Dagblaðið - 10.03.1981, Page 8

DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 10. MARZ 198)
<f
Erlent
Erlent
Erlent
Erlent

Franco hefði snúið
sér við ígröfinni
—ef hann hefði séð til Juan Carlos konungs þegar þjóðvarð-
liðamir reyndu að bylta stjóm landsins
Gamli' fasistahershöfðinginn og
einvaldurinn Francisco Franco
myndi sennilega hafa snúið sér við í
gröf sinni hefði hann séð til Juan
Carlos Spánarkonungs fyrir hálfum
mánuði er stjórnarbyltingartilraunin
var gerð.
Er Franco tilnefndi hinn 31 árs
hafði tilnefnt sem eftirmann sinn.
Hægrisinnar eru svekktir yfir því að
Juan Carlos skyldi ekki sýna Franco
gamla svolítið þakklæti og styðja
byltinguna. Flestir Spánverjar eru þó
himinlifandi yfir konunginum.
Vegna skjótra viðbragða hans nú
er byltingartilraunin var gerð stendur
að komast að niðurstöðu varðandi
það hvað skyldi til bragðs taka.
En Juan Carlos sat ekki með
hendur í kjöltu. Hann hringdi strax
til allra yfirmanna í herdeildum
landsins og bað þá um liðsinni. Næst
kallaði hann saman ráðuneytisstjóra
og skipaði þá í bráðabirgðastjóm.
Flestir valdamestu liðsforingjarnir
fylgdu konungi — og það er sjálfsagt
meginástæðan til þess að byltingartil-
raunin mistókst. Það er og lítill vafi á
því að margir meðal hægrisinna í
hernum fylgdu honum — ekki vegna
þess að þeir vildu standa vörð um
lýðræðið í landinu heldur vegna þess
að Franco gamli hafði valið Juan
Carlos sem eftirmann sinn. Fullvíst er
að ella hefðu ekki jafnmargir liðsfor-
ingjar stutt hina íhaldssömu stjóm og
alls ekki sósíalistastjórn.
Þó 46 ár séu nú liðin frá því að
borgarastyrjöld geisaði i landinu þarf
Spánn þingbundið konungdæmi. En
ef farið er ofan í saumana kemur þó í
ljós að hann hefur þó nokkurt póli-
tískt vald.
Sagt er að Juan Carlos hafi áður en
Franco lézt komið að máli við vin
sinn Adolfo Suarez og óskað eftir því
að hann tæki að sér forsætisráð-
Mikill fögnuður varð fyrir utan þinghúsið I Madrid þegar Ijóst var að stjórnarbyltingartilraun þjóðvarðliðanna hafði farið út um þúfur.
Juan Carlos þykir einkar laginn við að auglýsa sig og Sophiu drottningu.
herraembætti er fram liðu stundir. Er
svo Franco lézt settist Suarez í for-
sætisráðherrastólinn. Hann kom
einnig á fót ihaldssömum stjórnmála-
flokki í landinu, UCD, sem varð
brátt stærsti flokkur landsins.
Síðan Juan Carlos varð konungur
er talið að hann hafi stjórnað á bak
við tjöldin. Suarez hefur verið for-
sætisráðherra lengst af og telja frétta-
skýrendur að hann aðhafist ekki
mikið fyrr en hann sé búinn að ráð-
færa sig við Juan Carlos. En Juan
Carlos býr líka yfir mikilli stjórn-
málalegri þekkingu.
Er Franco tók hinn 10 ára gamla
landflótta prins upp á arma sína 1948
var lífsferill hans næstum ráðinn.
Prinsinn var settur í skóla og var
einnig virkur þátttakandi í hreyfingu
Francosinna ,,E1 Movimiénto”.
Franco skipulagði framtíð prinsins
mjög vel. Juan Carlos fékk fyrsta
flokks menntun í alla staði. Fyrst fór
hann í herskóla, þar sem hann nam á
öllum sviðum, var í land-, sjó- og
flughernum.
Er hann hafði lokið námi sínu þar
hóf hann nám í háskólanum í
Madrid. Hann hefur lokið námi þar i
lögfræði, viðskiptafræði, stjórn-
málafræði og heimspeki.
Juan Carlos hefur einnig dvalið í
hinum ýmsu ráðuneytum og fengið
að kynnast allri starfsemi sem þar fer
fram. Einnig er auðvelt að álykta sem
svo að hann hafi lagt stund á fjöl-
miðlun. Hann þykir einkar laginn að
auglýsa sjálfan sig og drottningu
sína, Sophiu.
Á hverjum degi birtast fréttir af
þeim konungshjónum í sjónvarpi
(sem er í eigu ríkisins). Er þessum
fréttum gefið gott pláss í dagskránni
og ekki er það alltaf talið í samræmi
við fréttagildi þeirra.
Á undanförnum hálfa mánuði
hefur hann þó verðskuldað athyglina
að því er talið er.
Milan del Bosch átti að verða hinn nýi Franco Spánar.
gamla Juan Carlos de Borbon y
Borbom sem eftirmann sinn 1969
hefur hann talið sig vera að tryggja
viöhald fasismans i landinu. Þar
skjátlaðist honum. Er Juan Carlos
varð konungur landsins 1975 kom
það nefnilega í ljós að hann var lýð-
ræðissinni.
Fyrir hálfum mánuði reyndu
Franco-sinnar stjórnarbyltingu í
landinu. Sá sem fyrst og fremst kom í
veg fyrir að sú tilraun tækist var Juan
Carlos koriungur, sem Franco sjálfur
nú hið nýja konungdæmi traustum
fótum á Spáni. Meira að segja sósíal-
istar og kommúnistar lofa nú kon-
ungdæmið. Juan Carlos er orðinn
sannkallaður konungur fólksins.
Það var fyrst og fremst hann sem
sýndi viðbrögð er liðsforinginn
Tejero hertók þingið og hershöföing-
inn del Bosch lysti yfir neyðarástandi
í Valencia. Stjórnin og þingmenn
voru teknir sem gíslar. Herstjómin
fundaði klukkutímum saman án þess
ekki mikið til að sumir liðsforingjar
sjái „rautt”.
Það var fall lýðveldisins 1931, sem
gerði Franco kleift að komast til
valda fimm árum síðar.
Alfonso konungur var ekki at-
kvæðamikill einvaldsherra — og átti
að lokum ekki annarra kosta völ en
að hrökklast frá völdum. Þar með
söng konungsveldið sitt síðasta vers.
Juan Carlos fór sér hægt í byrjun.
Spánverjar hafa smám saman sætt
sig betur við ríkjandi stjórnkerfi. Það
á sjáifsagt ekki sízt rætur sínar að
rekja til þess að hann sýnist vera eina
kjölfestan í hinu óstöðuga stjóm-
málalífi landsins. Stjómir landsins
hafa oft staðið höllum fæti.
Samkvæmt stjórnarskránni er