Dagblaðið - 20.10.1981, Side 8

8
DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 20. OKTÓBER 1981.
D
(§
Erlent
Erlent
Erlent
Erlent
ÓLAFUR EINAR
FRIÐRIKSSON
............^
Að lokinni friðargöngunni í Bonn:
HVERJU FÆR FRHJAR-
HREYFINGIN ÁORKAD?
Þjóðverjar virðast ekki lengur vilja láta stjórna sínum eigin hermálum frá Washington
Friðargangan sem farin var í Bonn
fyrir rúmri viku var ótvíræð staðfest-
ing á vaxandi styrk friðarhreyfingar-
innar. Með 250 þúsund þátttak-
endum varð þetta stærsta mótmæla-
ganga sem farin hefur verið í Þýzka-
landi. Gangan var skipulögð af laus-
tengdu bandalagi friðarsinna,
umhverfisverndarmanna, vinstri-
gengið fram fyrir skjöldu og kröf-
urnar hafa öðlazt meiri dýpt og
þunga.
Friðarhreyfingin virðist vera knúin
áfram af ríkari þjóðerniskennd en
áður hefur verið. Þýzkaland er stór-
veldi á efnahagssviðinu en lýtur al-
gerlega forræði Bandaríkjanna að
því er varðar hermál. Frá lokum síð-
Hr NaÍg
ES GÍBT NÍCHTS VÍCHfiœ
Um 30 þúsund manns lýstu andúð sinni á hernaðarstefnu Bandaríkjanna i Berlin,
er Alexander Haig utanríkisráðherra var i heimsókn i Vestur-Þýzkalandi í
síðasta mánuði. Á borðanum er ábending til Haig um að ekkert sé mikilvægara en
friður.
sinna af öllum gerðum og kristilegum
samtökum.
Friðargöngunni var einkum beint
gegn þeirri ákvörðun Atlantshafs-
bandalagsins að koma fyrir tveimur
gerðum kjarnorkueldflauga i Vestur-
Þýzkalandi innan tveggja ára, — en
það er liður í stærri áætlun um
endurnýjun og aukningu kjarnorku-
vopna í allri Vestur-Evrópu. En
einnig komu meðal göngumanna
fram miklu víðtækari kröfur sem
fóru fram á að bundinn yrði endi á
varnarsamstarfið við Bandaríkin og
NATO og þeir viðruðu líka þá
hugsjón að sameina Austur- og
Vestur-Þýzkaland í hlutlaust ríki.
Þetta bandalag ólikra hópa, sem
sameinast um andstöðuna gegn
kjarnorkuvopnum og bandarískri
hernaðarstefnu, hefur nú gert
hemaðarsamvinnu Vestur-Þýzka-
lands og Bandaríkjanna að aðal-
ágreiningsmáli stjórnmálaumræð-
unnar í landinu, — mál sem ekki var
áður á dagskrá.
Ástæðurnar fyrir auknu fylgi
friðarhreyfingarinnar nú og vaxandi
andstöðu gegn bandarískum kjarn-
orkuvopnum í Þýzkalandi eru
margar. Bandarískar kjarnorkueld-
flaugar hafa verið í Þýzkalandi um
margra ára skeið og þegar þeim var
komið fyrir á sínum tíma var ekki
nein viðlíka andstaða gegn því og nú
er gegn endurnýjun þeirra. Friðar-
hreyfingin hefur líka breytt um eðli.
Hún er ekki lengur borin uppi af
síðhærðum ungmennum og smá-
flokkum yzt til vinstri, eins og einn
flokksmaður Sósíaldemókrata-
flokksins orðaði það, heldur hafa
kirkjuleiðtogar og áhrifamiklir
stjórnmálamenn stjórnarflokkanna
Genscher utanrikisráðherra og Schmidt kanslari: Friðarhreyfingin of öflug til að
hægt sé að snúa við henni baki.
Frá fríðargöngunni i Bonn. Vestur-þýzkum hermönnum er ekki leyfilegt að koma fram við slfk tækifærí i einkennisbúningi
sínum. Þessir hermenn virtu það bann hins vegar að vettugi og höfðu meðferðis borða sem á var letrað: NATO hermenn gegn
kjarnorkueldflaugum.
ari heimsstyrjaldar hafa bandarískar
hersveitir verið í landinu og stjórnað
að miklu leyti hernaðaruppbygging-
unni. Mitterrand Frakklandsforseti
orðaði þetta réttilega, er hann var
spurður um afstöðu sína til endurnýj-
unar kjarnorkuvopnanna í Þýzka-
landi. Hann sagðist vera því
meðmæltur en hins vegar skildi hann
vel andstöðu Þjóðverja þar sem
hlaðið væri upp í landinu kjarnorku-
vopnum sem ekki væru undir stjórn
landsmanna sjálfra. Frakkar ættu sín
eigin kjarnorkuvopn og væru því
ekki ofurseldir ákvörðunum annarra
ríkja i þeim efnum, sagði forsetinn.
Þessi þjóðernishyggja kom vel
fram í ræðu Heinrich Albertz, fyrr-
um borgarstjóra Vestur-Berlínar, i
friðargöngunni. ,,Ég tala sem þýzkur
þjóðernissinni,” sagði hann, en
spurði jafnframt hvers vegna þjóðar-
hagsmunir þyrftu alltaf að vera
tengdir einhverri afturhaldsstefnu.
