Dagblaðið - 10.03.1981, Page 12

DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 10. MARZ 1981.
12
frfálst, úháð dágblað
Útgeffandi: Dagblaðið hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. Eyjófffsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Aöstoðarritstjóri: Haukur Helgason. Fróttastjóri: ómar Valdimarsson.
Skrifstofustjóri ritstjómar: Jóhannes Reykdal.
íþróttir: Hallur Simonarson. Menning: Aðalsteinn Ingólfsson. Aðstoöarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit: Asgrímur Pálsson. Hönnun: Hilmar Karlsson.
Blaöamonn: Anna Bjarnason, Atli Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi Sig-
urðsson, Dóra Stefánsdóttir, Elín Albertsdóttir, Gbli Svan Einarsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Inga
Huld Hákonardóttir, Kristján Már Unnarsson, Sigurður Sverrisson.
Ljósmyndir: Bjarnleifur Bjarnleifsson, Einar Ólason, Ragnar Th. Sigurðsson, Sigurður Porri Sigurðsson
og Svoinn Þormóðsson.
Skrifstofustjóri: ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorleífsson. Auglýsingastjóri: Már E.M. Halldórs-
son. Dreifingarstjóri: Valgeröur H. Sveinsdóttir.
Ritstjóm: Siðumúla 12. Afgrelösla, áskriftadeild, auglýsingar og skrífstofur Þvorholti 11.
Aðalsfrni blaðsins er 27022 (10 línur).
Verðbótaskerðing 1. júní?
Hver verður verðbólgan í ár?
Auðvitað er of snemmt að fullyrða um
það, en hætt er við, að hún gæti orðið
yfir 50 prósent rétt einu sinni, hvað sem
liður háttstemmdum ummælum ráð-
herra um þessar mundir.
Ef taka ætti orð sumra ráðherranna
bókstaflega, mætti ætla, að nú þegar hafí verðbólgu-
draugurinn verið kveðinn niður.
Líklega er rétt athugað hjá Tómasi Árnasyni
viðskiptaráðherra, að verðbólguhraðinn gæti nú fyrstu
mánuði ársins samsvarað 35 prósent verðbólgu á ári.
En þessi hraði mun eftir öllum sólarmerkjum að dæma
aukast, þegar kemur fram yfir mitt ár.
Því segja framsóknarmenn nú, að fara þurfi að
skipuleggja nýjar aðgerðir, eigi verðbólgan í ár að
verða um 40 prósent, eins og ríkisstjórnin segist stefna
að.
Þessi afstaða er í samræmi við yfirlýsingar sömu
manna um áramótin og afstöðu þjóðarinnar, sem kom
fram í skoðanakönnun Dagblaðsins. Menn eru flestir á
því máli, að aðgerðirnar um áramótin hafí verið ,,skref
i rétta átt”, en heldur ekki meira.
Með efnahagsaðgerðunum um áramótin tókst ríkis-
stjórninni að koma líklegum verðbólguhraða ársins úr
70—80 prósent niður í rúm 50 prósent.
Staðan er enn þessi, og því næsta spaugilegt að
fylgjast með sjálfslofi ráðherra um þessar mundir.
Áð óbreyttu stefnir í, að verðbólgan verði ámóta í
ár og síðustu ár þrátt fyrir sjö prósent skerðingu á
verðbótum 1. marz.
Eftir því sem næst verður komizt taka hugmyndir
framsóknarmanna um næstu aðgerðir til þess, að
skerða skuli verðbótahækkunina 1. júní.
Stjórnarliðum hefur tekizt glettilega vel að fá al-
menning til að sætta sig við verðbótaskerðingu 1.
marz. Kenningin um „jöfn skipti” hefur haft mikil
áhrif. Ríkisstjórnin náði samkomulagi við alþýðusam-
bandsmenn um, hvernig þeirri skattalækkun skyldi
hagað, sem átti að bæta hinum tekjulægstu upp
skerðingu verðbóta. Sumir sögðu, að ríkisstjórnin
hefði bara verið búin að hækka skattana nægilega
mikið til þess að geta síðan lækkað þá agnarögn. En
alþýðusambandsmenn litu á skattalækkunina og sögðu
„harlagott”.
