Dagblaðið - 23.05.1979, Side 11

DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 23. MAÍ 1979.
ERLEND
MÁLEFNI
Gwynne Dyeer
og berjast gegn ríkisstjórn Gireks.
Vonsviknir og reiðir Pólverjar hafa
tvisvar áður á 25 árum rekið ríkis-
stjómir af höndum sér (Girek slapp
sjálfur naumlega í uppþotunum
1977) en áhyggjur ríkisstjórnarinnar
eru kannski óþarfar. Kaþólska kirkj-
an veit ósköp vel að opinber andstaða
eða bylting myndi ekki leiða af sér
neitt annað en innrás og hernám
landsins af Sovétmönnum og hefur
því margreynt að nota áhrif sín í
þessu mikla kaþólikkalandi til þess
að halda ástandinu neðan við suðu-
mark.
Páfinn sjálfur bjó öll sín full-
orðinsár í Póllandi og gjörþekkir
ástandið. Hann mun því gæta þess
vandlega í ræðum sínum að vekja
ekki falskar vonir með þjóðinni um
breytingar sem leitt gætu af sér versn-
andi sambúð ríkis og kirkju og hætt
væri við banni á störf hennar. Sú
staðreynd að páfinn er pólskur hefur
hins vegar breytt hvað mestu í
þjóðarvitund Pólverja upp á síðkast-
ið.
Það er hins vegar ljóst að skoðanir
hans eru einmitt þær sem búast mátti
við af manni úr æðstu röðum
kaþólskra í Póllandi — erkiíhalds-
samar.
Það sem kardinálarnir voru að
leita að var páfi sem leiða myndi
kirkjuna inn á rétta braut að nýju
með hóflegri íhaldssemi. En það sem
þeir fengu var mestí bókstafstrúar-
maður siðan Pius XII. leið.
Jóhannes Páll II. hefur þvertekið
fyrir frekari tilslakanir í viðkvæmum
málum eins og takmörkun barneigna.
Hann hefur undirstrikað algjört ein-
lífi prestastéttarinnar án þess að hafa
samráð við sína nánustu samstarfs-
menn. Hann bannaði með öllu að
prestar gætu horfið aftur á undirbún-
ingsstig ef þeir efuðust um köllun
sína, en slíkt hafði nánast verið orðið
formsatriði. Enginn hefur einu sinni
þorað að nefna kvenpresta við hann.
Þessi algjörastöðvun frekari breyt-
inga — kannski meira að segja lítið
sporaftur á bak — kann að vera það
sem kirkjan þarf á að halda, en það
eru margir í frjálslyndari kirkjufélög-
um í vestri sem efast um það. Þeir
verða hins vegar að sitja á strák
jsínum í langan tíma, því Jóhannes
Páll II. verður.líklega við völd lengi
enn og eins mun hann verða einn um
sínar ákvarðanir ef að líkum lætur.
Karol Wojtyla, fyrrum biskup I
Krakow I Póllandi, snýr til baka sem
Jóhannes Páll II. páfi kaþólskra um
heim allan. Yfirvöld í Póllandi eru
ekki ýkja hrifin.
11
\
Kjallarinn
Sigurður R.
Þórðarson
vaxtaokurs, sem er aflvaki þessara
skrifa.
Þess skal getið að greinarhöfundur
telst vera hluthafi í einu hinna vesælli
meðlimafyrirtækja téðra samtaka og
getur þar með talist skjólstæðingur
þessa samtakamáttar.
Með öðrum orðum telst greinar-
höfundur til hnípins hóps, sem með
undirskrifaðri yfirlýsingu hefur falið
samtökunum einkaleyfi á forræði í
sölumálum og afsetningu afurða
sinna. Mér er nær að halda að leitun
sé á viðlíka þöglum hópi, sem bölvar
í þungu hljóði og bíður jafnrólegur
örlaga sinna.
Meðan nokkur hundruð farmenn
deila um yfir 60% kauphækkun við
stjórnvöld og rekstraraðila skipa-
félaganna, situr hinn hljóðláti hópur
framleiðenda þeirra sjávarafurða,
sem við þessar aðstæður eru verst
settir, hjá. Þessir eru framleiðendur
afurða með mjög takmarkað
geymsluþol. Stærstur þessara vöru-
flokka er saltfiskur, síðan koma salt-
síldin, grásleppuhrogn, ýmsar niður-
lagðar afurðir og fl.
Tugmilljarða
verðmæti í spili
í íslenskri samtíðarmynd virðist
sem vænlegast hafi þótt fyrir hin
ýmsu hagsmunasamtök að koma sér
upp áköfum talsmönnum, eða
nokkurs konar atvinnuöskrurum.
Alþekkt er einnig að höfuðvindgapar
samtakanna taka völdin í sínar
hendur og öskra eftir eigin geðþótta í
nafni samtakanna. Samanber
alþýðuhreyfinguna.
