Dagblaðið - 22.05.1979, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 22. MAÍ 1979.
11
brottför keisarans hafi verið loka-
punktur byltingarinnar í fran.
En nú er svo komið að byltingar-
menn eru farnir að glíma hver við
annan. Fáist ekki eingöngu við gömlu
stjórnina en séu þess í stað farnir að
þjarka hver við annan. Fylgismenn
Khomeinis elta og drepa fylgismenn
gömlu stjórnarinnar af miklum móð.
En sá eltingarleikur er að snúast upp í
átök við friðsamari öfl meðal leikra
'og lærðra.
Niðurrifið á gamla skipulaginu er
að snúast upp í skærur milli hinna
ýmsu fylkingararma byltingarmanna.
Mánuðir, jafnvel ár, kunna að líða
þangað til öldurnar lægir í landinu.
Og þess er einnig langt að biða að það
komist á hreint hverjir af hinum
ýmsu byltingarhópum verði endan-
lega ofan á. Ekki er hægt að spá með
neinni vissu um hvort það verða
hægri menn, vinstri menn eða þeir í
miðjunni. Þó eru fremur horfur á því
að þjóðernissinnar verði sterkari en
þeir sem vilja halla sér að Sovét-
mönnum.
Bandaríkjasinnar virðast hafa
versta stöðu. Hitt er svo annað má!
að fyrir Vesturlönd gætu skiptin
orðið þægilegri við stjóm hlynnta
Sovétríkjunum heldur en harða þjóð-
ernissinnaða vinstristjórn.
Erlendis hafa menn auðvitað mesta
samúð með þeim öflum sem reyna að
hemja hryðjuverk og koma á lögum
og reglu. En þeir friðsömu mega sín
lítils þegar byltingarbylgja rís og eng-
inn veit enn hverjum hún lyftir.
Þannig átti Shahpur Baktiar betri ör-
lög skilið en hann hlaut. Sem for-
neytis úr olíu. Það má nota í iðnaði,
í samgöngutækjum svo sem skipum,
bílum og flugvélum, með þvi mætti
framleiða raforku og það er hægt að
liita upp vatn til húshitunar með
\etni. Yfirleitt getur vetni, eðaelds-
neyti framleitt úr vetni, komið i stað
..petrokemisks” eldsneytis á öllum
sviðum nema þar sem sérstök þörf er
fyrir kolefni við bruna.
Vegna þess að vitað er að olía mun
ganga til þurrðar í öllum ríkjum
heims, og vegna þess hve lífsgæðastig
og hagneysla þjóða er í réttu hlutfalli
við orkunotkun á íbúa, hafa allar
þjóðir áhuga á að finna orkumiðil
sem komið getur í stað olíu. Tækni-
lega er hægt að framleiða vetni hvar
sem er með því að breyta öðrum
orkumyndum í vetni, t.d. vatnsorku,
varmaorku, vindorku, kjarnorku eða
sólarorku.
Þótt .framleiðslukostnaður vetnis
sé nú hærri en framleiðslukostnaður
olíu og bensíns er engu að siður hag-
kvæmara að nota vetni sem eldsneyti
t.d. fyrir hljóðfráar þotur, jafnvel
bila og almenningsvagna þar sem
meiri varmaorka er bundin í hverri
þyngdareiningu vetnis en bensíns.
Þannig myndi eldsneytiskostnaður á
hverja 100 km verða svipaður nú með
sætisráðherra tókst honum að telja
keisarann á að fara úr landi af sjálfs-
dáðum, og var það ekki lítið afrek.
En ekki var mánuður liðinn þegar
hann varð sjálfur að leggja niður ráð-
herradóm. Augsýnilega var það ætl-
un hans að forðast blóðsúthellingar
við stjórnarskiptin. En það stoðaði
lítið.
Eftirmaður hans, Mehdi Bazargan
er, þegar þetta er skrifað, að berjast
við að endurheimta völdin frá bylt-
ingardómstólum götunnar. Þeir
handtaka fólk, dæma og taka af lífi
umsvifalaust. Málsmeðferð getur
tekið minna en klukkutíma. Hið nýja
stjórnskipulag er enn í blóðböndun-
um.
