Dagblaðið - 10.03.1981, Page 11

Eignuðust dýran vélsleða með miklum bamingi en:
Midgafekki
eftia króm eftir
— sagði Gunnar Pétursson í Slysavarnadeild Ingólfs
DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 10. MARZ 1981.
Hafþór Jónsson: Mun aldrci ucrasl lalsmaóur þcss aö svcilirnar séu ríkisrcknar.
DB-nivnd S.
Starff björgunarsveitarmanna er:
EINSTÖK
ÁHUGA-
MENNSKA
— segir Haf þór Jónsson f ulltrúi
Almannavarna ríkisins
„Almannavamir hafa gert bind-
andi samkomulag við landssambönd-
in, sem björgunarsveitirnar eiga aðild
að, um að aðilar taki að sér sérstök
verkefni innan skipulags Almanna-
varna,” sagði Hafþór Jónsson full-
trúi hjá Almannavörnum ríkisins
þegar hann var inntur eftir því hvaða
hlutverk hinum ýmsu björgunarsveit
um væru ætluð. Hafþór og Guðjón
Petersen forstöðumaður Almanna-
varna eiga sæti i sérstakri björgunar-
málanefnd sem sett var á laggir í
október 1979 ásamt fulltrúum Lands-
sambands hjálparsveita skáta, Slysa-
varnafélags íslands og Landssam-
bands flugbjörgunarsveita. Nefnd-
inni er ætlað að gæta sameiginlegra
hagsmuna aðila og samræma störf
þeirra.
Samningurinn við björgunarsveit-
irnar feiur í sér í grófum dráttum það
að slysavarnafélagsmönnum er ætlað
að þjálfa sig í og sinna fyrst og fremst
björgunar- og ruðningsþjónustu, þ.e.
björgun úr húsarústum. Hjálpar-
sveitir skáta hafa einkum sjúkra- og
slysahjálp á sinni könnu, en flug-
björgunarsveitirnar sinna verndun og
gæzlustörfum, ganga að nokkru til
samstarfs við lögregluna.
Gerist ekki talsmaður
ríkisrekinna björgunar-
sveita
„Björgunarsveitir hérlendis eru
eðlilega misjafnlega vel á vegi stadd-
ar, bæði hvað þjálfun og tækjabúnað
snertir,” sagði Hafþór Jónsson.
,,Við skulum þó ekki fara út i að
setja mismunandi gæðastimpla á
þær, einfaldlega vegna þess að við
höfum ekki ákveðna viðmiðun til að
styðjast við. Við höfunt ekki gert upp
við okkur hvaða kröfur á að gera,
hvenær björgunarsveit telst vel búin
og þjálfuð og hvenær ekki. Starfið í
íslenzkum björgunarsveitum er
einstök áhugamennska og svo mikið
get ég sagt að aldrei mun ég gerast
talsmaður þess að sveitirnar verði
ríkisreknar. Hins vegar er sjálfsagt að
ríkisvaldið sinni þeim betur. Til
dæmis er ekki réttlætanlegt að félag-
arnir sjálfir beri kostnað af því að
sinna störfum sínum í þágu almanna-
heilla.”
Nýtt fjarskiptakerfi
um næstu áramót
Fjarskiptin hafa löngum reynzt
brotalöm í almannavarnakerfinu. Má
minna á fjarskiptaerfiðleika sem
komu upp við björgunarstörf á Mos-
fellsheiði rétt fyrir jólin 1979, þegar
þar hröpuðu þyrla og lítil flugvél.
Mörg önnur dæmi eru um vandamál
sem slæm fjarskipti ollu.
Nýjar alþjóðlegar fjarskiptareglur
eiga að taka gildi um næstu áramót.
Gerð er krafa frá þeim tíma um SSB-
viðskipti á millibylgju. í framhaldi af
því tóku Almannavarnir og
björgunarsveitirnar ákvörðun um að
færa höfuðþunga fjarskiptanna yfir
á metrabylgju. Þetta þýðir að
björgunarsveitirnar verða að endur-
nýja tækjakost sinn, hvort sem þeim
líkar betur eða verr. Og það kostar
skildinginn. Hins vegar hefur tekizt
að fá rikisvaldið til að gefa eftir tolla,
söluskatt og aðflutningsgjöld að
tækjunum. En bitinn er stór samt.
Brýnt að þjálfa menn til
björgunar úr húsa-
rústum
Hafþór Jónsson sagði að undan-
farin 10 ár hefði starf Almannavarna
miðast að grundvallarskipulagningu
kerfis um land allt. Nú er því lokið að
mestu og kominn tími til að stíga
næsta skrefið: Að sinna fræðslu og
þjálfun manna í hinum ýmsu nauð-
synlegu þáttum almannavarna. Völ
er á fjölmörgum færum starfskröft-
um til að annast þjálfun og leiðbein-
ingar enda hafa margir íslendingar
sótt námskeið og skóla erlendis í
þeim fræðum. Hafþór taldi að brýn-
ast væri líklega að þjálfa sveitir til
björgunar úr húsarústum, í svo-
nefndri ruðningsþjónustu. Ekki sízt
er það mikilvægt vegna þess að til
þess þarf ef til vill að grípa ef harður
jarðskjálfti riður yfir og hús hrynja
af völdum hans.