Sparifjáreigendur fengu góða búbót, þegar styttur.
var binditími á verðtryggðum innlánum. Hús-
byggjendur kunna að hafa eitthvert gagn af lengingu
lána, sem nú stendur fyrir dyrum. En sú vaxtalækkun,
sem átti einnig að bæta almenningi skerðingu
verðbóta, varð ,,núll og nix”. Vextir fara fremur
hækkandi í reynd.
Ekki er víst að ríkisstjórninni mundi ganga jafnvel
að fá almenning til að samþykkja áframhaldandi
krukk í kaupið 1. júní, næst þegar hækkun á að verða
á verðbótum.
Það verður nefnilega erfitt að finna eitthvað til að
rétta almenningi í staðinn, svo að unnt verði að tala
um ,,jöfn skipti”.
Ragnari Arnalds fjármálaráðherra mun þó ekki
fínnast neitt vera aflögu í sjóðum ríkisins, svo að
lækka megi skatta.
Tómas Árnason mun eiga erfitt með að berjast
fyrir vaxtalækkun, þegar verðbólgan herðir ferðina.
Því má búast við talsverðum átökum í stjórnar-
liðinu undir lok þingsins, þegar taka þarf afstöðu til
nýrrar verðbótaskerðingar 1. júní.
r
Umbætur
gegn öfgum
Undanfarið hefur farið fram nokk-
ur umræða hér í Kjallaranum um
málefni stúdenta, að nokkru leyti í
tilefni af grein minni 17. febrúar um
þriðja aflið i háskólanum. Af hálfu
„vinstri” manna skrifaði Einar Páll
Svavarsson þjóðfélagsfræðinemi
grein 25. febrúar, og Kristinn Ander-
sen verkfræðinemi skrifaði af sjónar-
hóli Vöku 2. mars. Þvi miður gætii
talsverðs misskilnings hjá báðum
þessum mönnum, sem ég tel mér
skylt að leiðrétta. Auk þess tel ég rétt
að skýra örlitlu nánar stefnu Um-
bótasinnaðra stúdenta en unnt var i
fyrstu atrennu í stuttri blaðagrein.
Er Einar Páll
róttækni?
Grein Einars Páls, sem hann nefnir
,,Eru stúdentar „miðjumoð”, Kjart-
an?”, er rituð af sæmilegri hófsemi,
sem er allt of sjaldgæft meðal
„vinstri” manna í Háskóla íslands.
Því miður er málflutningur Einars
Páls ekki að sama skapi rismikill.
Það er fjarri mér að væna róttækl-
V .............—
inginn um vísvitandi útúrsnúning, en
þá verður að gera ráð fyrir því, að
hann hafi misskilið grein mína herfi-
Kjallarinn
Kjartan Ottósson
-lega og ekki áttað sig á þræðinum i
henni. Skal nú reynt að bæta úr þess-
um misskilningi hans.
Mér er engin launung á því, að ég
tel „frjálshyggjuna” hættulegasta
andstæðing lýðræðissinnaðrar
félagshyggju um þessar mundir, því
gagnstætt vinstri róttækninni er hún
nú i uppgangi. Þessa skoðun mína
taldi ég koma skýrt fram í grein
minni. í upphafi orða minna þar um
frjálshyggjuna segir svo undir yfir-
skriftinni „„Miðjumoðið” og
„frjálshyggjan””: „Félagshyggja í
víðri merkingu er að minni hyggju
ákaflega rík í stúdentum. Þeir eru,
eins og frjálshyggjupostular mundu
orða það, miklir „miðjumoðsmenn”
í sér.” (Undirstrikun hér).
Svo ég skýri þessi einföldu orð litil-
lega fyrir Einari Páli, þá er ég þarna
að lýsa þeirri persónulegu skoðun
minni, að stúdentar muni vera miklir
félagshyggjumenn i sér. Til að
hnykkja á því, hve félagshyggjan er
„frjálshyggjumönnum” fjarlæg,
minni ég á, að frjálshyggjupostul-
Getur blaðamað-
ur hvatt til lög-
brots í skjóli
siðareglna?
Upp hefur komið deilumál, þar
sem ásteytingarsteinninn er sá, hvort
tveimur blaðamönnum beri að til-
greina heimildarmann eða heimildar-
menn fyrir frétt sem þeir skrifuðu.
