AvangnâmioK - 01.09.1953, Blaðsíða 23

nr. 2
AVANGNÅMIOK’
187
taimailingmat K’utdligssarmiut akiornérutiussartutut
ajugaunerujugssuaK pivåt. K’eKertarssuarmitime ajor-
ssaraluardlutik nersungitsugagssåungitdlat akerKanut
pikoreKissunut mardluinut pfkoringnerujuåinartutut
OKautigissariaKardlutik Kasunigssartik tikitdlugo a-
kiflngmata. Egede! taima agdlagaKartaruvit akiusi-
massutaoK ussorsisimatitåsavatit avdlatut sapilerner-
tningne pissutait ilumortut ilångutdlugit, tauva ajor-
ssarnermik agdlautigineKarnera mamiasfitiginago su-
kasautiginåsavåt imalunit maligtlnardlugo avdlanik
unangmissaKarnerup ajtissusia avdlåtaoK taimailioru-
måsagaluarnersut påsi'savåt ajortoK.
klsalo mardlflvdluse: kuktissutigissamik upa-
TuaivfigineKarneK tarnip nalungissusianut akerdliu-
ngigpat angutip angutaunine pinardlugo agssortu-
ngisåinardliuk, inungmutdle tungagpat inugtånut tu-
ngatitdliuk. atise taigavkit kisivse pingilavse taimåi-
tarumårtugssaKåsagpatdle avKutigssiiitiutigalugit u-
paruaivunga.
naggatågutdlo: erKaerérpara unangmerérnerme
ajugaussut ajorssartitamingnut — agdlåt unangmisi-
manertik pivdlugo unukut nagdliiitorsiornermingne
— tomartåralutik avålaorujugssuaKåtårdlutik inuit ait-
såt takornaligkat akornåne kångusårerujugssuaKåtår-
tarnerat aitsåt ukiune kingugdlerne misigdlerfigile-
riga. taimaingmat timerssortartunut peKatigingnut ta-
manut taimailiortarneK inerterKutigivdluinarumagalua-
Kåra; taimailiornikut timerssornerup oKausertai ku-
ssanartut iluaKutigssaussutdlo aserorterneKartarmata.
H-E Berthelsen.
navssårsiortut tumåine.
Christoffer Columbusip angutitaisalo 1492-me
Amerika navssåringmåssuk imaiginångilaK nunarssup
nunartaisa avgornerat nutåK indiånernit tiguaråt, å-
måtaordle erKortumik kulture nutårdluinaK pigssar-
siaråt. inuiait augpalugtunik amigdlit åssiglngitsor-
pagssuarnik tuniniagaKarsimåput nunatoKarssuarme
sujornatigut ilisimångitdluinagkavtinik.
sordlo nautsiaK (kartoffel) åssersutigalugo. indiå-
nerit nautsiat ukiune untritilingne KaKortunik amig-
dlit iggaviånut ångutingikatdlarneråne nerissagssaK
tåuna nautitarissarérsimavåt. Dantnarkime ukiut 100
sivningårsimångilait nautsiap iluaKutaujartorneranut.
avdlat taimatut iput, sordlo tomatit, Kuperdlussat,
(jordrødder) ananas, majs (Kajussiagssaussat), suku-
låt tupalo — inuvdluarniutif tamarmik augpalugtunik
amilingnit nagguveKarput.
tupamik pujortarneK Europame 1492-p sujorna-
gut ilisimaneKångitdluinarpoK. indiåneritoiKatdle tu-
pa åssiglngitsungordlugo atortarpåt, ijaisa sukulori-
ssarpåt, avdlat sunorseralugo amerdlanerssaisale pu-
jortlnardlugo. sikåt sikarititdlo ilisimaneKångitdlui-
narput, tupamigdle atuineK pujortåumik pujortarnikut
atugauvdluarneruvoK. pujortaut nuånaringningnermut
inumarigssusermutdlo åssersfltauvoK. angutit mardluk
pujortåumik atautsimik pujortaKatigigkunik endgsi-
nermik isumaKarpoK.
Kamutit, ateraussat apusifltit issatdlo apumut ig-
dlersutit mokkasinit (ateraussat amermit sanåt) si-
nigfitdlo nivingassut, tamåko tamarmik indiånitorKa-
nit pigssarsiarisimavagut. taimatut ipoK kano (umia-
riaK) — ilerKordlo siåmarsimassoK umiarissap sujua-
tigut KalipagartaKartitardlugo.
Indiånerit oKausé silarssuarmut tamarmut siå-
marsimåput OKautsinutdlo nutåliaunerussunut tama-
ngajangnut ilånguneKardlutik. oKautsit kano (umia-
riaK) tobak (tupa), chocolade, tomat, majs kininiol
(orpingmit Kinabarkimit nakorsausiaK) indiånerit o-
Kausinit pingorfeKarput. OKautsit pingorfé nåneKara-
luarput Europamiunutdle oKautigisavdlugit ajornaku-
sortunik, tauvale OKautsit naggatait piginartarsima-
vait, sordlo cacachuatl (kakao), quinquina (kinin)
tomatl-ilo (tomat).
Amerikame nutaussume najugkat aterpagssue
indiånernit pingorfeKarput amit kussanartut tu-
sarnersutdlo kulturimut (atugartussutsimut) pisujoKi-
ssumut erKaimangnissutaujuartugssat atåtuåsåput At-
lantikup igdluatungåne pingoriartorsimassut, KaKor-
tunik amigdlit Amerikap nunartainut tungmångikat-
dlarneråne. nålagauvfit Amerikame 48-ussut arKisa
agfait sivnerdlugit indiånernit atsigausimåput — tai-
ginarsinauvavut Arkansas, Ohio, Minnesota, Alabama,
Wisconsin Indianalp. U S A-me najugkat arKe ku-
ssanarnerssaussut kisigssåungitsorpagssuit avdlat
augpalugtunik amigdlit nalånit amiåkuput — sordlo
Milwaukee, Mississippi, Niagara taserdlo Winnipe-
saukee. ukiut ingerdlaneråne arKit nailisagaussarsi-
maKaut Amerikamiutdlo oKausinut nalerKutungorsa-
gauvdlutik, ardlalinguitdle atitorKat nikisinagit pissu-
sitoKåine atuinartineKarput. nålagauvfingme Mas-
sachusettsime åssersutigalugo tasinguaK ipoK ate-
KartoK Chargoggagoggmanchaugoggchaubunagunga-
maugg-imik. ateK taiuminåikaluarpoK, tåssanimiutdle
perorutigeKåt arKa nikisineKarsimångingmat.
(det bedstemit nugtigaK ilåinakusiordlugo).
nugt. Stephen P.