Þegar hersveitir keisarans misstu
völdin skapaðist tómarúm sem bylt-
ingarmenn slást nú um að leggja
undir sig. Bæði i Moskvu og
Washington fylgjast menn áhyggju-
fullir með þeim leik. Því þegar leys-
ingjarnar hlaupa í múhameðstrúna

Kjallarinn
Leó M. Jónsson
vetni og með bensíni þótt vetnið sé
tvisvar sinnum dýrara i fram-
leiðslu. í flugrekstri gæti vetni
orðið algengt löngu áður en olía er
útrunnin. Þotur mundu bera með sér
vetni í vökvaformi en það er þrisvar
sinpum rúmfrekara en þotueldsneyti
er nú en þrisvar sinnum léttara.
Lockheed verksmiðjurnar í Banda-
og hún fer að flæöa yfir alla bakka
þá getur það haft ófyrirsjáanlegar af-
leiðingar. Flóðbylgja írönsku bylt-
ingarinnar hefur liaft mikil áhrif í
Pakistan og boðaföllin hafa nú náð
til Afganistan. Stjómin þar, sem er
vinveitt Sovétríkjunum, á í vandræð-
um. Hún kann að falla. Það er ekki
víst að Sovétríkin sleppi algjörlega
við skakkaföll I þeim leik.
Og berist flóðbylgjan norður og
austur er ekkert því til fyrirstöðu að
hún falli suður og vestur.
í Washington hefur Carter lýst þvi
yfir að hann hyggist í bili ekki sinna
öðru en innanríkismálum — en óhætt
er að ráðleggja honum að hafa auga
með löndunum fyrir botni Mið-
jarðarhafs, því byltingin í íran er
ekki hjöðnuð.
Verði saga hennar áþekk hinum
frægu byltingum í Frakklandi og
Rússlandi þá geta orðið miklar svipt-
ingar þar á næstu mánuðum.
rikjunum hafa á undanförnum árum
unnið að því að gera kleift að nota
vetni sem eldsneyti bæði í hljóðfráum
þotum og þotum sem fljúga undir
hljóðhraða.
Vetni er þegar framleitt án erfið-
leika viða um heim í áburðarverk-
smiðjum, t.d. á íslandi. Það hefur
lengi verið framleitt og notað sem
eldflaugaeldsneyti vegna þess hve það
er létt. Tæknilega er því ekkert því til
fyrirstöðu að vetni sé framleitt í
stórum stíl. Erlendis er unnið að því
af krafti að finna ódýrari aðferðir við
vetnisframleiðslu. Þær aðferðir
verða fyrr en síðar almenningseign og
flestum þjóðum er betur treystandi
en íslendingum til þess að finna þær
aðferðir.
íslensk
vísindapólitík
Tvískinnungur íslenskra stjórn-
valda gagnvart nýjum orkumyndum
er sprottinn af þörf þeirra fyrir skatt-
heimtu. Þannig hefur hið opinbera
litinn áhuga á því að spara eldsneyti í
landinu þar sem það mundi minnka
tekjur þess. í stað þess að nota
aðferðir annarra þjóða og hvetja til
orkusparnaðar, t.d. á sviði húsahit-
unar með olíu, er valin sú leið að við-
halda eyðslunni með því að greiða
fólki styrk fyrir viðvikið. Ríkisvaldið
lætur sér i léttu rúmi liggja það
aðstöðubrask sem þegar er staðreynd
i kringum þennan olíustyrk, aðal-
atriðið er að innheimta skatta og
hagnast sem mest á aðgerðum araba
á heimsmarkaði, þótt óbeint sé, —
Rússar eru þar notaðir sem milliliðir
og faktúrufalsarar íslenskra ríkis-
stjórna. Það er stundum sagt að
nauðsynin sé móðir uppfinninganna
eða þá að neyðin kenni nöktum
„starfskrafti” að spinna. Á íslandi er
ríkisforsjá orðin langamma uppfinn-
inga auk þess sem skattpíning
þröngvar heiðarlegum til hyskni.
