Alþýðublaðið - 27.05.1969, Blaðsíða 4

r
(**5T
4 Alþýðubraðið 27. maí 196
Guðjón B.
Baldvfnsson
skrifar um:
m UUINHGA
Að loknum
samningum
Forystumenn stéttarfélaga eiga að
vera þjónar launþega, ekki stjórn-
máfaflokka — Kjarasamningar eiga
aS vera einfaldir, ekki orffa- og
talnaflækjur — Vinnurannsóknir
— Allt breytist og á aff breytast.
Loksins eru langþráðir samning-
ar undirritaðir og samþykktir á
frjálsum vinnumarkaði. Fólkið and-
ar léttar, nema kröfuharðir og harð-
drægir andstæðingar 6amkomulags-
ins, sem vi'ldu meira, eða eitehvað
annað en fékkst.
Og varla er blekið þomað á frum
ritinu hjá sáttasemjara, þegar ná-
búakriturirm skýtur upp kolli. Um-
bjóðendur láglaunafótks tala um
uppmælingamennina, hálaunamenn-
ina meðal launafólks, sem fái nú
að njóta góðs af baráttu þeirra, sem
standa í neðstu rim launastigans.
Þeir sem barðast börðust fyrir því
á þingi A.S.I. að velja núverandi
oddvita þess, kveina nú yfir því að
pólitískir ævintýramenn séu óheppi-
legir til forystu í s-téttairfélögum.
Sem sagt sannleikurLmi kemur fram
í ýmsum myndum, og það fleiru en
svo að ftllum verði gerð skil í senn.
Kannski er auðveldast og réttast
að staldra fyrst við það síðastnefnda,
sem er mjög einfalt að afgreiða í
orðum, en margslungið viðfangs í
franikvæmd.
Barátta fyrir réttindum launþega
í þjóðfélaginu er barátta fyrir jafn-
rétti þegnanna í heild. Barátta fyrir
hækkun launa er í nútímaþjóðfélagi
samtvinnuð aukinni ihagkvæmni í
rekstri, aukinni framleiðslu og það
ekki aðeins að magni til, heldur og
að gæðum. — Undirstöðuatriði heii-
brigðrar baráttu eru þau að þeir,
sem veijast oddvitar stéttarfélaganna
eigi þjónustulund, heilsteypta skap-
gerð, og séu víðsýnir þ.e. hafi yfir-
sýn um aðstæðnr í þjóðfélaginu á
hverjum tíma. Fn umfram allt að
þeir séu þjónar umbjóðenda sinna,
en ekki handbendi annarra afla í
þjóðfélaginu s.s. stjórnmálaflok'ka
eða eigin valdagirni.
Nú hefi ég nefnt viðkvæmt mál.
En þetta er mál, sem launþega varð-
ar, og sem þeir eiga að hafa va'k-
vakandi áhuga á. Það gernr ekki
verið ætlun neins að banna oddvit-
um stéttarfélaga að hafa skoðanir
á landsmálum, en hitt ætti að vera
bannað af sjálfu sér, að stjórnmála-
skoðanir valdi því hvaða afstöðu
launþeginn tekur um hagsmunamál
sín. I’ess vegna verður sá maður að
vera „vei af guði gerður". sem allt-
af velur rétt þegar „flokkinn" hans
grernir á við hagsmunastefnu stétt-
arfélagsins hans.
Við eigum sem hetur fer marga
forystumenn, sern ekki hafa brugð-
izt, en okkur slrortir fræðslustarf í
■launþegasamtökunum, og það er
eitt helzta viðfangsefni okkar nú að
hcfjast handa um úrbætur á því
sviði. Ef við lítum t.d. á síðustu
samninga, þá blasir við hve auðvelt
er að gera þá flókna og erfiða nema
fyrir töluglögga og vana menn.
Eiga ekki kjarasamningar að vera
auðskildir þeim, sem við þá eiga
að búa? Er nauðsyn að fela sann-
leikann með orða og talnaflækjum?