Á þennan hátt öskra forsvarsmenn
þrýstihópanna hver á annan. Oft er
erfitt að greina hver bylur hæst, eða
hvar öskrin byrja. Hins vegar þykir
sýnt að þau lúta lögmáli bergmálsins
og kalla hvort á annað, þó í öfugu
hlutfalli við lögmál bergmálsins, sem
eins og kunnugt er hljómar skærast
fyrst en dvínar síðan og deyr að
lokum út.
Þannig má hugsa sér lítið dæmi, að
öskri útvegsmenn á t.d. 15% fisk-
verðshækkun vegna olíuverðshækk-
ana þá kveður við öskur frysti-
iðnaðarins á móti um 20% gengisfell-
ingu. Síðan kveður við allur hinn
rammi kór og menn og hagsmuna-
hópar berast á banaspjótum. Þetta
er þekkt saga, sem sífellt virðist
færast í aukana, m.a. með tilkomu
nýrra fjölmiðlunarmöguleika.
Með tilliti til framangreinds vaknar
sú spuming af hverju samtök salt-
fiskframleiðenda hafa ekki eignast
sinn öskurapa. Er það kannski ekkert
sem orð er á gerandi að saltfiskfram-
leiðendur megi árvisst búast við að
sitja uppi með sínar afurðir, þrátt
fyrir fyrirframsölusamninga, þarsem
afskipunartimar vörunnar eru þröngt
afmarkaðir vegna takmarkaðs
geymsluþols og annarra aðstæðna á
afsetningarmörkuðunum?
Það getur ekki verið í þágu heildar-
innar að tugmilljarða verðmæti, sem
bundin eru í þessari gamalgrónu
framleiðsluvöru okkar íslendinga,
séu nær árlega sett í spil vegna átaka
einhverra oft mjög óskyldra hags-
munahópa.
í ár vegna verkfalls yfirmanna á
farskipum.
Árið 1978, eins og fáeinir almennir
borgarar minnast ef til vill, en allir
saltfiskframleiðendur koma örugg-
lega til með að minnast út yfir dauða
og gröf þegar sjálfskipuð valdastétt
alþýðusamtakanna sýndi innræti
sitt og markmið með setningu út-
flutningsbanns í nafni alþýðunnar.
Þessara aðgerða mun örugglega lengi
minnst sem furðulegs gerræðis í garð
undirstöðuatvinnuvega landsins.
Þar sem þrátt fyrir allt lýðræði,
verkfallsréttindi og önnur grund-
vallarmannréttindi stjórnarskrárlaga,
verður ekki séð að tiltölulega fá-
mennum starfshópum sé lagalega,
né enn síður siðferðilega, tryggður
réttur til að stefna hagsmunum þriðja
aðila í stórfellda hættu, sem fyrir
marga getur þýtt algjört efnahagslegt
hrun.
Veitið undanþágur!
Meðan ekki hefur enn verið
ákveðið með landslögum að ein stétt
geti lagt heila atvinnuvegi í rúst með
aðgerðum eða aðgerðaleysi sínu vil ég
biðjast griða. Það er einlægur ásetn-
ingur minn, sem nýs og sjálfsskipaðs
öskurapa úr hópi annars þögulla
prúðmenna, að skora á stjórn Far-
manna og Fiskimannasambands
íslands annars vegar og stjórn
Vinnuveitendasambandsins, með sitt
verkbann á undirmenn farskipa hins
vegar: Að þeir veiti umsvifalaust
undanþágur til að flytja megi út allt
sem selt er af vertíðarframleiðslunni
og firra saltfiskframleiðendur þar
með að brenna inni með tugi þúsunda
tonna óseljanlegrar vöru.
Ég heiti á drengskap forráða-
manna og hins almenna félagsmanns
hinna stríðandi aðila, að þeir sjái sér
fært að bægja þessari vá frádyrum.
Að lokum legg ég til við hinn þögla
hóp saltfiskframleiðenda að þeir
tryggi með einhverjum ráðum út-
skipun og flutning á vörunni, áður en
vertíð hefst að nýju.
M.ö.o. að hefja upp raustina,
öskra og ná upp þrýstingi, ella mun
fyrr eða siðar takast að murka úr
okkur líftóruna með áframhaldandi
hervirkjum af mannavöldum.
Sigurður R. Þórðarson
matvælatæknifræðingur.