-ARH.
Slysavarnadeild Ingólfs í Reykja-
vik er deild innan Slysavarnafélags
íslands. Innan hennar er flokkur
manna sem þjálfaður er í leit á landi,
en þar er líka hópur sem þjálfaður er
í björgun á sjó, meðal annars kaf-
arar. Á síðustu lOárum hafa Ingólfs-
menn verið kallaðir alls 168 sinnum
til leitar- eða björgunarstarfa. Frosk-
menn í 35 skipti, sjóflokkur í 61
skipti, í 37 skipti í leit innanbæjar í
Reykjavík og í 35 skipti i leit utan-
bæjar. Á siðasta ári voru fiest útköll-
in, alls 30.
Á rekstrarreikningi Ingólfs fyrir
árið 1980 má sjá að félagarnir hafa
ekki sótt rekstrareyrinn í opinbera
sjóði. Tekjur af merkjasölu, happ-
drætti, og sölu jólatrjáa og gjöld
félaganna sjálfra bera uppi megin-
hluta rekstursTns. Merki, happdrætti
og jólatré gáfu af sér tæplega 8 millj-
ónir gkr„ en félagsgjöldin 2.2 millj-
ónir. Af , útgjöldunum ber hæst
rekstur bílanna, 2.4milljónir.
En þetta segir ekki alla söguna,
varla einu sinni hálfa söguna.
Ingólfsmenn bera sjálfir, eins og
félagar i öðrum björgunarsveitum,
ótrúlega mikinn beinan útlagðan
kostnað við störf sín. Það er kostn-
aður sem hvergi kemur fram nema í
þeirra eigin heimilisbókhaldi.
Einhvern veginn
veltist þetta áfram
Ingólfsmenn sinntu tveimur útköll-
um í gærdag, þegar þetta er skrifað.
Annars vegar var leitað að týndum
báti við Reykjanes, einnig týndist
maður í Reykjavík.
„Strangt til tekið höfum við ekki
efni á að sinna útköllunum. Okkur
skortir rekstrarfé, en einhvern veginn
veltist þetta áfram,” sagði Gunnar
Pétursson, einn lngólfsmanna.
„Við höfum dregið heilmikið úr
„Einhverjir kunna að velta fyrir
sér hvers vegna menn leggja á sig allt
það erfiði sem fylgir því að vera virk-
ur félagi i björgunarsveit og fá ekkcrt
fyrir sinn snúð annað en ánægjuna af
því að geta gert gagn. Áhugi á sporti
og úliveru hefur sitt að segja. Þetta er
ágætl tómstundastarf fyrir útilifs-
menn en um leið krefjandi. Og vafa-
laust er einhver hugsjón með í spilinu
lika,” sagði Tryggvi Páll Friðriksson
formaður Landssambands hjálpar-
sveita skáta. Innan landssambandsins
eru 13 björgunarsveitir víðs vegar um
landið. Að sögn Tryggva Páls er sú
stærsta i Reykjavík, bezt búna sveit
Tryggvi Páll Friðriksson: „Kkki yfir
okkur ánægðir með sliiðning hins
opinbera en hann er þó viðlcilni.”
DB-mynd: Sig. Þorri.
umfangi æfinga utan Reykjavíkur
einfaldlega vegna þess hve dýrar þær
eru. Þegar Reykjavíkurlögreglan
kallar okkur út vegna óveðurs og
ófærðar eru peningarnir fljótir að
hverfa. Þá eru bílar sveitarinnar
notaðir aðallega á reikning hennar og
einkabílar á okkar eigin kostnað.
Engar fastar reglur eru um hvort við
fáum bensín á tækin í slíkum tilvik-
um, i einstaka tilfellum tekst að fá
bensín, annað ekki.
Sveitin eignaðist 2ja belta vélsleða
með miklum barningi og eins árs
stríði við stjórnvöld til að gefa
eftir aðflutningsgjöld. Árangurinn
var enginn og við tókum vaxtaauka-
lán fyrir sleðanum,
Ekki ein króna fékkst gefin eftir af
hálfu ríkisins.”
Hvað þyrfti ríkið
að borga atvinnuköf-
urum?
Einstaklingar innan sveitarinnar,
þar á meðal Gunnar sjálfur, eiga 8—
10 vélsleða sem notaðir eru jöfnum
höndum við leitir. Og þá borga félag-
arnir (bensín)brúsann. Menn eru lika
kallaðir út í leit á vinnutíma og bera
sjálfir vinnutapið. í einstaka tilfell-
um greiðir atvinnurekandinn vinnu-
tap en hitt er algengara. Ótalinn er
kostnaður ntanna í köfunarhópnum.
Köfunarútbúnaður er geysidýr og
hann kaupa menn sjálfir. Þegar
Ingólfsmenn hafa verið kallaðir út í
leit i höfnum kostar það sveitina bíl,
bát, 2—3 kafara og nokkra menn að
auki. Allt á kostnað björgunar-
sveitarinnar. Hvað skyldi slík leit
kosta ríkið ef það þyrfti að greiða
fyrir hana samkvæmt taxta atvinnu-
kafara?