Vandamálin. eru ekki Ieyst þó að
samið hafi verið um launakjör í
'eitt ár. Enginn ábyrgur launþegi
getur lagt sig til hvíldar og sofið
rólegur næsta ár, þó að lokið sé
löngum samningaumleitunum. Kjara
mál eru breytingum undirorpin, og
þjóðfélagið þarf að aðlagast hags-
munum heildarinnar. Launþeginn
hlýtur að verða meðábyrgur um
rekstur þjóðfélagsfns. Hagsmunir
'hans eru þeir, að atvinnurekstrinum
sé stjórnað með hagsmuni hans fyrir
augum. Framtið hans efnalega velt-
ur á því að vel sé rekið fyrirtækið,
sem hann vinnur við, að 'byggð séu
upp. atvinnufyrirtæki, sem ihafa
framtiðarmöguleika, að hafður sé
hemill á fjárfestingu landsmanna,
samkv. áætlun um þjóðarbúskap og
rekstur, að launþegar fái aðstöðu
til að fylgjast með rekstri þess fyrir-
tækis, sem þeir vinna við, og íhlut-
unarrétt um stjórn þess. Velmeguni
byggist á velreknum fyrirtækjum,
þar sem gætt sé. fyllstu hagkvæmni,
gerðar undirbúnar rekstraráætlanir,
og samskipti stjórnenda og launþega
byggð á trúnaði og hreinskiliunn
upplýsingum um rekstrarmöguleika
og arðsemi, þ.e. fjárhagslega útkomu.
Vinnurannsóknir þurfa að fara
fram, iaunakerfið að verða sveigjan-
legra en nú er, og ágóðahlutur tek-
inn upp, sem launabót til vinnu-
aflsins.
Samtök iaunþega og vinnuveit-
enda þurfa að gangast fyrir auk-
inni fræðslu í verklegum og bókleg-
um efnum, eftir því, sem nauðsyn
krefur í hverri atvinnugrein fyrir
sig. Þjóðfélagið þarf að stórauka
aimenna verklega menntun, og
fræðslukerfið þarf að aðlaga að þörf
atvinnulífsins.
Verkefnin eru óteljandi, og það
er vandi að velja livar byrja skal,
en vandinn er ekki levstur með því
að bíða eftir aðjeinhverjir aðrir en
aðilar sjálfir leysi hann. Samstarfs-
nefndir oðila á vinnumarkaðnuin
þurfa að komast á fót. Sú fjárfest-
ing, sem nauðsynleg reynist i þessu
efni, borgar sig margfaldlega á
skömmum tíma, ef vel er að málum'
staðið.
I-aunþegar verða sjálfir að taka
til hendinni og knýja fram úrbæt-
urnar. llla rekin fyrritæki eru eidur
í búi þjóðariniuar. Samvitund þegn-
anna er undirstáða góðs árangurs,
og hún skapast ekki nema með
hreinskilni og samstarfi aðila.
Krónutalan í launaúmslaginu þarf
að haida gildi sínu. Það er verkefni
launþegasamtaka að tryggja kaup-
mátt krónunnar, en það tekst aldrei
með minnkandi verðgildi krónunn-
ar að bæta hag 'Íaunþegans. Forusta
launþegasamtakanna má ekki staðna
í formum, sem einu sinni voru góð.
Allt breytist og á að breytast.
í barnœsku heyrði ég effa ías
einltvens staðar gamansögu eða
dæonisögu um karl nokkurn,
sena hngðist gerasit slyngur kaup
isýsluimaðiur. Hann átti einn kálf
og baldi hanin vera góða sölu
vörui sem og reyndist. Bauð
feaaai kálfinn nágranna sínum
til kaups, og keypti sá káifinn.
En fcarli pótti sem hann hefði
'enn eigl nóg graett á kálfgney
inu og seldi haran tveimur til
viðbótar. Aaiðvitað fór svo, að
allt komst upp, og fékk karlinn
skðmm i .hattinn.
Aif einhverjum ástæðum flaug
mér þessi saga í hug, þegar ég
iboufði og hiýddi á sjóruvarps
Þáttinn .^Setið fyrir svörum“ í
igærilcvöldi (20. mai). Man ég
ekki eftir. að ég hefi heyrt spill
ingu í opintberum rekstri dregna
rækilegar fram í dagsljósið á
svo f-áum mínútum.
Það var Halldór E. Sigurðs
:son alþingismaður og yfirtendur
skoðandi landsneikninga, sem
'sat fyrir svönuim, en spyrjendur
voru fréttameninirnir. Eiður
Guðnason og Magnús Bjamfreðs
son.
Fyrir hinium almenina borgara
imun margt hafa skýrzt við það
að hlus'ta á þetita samtai þre
menminganna. Haildór var skýr
og ákveðinn í svörum, enda
Ihalfði hann þekkinguna til að
•be'"t, söfcum staitfis síns; þó virt
ist iiann vera sanmgjarn. Margt
Ragnar ióhannesson:
Að selja mörgum
sama kálfinn
i/
af því, sem ámælis vert þylcir,
og þama kom til uimræðu, er
sVo að kalla á hvens mannls vör
urn, en fékk hér nánari staðffiest
ingu.
Ekki miun hér rætt verða ýt
'aidega um einstök atriði, enda
brestur undirritaðan til þess
Iþekkingu. En sum þeirra hljóta
að hafa hneyksiað margan mann
inn. Það er t.d. yfirgengilegt að
'heyra, að emhættismenn, sem
lekkrt þuartfa að ferðast vegr a
starfls sínis, skuli hafa bólastyrki.