£ . ella mun fyrr eða síðar takast
að murka úr okkur Uftóruna , meö
áframhaldandi hervirkjum... ”
0 „Höfdatalan á þeim hluta skipaflota
okkar, sem notið hefur morsfrétt-
anna, slagar hátt upp í meðalstórt
þorp.”
jafnvel þótt þessi truflun væri ekki á
bylgjunni er styttbylgjutalsendir
Reykjavík Radíó ekki sterkari en svo
að einungis þeir fáu skipverjar sem
gætu troðið sér inn i loftskeytaklef-
ann, kringum skásta viðtækið, kynnu
(með harmkvælum) að fá notið
Kjallarinn
Einar Þ. Einarsson
þeirra. Styrkleiki sendistöðvarinnar
er, sem sagt, ekki það mikill að hægt
sé að veita móttöku fréttanna inn á
hátalarakerfi skipanna — jafnvel
þótt teleprinter truflanirnar væru
ekki fyrir hendi.
Við á Bakkafossi hófum þessa ferð
okkar í vesturveg hinn 7. apríl síðast-
liðinn; sigldum þá áleiðis til Ports-
mouth i Virginiu USA. Í dag er 3. maí
og ég segi og skrifa að við höfum
engar fréttir fengið heiman að
gegnum hæstvirt Útvarp Reykjavík
síðan 11. apríl — að síðasti ómurinn
af rödd Ragnheiðar Ástu eða Gerðar
Bjarklind hvarf í ljósvakann. Og nú
eigum við eftir nokkurra daga ferm-
ingu og affermingu, auk átta daga
siglingar heim — ef við förum þá
beint heim héðan frá Virginiu. Við
verðum því búnir að vera fréttalausir
með öUu heiman að á annan mánuð
áður en við komumst aftur inn í lang-
drægi háttvirts Rikisútvarps. — Og
við erum ekki einir um þetta á okkar
skipi; sama gildir vitaskuld um öU hin
skipin sem sigla þessa rútu.
Hvers eiga
sjómenn
að gjalda?
Mér er spum: Ef virðulegum
íbúum einhvers þorpsins úti á lands-
byggðinni, við skulum segja Þórs-
hafnar tU dæmis, bærist skyndilega
tilkynning um að frá og með deginum
á morgun yrði hætt að senda Þórs-
hafnarbúum útvarpsfréttirnar, sam-
kvæmt ákvörðun yfirstjórnar
stofnunarinnar, myndi nokkur
einasti maður leggja trúnað á sann-
leiksgildi tilkynningarinnar? Myndu
ekki allir sannfærðir um að hér væri
saklaust aprílgabb á ferðinni? Samt
myndi þorpið imyndaða verða langt
frá því eins afskipt og við „hérna úti í
myrkrinu”, eins og kollega minn
orðaði það. Þorpsbúar myndu jú
eftir sem áður fá öll sin dagblöð með
skUum, gætu áfram horft á sjónvarp.
Sömuleiðis héldu þeir eftir sem áður
öllum sínum daglegu samskiptum við
aðra landsmenn, beint eða óbeint,
um síma. o.s.frv., o.s.frv., svo að
samanburður er að engu leyti raun-
hæfur. Samt myndi verða rekið upp
eitt heljarinnar ramavein við slíka
trakteringu, haldið þið ekki, góðir
útvarpsmenn? — Myndi ykkur í
alvöru nokkum tima koma slík fram-
kvæmd í hug til að spara nokkrar
krónur? Spyr sásem ekki veit.
En hvers eigum við sjómennirnir
að gjalda?
Höfðatalan á þeim hluta skipaflota
okkar sem notið hefur morsfrétt-
anna slagar þó hátt upp í meðalstórt
þorp á íslandi. Og skipverjarnir
greiða engu síður afnotagjöld af
sjónvarps- og hljóðvarpsviðtækjum
sínum en aðrir landsmenn — án þess
að fá notið nema lítils brots af út-
sendu efni á hverju ári.
Væri þvi ekki sanngjarnt, að
minnsta kosti þangað til svo vel|
verður búið að fjármálum Ríkisút-
varpsins að það hafi efni á að kaupa
svo sterkan og góðan stuttbylgjutal-
sendi og verði sér úti um svo
truflanalitla senditíðni að farmönn-
um okkar og fiskimönnum á fjar-
lægum slóðum verði gert kleift að fá
notið svo sjálfsagðra mannréttinda,
ef þannig má að orði komast, að fá
tækifæri til þess að fylgjast örlítið
með daglegu lífi fólksins í heimalandi
|sínu — gegnum stuttu morsfrétt-
irnar?
Er kannski til of mikils mælzt?
Okkur sakleysingjunum hér „úti á
hjara heims” er jú sagt, að sá gífur-
legi aukakostnaður sem sending
„pressunnar” hefir numið ár hvert
að undanförnu hafi hlaupið upp í
hvorki meira né minna en fjórar
milljónir króna!
Norfolk, Virginiu,
EinarÞ. Einarsson,
loftskeytamaður,
m/s Bakkafossi TFXQ
•/v-------------------------------------------------------------------—/V.