Öruggasta leiðin til langvarandi
örbirgðar er að hafa hugmyndir og
framkvæma þær uppá eigin spýtur.
Hugsjónir eru, enn sem komið er,
óskattlagt tómstundagaman þeirra
sem ekki hafa annað við timann að
gera. fslensk vísindi eru hvorki mikil
né merkileg nema á hugsjónasviðinu,
— nánast öll tækniþekking þjóðar-
innar er aðfengin eða sníkt. Þeir sem
eiga að teljast visindamenn þjóðar-
innar á tæknisviðinu, t.d. á sviði
orkumála, eru fyrst og fremst sér-
hæfðir í því að krækja í fjárveitingar.
Rannsóknir og þróunarstarfsemi
hefur lengst af verið talin undarleg
sérvizka i augum þjóðar sem tekur
erlend lán til þess að eyða sumarleyfi
i ' spönskum ferðamannavítum.
Þess vegna er ekkert óeðlilegt þótt |
vísindamenn birtist öðru hvoru í fjöl-
miðlum og segi við þjóðina „gemmér
rafbíl svo ég geti sýnt hvað ég kann”
eða „gemmér vetnisverksmiðju svo
ég drepist ekki úr leiðindum.”
Leó M. Jónsson,
tæknifræðingur
heilsugæslu, kennslu og þjálfun
og félagslega þjónustu hvers
konar og samræmi alla þessa
þætti undir einni heildarstjóm.”
Ætla hefði mátt að nú væri málið
komið á góðan rekspöl
En því miður sá þingnefndin, sem
málið fékk ástæðu til þess að vísa
málinu frá m.a. af þvi að ekki væri
séð að heildarlöggjafar væri þörf.
Fleiri álíka skynsamlegar ályktanir
komu fram í nefndaráliti, sem ég hlífi
nefndarmönnum við að rekja hér.
Góður árangur
En minnast skal þessa nú, er lög-
gjöfin er í höfn, hver breyting er þó á
orðin, viðhorfs- og hugarfarsbreyt-
ing, byggð á auknum skilningi al-
mennt á málinu.
Nú komu landssamtökin Þroska-
hjálp til skjalanna. Þetta varð þeirra
aðalbaráttumál. Mönnum var Ijóst
að í krafti nýrrar löggjafar, sem
byggði á því bezta sem nú er þekkt,
væri unnt að halda áfram, knýja á
hina einstöku þætti með löggjöfina
að bakhjarli.
Að þessu hefur sleitulaust verið
unnið, á ýmsu gengið að vonum, sem
hér verður ekki rakið, en við marga
örðugleika var að kljást, sem loks
tókst að yfirstíga. Nefnd var sett í
málið af hálfu þeirra ráðuneyta, er
þessi mál snerta mest. Sú nefnd
skilaði áliti, sem ekki náði fylgi
Þroskahjálpar, enda í alltof mörgu of
skammt gengið.
Á s.l. sumri var svo sett ný nefnd i
málið og það sem ég álit að hafi þar
gert gæfumuninn var það, að nú átti
þar sæti einn ötulasti og gleggsti
baráttumaður úr röðum Þroska-
hjálpar Jón Sævar Alfonsson.
Nefndin vann hratt og vel og
árangur nefndarstarfsins liggur nú
fyrir i löggjöf, þar sem hátt er til lofts
og vítt til veggja.
Þar eru saman komin veigamestu
atriðin í þeim baráttumálum, sem
Þroskahjálp setti á oddinn.
Þessu hafa verið gerð góð skil i
fjölmiðlum, en á nokkur atriði skal
minnst.
Jafnréttiskrafa
í öndvegi
Jafnréttiskrafan til handa þessu
fólki er þar i öndvegi sett svo sem
vera ber. Margir hafa sagt og spurt:
Hvers vegna heildarlöggjöf — sérlög-
gjöf?
Á ekki í hinni almennu lagasetn-
ingu að vera tryggt þetta jafnrétti
m .a. til náms? Vissulega er þetta rétt.