Eitt aitriði lamgar mig ti3 að
dveljast örlítið við, þar sem það
liggur ,ekki eins í augum uppi
og mörg önnur. Það var neffnda
farganið og bitlingastússið. En
það er svo sem alkunna að rnarg
• ir opinberir starfsmenn gegna
mörguim störfum og stöðium og
þiggja laun fyrir þau öll, til
dæmis alþingisanenn, sem sumir
eru bitlingum vafðir sem skratt
inn skömmunum, þótt grúi al
mennra borgara væri fær um að
leysa þessi störff fullvel af hendi,
og heifði auk þess til þess drjúg
•um rýmri tíma.
Það var, að mig minnir Eiffur,
sem spurði Halldór hvort það
ætti sér allivíða stað, að starfs
menn ríkisins seldm vinnutíma
sinn fleiri aðilum en einum,
jaffnvel mörguim. Ekki neitaði
Haildór því, enda er ekki hægt
•að leymia því.
Vitaniega verður ekki hjá því
komizt, að ýmis störf, sem aldr
lei geta talizt affalstarf, séu unn
in í hjáverkum. En á tvennt er
að líta í þvi sambandi: 1.) að
viffkomandi hlaði ekki á sig svo
mörgum störfiuim, að hann geti
engu þeirra sinnt, svo að við
hlítandi sé; 2) að greiðsla fyrir
aukastörfin sé í hófi og þá tillit
til þess tekið hver laun \ið
fcomandi þiggar hjá öðrum aðil
iuim.
En um það er en'gum biiöffum
að fletta, svo augljóst er það öll
um lýð, að ýimsir ríkisstarfs
rnenin hljóta að vera of hlaðnir
störfum. Og þótt hið opinbera
sé yfirleitt ekki að hampa launa
greiðslum, þá er vitað, að sumir
þi'ggj'a igeysiimikið fé fyrir
nefnda- og aukastörf og stund
um miðlungi mikla vinnu.
Dæmin eru mýmörg, og Skal
hér aðeins vikið að einu þeirra
— ekki vegna þess að það sé
öðrum hneykslanlegra, heldur
vegna þess að það liggur í aug
um uppí og er alimikið umtalað
með almenningi.
í útvarpsriáði eiga sæti einir
þrír ritstjórar dagblaða, sem eru
jaffnóramt alþingismenn og hafa
Sennilega ýmis aukastörf í sam
bandi við ,það.
Höldum o'kkur við þetta
þrennt: ritstjórnina, þing-
'men'nskiuna og útvarpsráðdð, en
þar er um launuð nefndastörf
að ræða.
Ritstjórn dagblaðs hlýtur að
vera tímafrekt s'tarf. enda þótt
fleiri ritstjórar komi til. Oft
bafa msnn orðið að láta sér
nægja það starff eitt saman.
Alþingi situr nú að störffum
mestan hluta árs, og ýmsir telja.
að þingm'enniskan ein sé og ættl
að vera ærið starf fyrir hvern
mann. Þiugstörffin eru tímafrek,
iÞingffundir 'eiru haldnir efftir há
degi hvem virkan dag, en nefnd
ir muinu starfa á morgnana. Þá
er ótalinn sá tími, sem það tek
mr þlngmenn að kynna sér þíng
mál, semja fmmvörp, greinar
gerðir, ræður o. s. frv. Loka
Iþurtffa þeir tíma til þess að sinna
kjördæmum sínum og máleín
um þeirra, en það starf hlýtur
að haffa stónaukizt með stækkun
kjördæmianna eftir síðustu kjör
dæmabreytinigu.
Loks skal tekið niefndarstarf
ið, seta í útvarpsráði, sem hér
er tekið sem dæmi, af handa
'hófi, .um fjölmörg auka- og
nefndastörf, sem þingroenn og
ríkisstarlflsmenin taka að sér.
Útvarpið er risavaxin ríkis
stofnun, sem'enn hefir fært út
kvíamar við tilkomu sjónvarps
ins. Þaff hefir, að sjálfsögðu,
ffjölmenmu starfsliði á að skipa,
en samff hlýtur hlubverik útvarps
ins aff vera mikiff og víðtækt.
‘Það er áríffandi, að þeir sem
þar eiga sæti, gefi sér góffan
'tíma til að kymna sér störff og
bag stofnunarinnar sem hezt,,
en þau eru fjölbreytileg og jafn
vel bneytiteg frá degi til dags.
•Neffndiairmenn mega ekki láta
sér nægja að vera eimgöngu
Franíhald ai 9. síðu, __j