Geri blaðamennirnir þetta, kann
afleiðingin að verða sú, að einn eða
fleiri opinberir starfsmenn verði
sakaðir um brot á lögum, sem kveða
á um þagmælsku opinberra starfs-
manna í vissum tilvikum. Verði
blaðamennirnir dæmdir til þessa
kann svo að fara að útséð væri um
talsvert margar leiðir, sem dagblöð
hafa hingað til notað til fréttaöfl-
unar.
Mál það, sem Rannsóknarlögregla
ríkisins hefur höfðað á hendur tveim-
ur blaðamönnum Dagblaðsins, hefur
vakið mikla athygli og fengið tals-
verða umfjöllun. í fjölmiðlum og þá
einkum í Dagblaðinu, útvarpinu og
sjónvarpinu. Slíkt er ekki óeðlilegt
þar sem trúnaðarsamband milli
bfaðamanns og heimildarmanns
hefur verið eitt af helgustu véum
frjálsrar blaðamennsku.
Ég er blaðamaður og starfaði tals-
vert á dagblaði og tímaritum áður en
ég hóf eigin tímaritaútgáfu, þannig
að ég eins og aðrir blaðamenn bíð
spenntur eftir lyktum málsins, en ég
hef sitthvað að athuga við frétta-
flutning málsins. Þegar deilt er þarf
það ekki alltaf að vera annar aðilinn,
sem hefur rétt fyrir sér og enn síður er
hægt að segja, að annar málstaður-
inn sé hinum æðri eða göfugri.
Mönnum hefur orðið tiðrætt um
starf blaðamanna, hversu háleitt það
starf er og óspart er vitnað til
lýðræðis, stjórnarskrár og prentfrels-
is, frjálsrar blaðamennsku, hags-
muna almennings og þ.h. Stundum
hefur manni virst að verið sé að færa
blaðamenn í píslarvættisbúning.
Ég hef ekki heyrt að neinu marki
minnst á öryggishagsmuni ríkisins og
Kjallarinn
Sigurður Sigurðarson
þá þjóðarinnar, rétt fólks á trúnaði
stjórnvalda við hvern einstakling,
þá krðfu, sem oft er höfð uppi, að
fjölmiðlar skýri satt og rétt frá
og byggi ekki fréttaþjónustu sína á
óförum eða meinum annarra, né
heldur hef ég heyrt minnst á nauðsyn
þess að opinberir starfsmenn haldi
trúnað við lög og skýri ekki frá öðru
en því sem ljóst er að skýra megi frá.
Að hvetja til
lögbrots
í íslenskum lögum er það refsivert
athæfi að hvetja til lögbrots. Ég get
ekki ímyndað mér að nokkurs staðar
fyrirfinnist ákvæði í lögum, sem
undanþiggi einn einasta mann eða
aðila frá refsingu fyrir það að hvetja
tilafbrots.
í lögum er kveðið á um að opinber
starfsmaður skuli gæta þagmælsku
um viss atriði samkvæmt fyrirmæl-
um yfirmanns eða eðli máls. Það er
því lögbrot ef opinber starfsmaður
rýfur þagnarskyldu og þá skapast
refsiábyrgð.
Blaðamenn telja það grundvallar-
reglu að vilji heimildarmaður halda
nafni sínu leyndu í frétt, þá skuli það
virt. Það er ansi líklegt að lítið yrði
um fréttir ef nafnleynd væri óheimil.
Aftur á móti eru ástæður fyrir nafn-
leynd margar og mismunandi. Heim-
ildarmaður getur gefið upplýsingar,
en kosið að halda nafni sínu leyndu
vegna aðstæðna á vinnustað, sem
fréttin e.t.v. fjallar um, fjölskyldu-
tengsla, eigin hagsmuna eða annarra
ástæðna. Nafnleyndin getur einnig
skapast af því að heimildarmaðurinn
hefur rofið trúnað sinn við sína yfir-
boðara, blaðrað, þegar hann hefði
átt að vinna sína vinnu og gæta þag-
mælsku. Heimildarmaður í slíku til-
felli gæti hvort heldur verið læknir