Vísbending - 24.08.1983, Blaðsíða 1

VÍSBENDING
VIKURIT UM ERLEND VIÐSKIPTI OG EFNAHAGSMÁL_
6-1 24. ÁGÚST 1983
Vextir og verðbólga:
Háir raunvextir í viðskiptalöndunum.
Verðbólga fer víðast iækkandi.
Efnahagskreppan, samstilltar
hagstjórnaraðgerðir og lækkun
á olíuverði og verði á öðrum
hrávörum voru helstu þættir sem
stuðluðu að lækkun verðbólgu í
vestrænum ríkjum á síðasta ári.
Á síðasta ári var verðbólga um
7% að meðaltali í helstu iðn-
ríkjum og búist er við um 5%
verðbreytingum 1983 og 1984 í
stærri ríkjunum, en um 8-9% að
meðaltali í minni löndunum.
Raunvextir eru enn mjög háir.
Raunvextir hafa staðið í stað eða
jafnvel farið hækkandi síðasta
árið. Nafnvextir hafa að vísu
lækkað mikið frá því sem þeir
voru hæstir á árinu 1981, en enn
sem komið er hafa þeir ekki
lækkað meira en verðbólgan.
Ásetningur leiðtoga helstu landa
um að lækka vexti til að örva
hagvöxt og draga úr atvinnuleysi
virðist þar litlu máli skipta. Vextir
í helstu iðnríkjunum ráðast á
frjálsum markaði og ótti við að
verðbólga fari vaxandi á nýjan
leik heldur 'vöxtum háum,
einkum í Bretlandi og Banda-
ríkjunum.
Raunvextir á Islandi.
Hvernig sem á málin er litið er
mikill munur á raunvöxtum á ís-
landi og í flestum viðskipta-
löndum okkar. Skipting útlána
innlánsstofnana eftir láns-
flokkum í árslok 1982 er sýnd í
meðfylgjandi töflu. Um 27% af
útlánum innlánsstofnana voru
verðtryggð um síðustu áramót
Afurðalán .................. 3934
Víxlar ................... 1206
Skulda- og vaxtabréf ... 1879
Vísitölubundin lán........ 3062
Yfirdráttarlán ................ 701
Önnurlán ...................... 504
og báru 2-3% vexti umfram
verðtryggingu. Auk þess voru
lán opinberra sjóða og lán lífeyr-
issjóða einnig að mestu verð-
tryggð. Um 73% af útlánum inn-
lánsstofnana voru hins vegar
óverðtryggð og báru allt niður i
33% vexti.
Þriggja mánaða breyting fram-
færsluvísitölu var 15,2% í
febrúar 1983, 23,2% í maí,
21,5% í ágúst og 9% í
nóvember (áætlað). Umreikn-
aðartilárshraðaeru þessartölur,
í sömu röð, um 76%, 130%,
118% og41% (áætlun). Vextir á
miklum hluta útlána innláns-
stofnana hafa því verið langtum
lægri en verðþólga.
34,6 33%
10,6 38%
17,3 47%
26,9 2-3% auk verötr.
6,2' 39%
4,4
Þegar bornit eru saman raun-
vextir á íslandi og í útlöndum
verður að hafa hugfast að vextir
af hinum ýmsu lánsflokkum eru
mjög misháir og raunvextir m.v.
einn lánsflokk, t.d. bankalán til
stórra lántaka, segja ekki alla
söguna. En raunvextir á íslandi
hafa að undanfömu verið miklu
lægri en í grannlöndunum og
því er hætt við, að kröfur til arð-
semi við ráðstöfun fjármuna hér
á landi hafi verið lakari fyrir vikið.
Efni:
Vextir og verðbólga 1
Þjóðarbúskapur á íslandi 2-3
Hvernig eru raunvextir
reiknaðir? 4
Hrávöruverð 4
Töflur:
Gengi íslensku krónunnar 4
Gengi nokkurra gjaldmiðla 4
Heimild: Morgan Guaranty Trust, IMF. Nafnvextir miðast við vexti á bankalánum til stórra lántaka í des-
ember á ári hverju nema í júlílok 1983. Verðbólga miðast við breytingar neysluvöruverðs. Bilið milli lín-
anna táknar raunvexti.
Skipting útlána innlánsstofnana.
Milljónir
króna
%
Vextirfrá
1.1.1983
11377 100,0