Vísbending - 24.08.1983, Blaðsíða 3

VÍSBENDING
3
Breytingar peningamagns M3
%
-50
-40
-30
| i i rr-1 i i |—i i i |—i—i—rr
1980 1981 1982 1983
Peningamagn M3 eykst nú með vax-
andi hraða. Orsökin kann að vera
tæknileg að hluta (sjá texta). Til að
draga úr verðbólgu til frambúðar
verður að hægja á vexti peninga í
umferð.
1973 75 77 79 81 83
Batnandi viðskiptakjör, þ.e. lægra
verð á ínnfiutningi eða hærra út-
flutningsverð, hafa yfirleitt haft í för
með sér hækkandi raungengi. Inn-
flutningur verður þá ódýrari (lægri
verðbóiga) en minna fæst einnig fyrir
útflutning og versnar þá hagur út-
flutningsgreina og dregur úr gjald-
eyriskaupum.
Verðbólga Nafnvextir
Nafnvextir eru vegnir meðalvextir á
útlánum i lok timabils, verðbólga er
12 mánaða breyting lánskjaravisi-
tölu til loka tímabils. Aætlun fyrir árin
1980 til 1981 er óörugg, en svo virðist
sem raunvextir hafi orðið æ nei-
kvæðari á árunum 1980 til miðs árs
1983.
bera mismunandi vexti. Meöal-
vextir eru þá reiknaðir meö því.
að vega saman vexti mismun-
andi lánaflokka eftir stærö þeirra.
Taflan sýnir vegna meöalvexti í
árslok nokkur undanfarin ár og í
maílok í ár og tólf mánaða breyt-
ingar Jánskjaravísitölu á sama
tíma. 'Eftir þessum forsendum
eru síðan raunvextir reiknaöir. Á
þessum árum hafa skuldabréfa-
vextir hækkað úr 38% í 47%.
Enn meiri vaxtahækkun er þó lík-
lega fólgin í tilfærslu fjármuna af
óverðtryggðum reikningum yfir
Vegnir
meðalvextir
1980 .................... 47,1
1981 .................... 38,9
1982 ..................... 43,8
1983maí ................. 50,8
á verðtryggða. Engu að síður
hafa raunvextir aldrei verið lægri
á þessum árum en í maílok í ár.
Þótt nokkuð dragi úr verðbólgu
áseinni hlutaársins verðurverð-
bólga frá uþþhafi til loka árs1983
samt um 80-85% og meðal-
breyting milli áranna 1982 og
1983 um 85%. Traust sparifjár-
eigenda á gjaldmiðlinum er svo
mikilvægur þáttur í aðgerðum
stjórnvalda til að draga úr verð-
bólgu að-ekki verður óhætt að
lækka vexti fyrr en eftir kjara-
samninga á næsta ári, ef verð-
bólgan er þá enn á undanhaldi.
Peningamál.
í Vísbendingu 3. ágúst sl. var
rakið hvernig peningamál hafa
þróast síðustu misserin. Línurit
sem sýndi tólf mánaða breyt-
ingar grunnfjár, peningamagns
Breyting láns-
kjaravísitölu Reiknaðir
siðustu 12 mán. raunvextir
og peningaútstreymis náði til 1.
ársfjórðungs í ár og sýndi að
peningamagn M3 og grunnfé
hafa aukist með vaxandi hraða
síðan á 3. ársfjórðungi í fyrra, en
vaxtarhraði peningaútstreymis
hefur verið að aukast síðan á 1.
ársfjórðungi í fyrra. Tölur fyrir 2.
ársfjórðung 1983 liggja nú fyrir
og sýna, að vöxtur grunnfjár er
hægari en á tveimur ársfjórð'-
ungunum á undan, en vöxtur
peningamagns M3 (sjá mynd)
og peningaútstreymis er enn að
aukast. Að hluta kann vöxtur
peningamagns að stafa af flutn-
ingi innlána af óverðtryggðum
yfir á verðtryggða reikninga.
Hafa verður nánar gætur á pen-
ingastærðum á næstunni, en of
mikill vöxtur þeirra gæti orðið til
þess að rýra tiltrú almennings á
alvöru stjórnvalda í verðbólgu-
málum, og þar með aukið líkur á
háum kaupkröfum í kjarasamn-
ingum eftiráramótin.
Forsendur verðbólguspár.
Verðbólguspáin 1984 styðst við
þá mynd af efnahagsástandinu
1983, sem dregin er hér í opn-
unni, ásamt ákveðnum for-
sendum um árið 1984, sem lýst
er í næsta blaði. Eins og sakir
standa er hættast við að ríkis-
fjármál og vaxtamál tefli árangri í
verðbólgumálum í tvísýnu. Fjár-
magn leitar þangað sem raun-
vextir eru háir. Þótt hér sé ekki
frjáls gjaldeyrismarkaður leitar
krónan samt „úr landi“ ef raun-
vextir hér eru miklu lægri en í
viðskiptalöndunum (innflutn-
ingur er t.d. að mestu frjáls). Það
færi, sem nú hefur gefist á að
draga úr verðbólgu til frambúðar
má ekki glatast.
Áætlaðir raunvextir m.v. iokhvers tímabils.
51,5 -2,9
48,2 -6,3
61,3 -11,0
76,5 -14,1
Ath. Árin 1980 og 1981 er um lauslega áætlun að ræða vegna þess að á þeim árum voru aturðalán
gengistryggð.