En þó skal að þvi gætt, að við erum
hér enn svo langt á eftir, að hér þarf
til sérstakt aukaátak sem ekki verður
hjá komizt með neinu móti. Þegar
því er lokið, þegar við höfum t.d.
eignast heildstæða félagsmálalög-
gjöf, sem engin er til í dag, þá mun
Þroskahjálp standa að því með gleði
að fclla þessi lög úr gildi, en fyrr
ekki.
í fyrsta lagi næst það nú fram að
yfirstjórn þessara mála er nú
samræmd, ráðuneytin þrjú skipa
menn í stjórnarnefnd, en sérstök
deild í félagsmálaráðuneytinu annast
málefni þroskaheftra.
Sérstökum svæðisstjórnum er
komið á í hverju kjördæmi og i
ágætri upptalningu er skilgreint
hvaða þjónusta skuli veitt á hverju
svæði.
Fyrir hina afskekktari landshluta
er hér um stórkostlega réttarbót að
ræða.
Þjónustan felst í:
1. Frumgreining.
2. Sjúkraþjálfun.
3. Iðjuþjálfun.
4. Þroskaþjálfun.
5. Talkennsla.
6. Félagsráðgjöf.
7. Leiktækjaþjónusta.
8. Sálfræðiþjónusta.
Þá eru glögg og skýr ákvæði um
tilkynningarskyldu, því miklu varðar
að sem fyrst sé brugðið við, ef hætta
er á eða eitthvað bendir til þess að
barn sé þroskaheft. Þar talar bitur
reynsla margra sínu máli. í framhaldi
af því skal ríkið svo starfrækja aðal-
greiningarstöð, sem hefur skýrt
afmörkuð hlutverk og þar sem
Kjallarinn
Helgi Seljan
starfar hið hæfasta lið til rannsókna,
ráðgjafar og leiðbeininga auk
annarrar þjónustu. Þá er ýtarlegur
kafli um þjónustu og stofnanir, sem
ríkinu er skylt að reka fyrir þroska-
hefta, allt frá deildum tengdum
dagvistarstofnunum og leikskólum til
afþreyingarheimila og verndaðra
vinnustaða.
Hér er vikið aðeins að veigamestu
atriðum, en vissulega mætti fleiri
telja. Við meðferð þingsins á málinu
kom inn í lögin kafli um fjár-
mögnunarhliðina vegna frumvarps
Jóhönnu Sigurðardóttur um fram-'
kvæmdasjóð öryrkja.
Þar er um verulega aukningu að
ræða á fjármagni umfram það, sem
nú gildir, þó til fleiri þátta fari að,
vísu.
Róðurinn í fjármögnunarþættin-
um ætti því að vera léttari með til-
komu þessa kafla. Áfanga er náð, en
eftir er að fylgja honum eftir, svo
rækilega að sérlöggjöf verði óþörf
innan fárra ára m.a. af því að þá
verðum við búin að fá þá félagsmála-
löggjöf, sem svo sárlega skortir í dag.
Jafnréttiskrafan er borin fram af
vaxandi þunga og hún á ekki við
þennan hóp öryrkja einan.
Hún hlýtur áfram að verða í önd-
vegi, þar til sigri er náð.
Og ég hlýt að vera bjartsýnn.
Þegar ég lít-til baka til þeirra
dapurlegu daga, þegar tillaga mín og
annarra áhugamanna um þessi mál
fékk frávísun á Alþingi og svo aftur
til vordaganna nú með nýsamþykkta
löggjöf í anda þeirrar tillögu þá hlýt
ég að gleðjast. Samtökunum Þroska-
hjálp óska ég til hamingju með
árangurinn, nefndinni allri þakka ég
gott starf og ráðherrann fær heilla-
óskir í tilefni þess að hann skyldi eiga
þess kost að flytja málið fyrir hönd
þeirrar ríkisstjórnar, sem svo vel
hefur á þessu máli tekið.
Helgi Seljan
alþingismaður.
„Jafnréttiskrafan er borin fram af vax-
andi þunga. . . Hún hlýtur áfram að
verða í öndvegi, þar til sigri er náð.”