Hann lagði áherzlu á að vinstrimenn
þyrftu að sameinast um að endur-
vekja þjóðerniskennd þýzku þjóðar-
innar og koma á fullkominni sjálfs-
stjórn ríkisins, sem nú væri ekki fyrir
hendi.
Þessir burðuðust með heilt flugskeyti þar sem höfðinu á Reagan Bandaríkjaforseta hafði verið tyllt framan á ... og svo rekur hann út úr sér tunguna f þokkabót.
Sameining þýzku ríkjanna virtist
vera ofarlega á baugi. „Rússar og
Kanar burt úr Þýzkalandi” stóð á
einu kröfuspjaldanna. Einn tals-
maður þýzkra marxista sagði: „Ef
við göngum úr NATO, hvernig geta
Austur-Þjóðverjar þá réttlætt áfram-
haldandi aðild sína að Varsjárbanda-
laginu?” Erhard Eppler, fyrrum ráð-
herra Sósíaldemókrataflokksins og
núverandi meðlimur framkvæmda-
stjórnar hans, sló á svipaða strengi.
Hann sagði að Þjóðverjar myndu
ekki lengur láta stjórnast af mönnum
eins og Weinberger varnarmálaráð-
herra Bandaríkjanna, sem fyrst
ógnuðu með yfirvofandi heimsbylt-
ingu kommúnista en gæfu stðan þær
yfirlýsingar opinberlega að það
væri spurning um hvernig en ekki
hvenær sovétskipulagið félli saman.
Auðvitað, sagði Eppler, eru það fyrst
og fremst hagsmunir Bandaríkjanna
að koma fyrir eldflaugum í Evrópu
og því eigi Þjóðverjar að leggjast
gegn því.
Eins og aðrir sósialdemókratar,
hélt Eppler ræðu sína í göngunni í
óþökk samflokksmanns síns, Helmut
Schmidts kanslara. Schmidt hafði
lagt hart að flokksmönnum Sósi-
aldemókrataflokksins að virða
gönguna að vettugi en margir þing-
menn flokksins og-þúsundir annarra
flokksmanna ýmist studdu gönguna
eða tóku þátt í henni, þar á meðal
Willy Brandt, formaður flokksins.
Schmidt er eindreginn stuðnings-
maður endurnýjunar kjarnorkueld-
flauganna og hann hefur hótað að
segja af sér ef þingið samþykki ekki
þá áætlun, er hún kemur til kasta
þess á næsta ári. En bæði Schmidt og
skoðanabróðir hans úr Frjálslynda
demókrataflokknum, Genscher utan-
ríkisráðherra, virðast nú tilneyddir til
að endurskoða afstöðu sína. And-
staðan gegn kjarnorkuvopnunum er
nú orðin svo mikil innan þeirra eigin
flokka að litlar líkur eru taldar á að
áætlunin verði samþykkt í þinginu.
Schmidt virðist líka þegar vera farinn
að draga í land. Áður en gangan var
farin lýsti hann því yfir að hún væri
stríðsyfirlýsing gegn stjórn sinni. Að
göngunni lokinni sagði hann hins
vegar að friðarkrafa göngumanna
væri einmitt grundvöllurinn að sinni
eigin stefnu. Schmidt mun gera sér
helztar vonir um að afvopnunar-
viðræður stórveldanna muni bera
árangur og þar með verði hætt við að
staðsetja fleiri bandarisk kjarnorku-
vopn í Vestur-Evrópu.
Margir leiðandi menn innan Sósí-
aldemókratafiokksins hafa sagt að ef
flokkurinn taki ekki meira tillit til
þeirra krafna sem friðarhreyfingin
hefur sett fram geti hann átt á hættu
að stofnaður verði nýr flokkur sem
setji þær efst á stefnuskrá sína. Fylgi
sitt myndi sá flokkur að miklu leyti
sækja í raðir sósíaldemókrata og þar
með væri núverandi ríkisstjórnar-
samstarf í hættu. Að líkindum verður
styrkur og fjölmenni friðargöng-
unnar til þess að Schmidt og
skoðanabræður hans neyðast til að
endurskoða afstöðu sína, ef þeir vilja
ekki eiga á hættu að flokkurinn
klofni. Þó margt beri á milli og
Schmidt vafalaust ekki reiðubúinn til
að rjúfa samstarfið við NATO frekar
en þorri flokksmanna hans eru tölu-
verðar líkur á að áætlunin um endur-
nýjun kjarnorkueldflauganna verði
aldrei að veruleika. Því gæti friðar-
hreyfingin áorkað. Styrkur hennar
nú liggur ekki sízt í því að þingið og
þjóðin stendur ekki frammi fyrir
gerðum hlut eins og títt er þegar um
er að ræða hermál. Áætlunin var
samþykkt árið 1979 og hún kemur
ekki til framkvæmda fyrr en árið
1983. Þýzka þingið mun greiða
atkvæði um málið á miðju næsta ári
svo gefizt hefur óvenjulangur tími til
umræðu og aðgerða.

'JlllUlllliH
Mi i 11
•) i' i;: íj J c 6 11 i:
.iSjl t i í I
“ J II 1 Ll
I C 1