„Að telja upp allt þetta er ekki
einhver barlómur og kvein,” sagði
Gunnar Pétursson.
sinnar tegundar i landinu. Aðrar
sveitir eru í Hafnarfirði, Kópavogi,
Vestmannaeyjum, Akureyri, Garða-
bæ, Njarðvík, Blönduósi, ísafirði,
Aðaldal, Fljótsdalshéraði, Hvera-
gerði, auk Björgunarhundasveitar-
innar!
Reykjavíkursveitin er elzta svcitin,
hún á fimmtugsafmæli á næsta ári.
Og að likindum kemst sveitin á þessu
ári í eigið húsnæði við Snorrabraut,
þar sem í byggingu er stórhýsi
skamn'tl frá Skátabúðinni. Á neðstu
hæð nýbyggingarinnar er ætlunin að
hjálparsveitin fái 400 fm húsnæði.
Þar verður einnig Skátabúðin til húsa
i framtiðinni. Á hæðunum fyrir ofan
verður aðsetur Bandalags isl. skáta
og Skátasambands Reykjavíkur,
auk l.andssambands hjálparsveila
skáta. Sannkölluð skátahöll.
Ríkishítin hirðir sinn
hlut
Starfsemi hjálparsveitarinnar i
Reykjavík byggist á sjálfboðaliða-
starfi eingöngu. Margvíslegan búnað
eiga félagarnir sjálfir og leggja til
endurgjaldslaust í leitir og björgunar-
störf. Sveitin leggur til bíla, fjar-
skiptabúnað, Ijós, sjúkragögn og
fleira. Félagarnir eiga flesta vélsleð-
ana, ómissandi tæki að vetrarlagi, og
borga m.a. sjálfir bensínið á þá í
björgunarferðum! Vélsleðar kosta
frá 30—50 þús. krónur, þar af eru
aðflutningsgjöld 60—65%. Og auð-
vitað hirðir ríkishítin vegaskatt af
Gunnar Pétursson: Höldum starfinu
gangandi með vinnu, vinnu og aftur
vinnu. DB-mynd: EinarÓlason.
,Það er bara svo svekkjandi að
standa í þessu og verða vitni að skiln-
ingsleysi sem opinberir aðilar sýna
okkar starfi. Við höldum starfinu
ekki gangandi nema með vinnu,
vinnu og aftur vinnu. Og þá má ekki
gleyma vinnunni sem felst í fjársöfn-
unum, merkjasölu o.s.frv. til að ná
endum saman.
Nýliðum í sveitinni kemur á óvart
hve þeir þurfa að leggja mikið á sig.
Þjálfunin sjálf verður of oft að víkja
fyrir starfinu við að afla fjármuna
svo að þessu sé haldið gangandi. Við
verðum varir við að menn gera sér
alrangar hugmyndir um starfsemina,
halda jafnvel að sveitin sé að meira
eða minna leyti á framfæri hins opin-
bera! ” -ARH.
bcnsíninu sem sleðarnir brenna, þó
svo að þeir séu notaðir alls staðar
annars staðar en á þjóðvegum lands-
ins! Björgunarsveitirnar sjálfar Itafa
læpast efni á að eignast vélsleða enda
eru þeir mjög dýrir. Fulltrúar rikis-
valdsins hafa ekki reynzt fáanlegir til
að gefa sveitunum eftir aðflutnings-
gjöldin. Hins vegar styrkti rikið
hjálparstarf skátanna með 5 milljón-
urn kr. í fyrra og með 8 millj. gkr. i
ár. Auk þess gaf rikið eflir tolla á
fjarskiptatækjum sern sveitirnar
keypiu. Bæjarfékigin styrkja lika
skátasveitirnar en misjafnlega mikið
eftir stöðum. Reykjavíkurborg veitti
hálfa aðra milljón kr. i beinan fjár-
styrk í fyrra, auk framkvæmdastyrks
vegna byggingarinnar við Snorra-
braut. Þá hefur sveitin til umráða
kjallarann í Ármúlaskóla.
Ekki fyllilega ánægðir
en viðleitni þó
Því fer fjarri að opinberu styrkirnir
greiði koslnað við rekstur hjálpar-
sveita skáta. Tryggvi Páll áætlaði að
rekstur stærri sveitanna niyndi kosta
minnst 300 þúsund á yfirstandandi
ári. Ríkisstykurinn i ár (80 þús. eða 8
millj. gkr.) nægir til dæmis hvergi til
að borga hensínið á farkosti sveit-
anna.
„Við erum auðvitað ekki yfir
okkur ánægðir með stuðning hins
opinbera en hann er þó viðleitni,”
sagði Tryggvi Páll Friðriksson.
-AKH.
Hvers vegna leggja menn allt þetta erfiði á sig?:
Vafalaust er hugsjón
með í spilinu líka
— svarar Tryggvi Páll Friðriksson f ormaður Landssambands
hjálparsveita skáta