
að námslán verði 100% og að það
verði lögbundið. Vilja þeireinnig.
að endurgreiðslur verði i fullu
samræmi við greiðslugetu og að
sett verði lágmark, þar sem tekið
veröi mið af „nauðþurftartekj-
um”, enda greiði menn hlutfall af
þvi sem þar er umfram á sama
hátt og með tekjuskatt.
Ein aðalkrafan er einnig. að
lánin verði verðtryggð, en sé end-
urgreiðslum ekki lokið innan á-
kveðinna timatakmarka. falli
skuldin niður. Á þetta að tryggja.
að námsmenn geti stundað það
nám sem þeir hafa áhuga og getu
tit, að endurgreiðslurnar verði
aldrei óbærileg byrði og að há-
tekjumenn greiði sin lán i fullu
verðgildi.
—HP