Vísbending - 05.10.1983, Qupperneq 3

VÍSBENDING
3
(iii) Peningalíkön, en meö
þeim er lögö áhersla á mis-
mun’ á milli peningafram-
boðs og
peningaeftirspurnar, sem
síðan hefur áhrif á gjald-
eyrisvarasjóði og gengi.
Segja má að þjóðhagslíkön séu
„víðtækust" þeirra líkana sem
notuð eru til að spá fyrir um
gengi. Með þeim er reynt að ná
til allra mikilvægra stærða sem
áhrif gætu haft. Kosturinn er sá
að miklar upplýsingar eru not-
aðar, og fræðilega eru þessi
líkön sjálfsagt fullkomnust.
Gallinn er að finna þarf tölfræði-
legt samband milli allra stærða
og eftir því sem líkönin verða
stærri verður það sífellt erfiðara
og hætt er við að samböndin
haldist ekki óbreytt í tímans rás.
Peningalíkön eru af svipuðum
meiði, en eru í samræmi við þá
skoðun peningahagfræðinga
að peningastærðir gegni mikil-
vægu hlutverki í efnahagslífinu.
Færri breytur koma því við sögu
og áherslan er á peningamark-
aðinn.
Greiðslujafnaðarlíkön eru ekki
auðveldari í notkun, þótt þau
séu heldur einfaldari að gerð.
Greiðslujöfnuður hefur áhrif á
gengi, en gengi hefur aftur áhrif
á alla þætti greiðslujafnaðar,
vöruskiptajöfnuð, þjónustujöfn-
uð og fjármagnsjöfnuð, og
áhrifin eru á hvern hluta. Auk
þess er ekki víst að auðveldara
sé að spá greiðslujöfnuði og
þáttum hans heldur en genginu
sjálfu, t.d. með einnar breytu
líkani. Jafnvel þótt svo væri, eru
fleiri breytur auk greiðslujafn-
aðar sem áhrif hafa á gengi (og
greiðslujöfnuð). Gott dæmi um
það hve vandmeðfarin greiðslu-
jafnaðarlíkön eru er gengi doll-
arans og utanríkisverslun í
Bandaríkjunum (sjá t.d. Vís-
bendingu 11.1).
Samsett likön
Að lokum mætti nefna svokall-
aðar samsettar spár. Til eru
samvegnar spár til sama tíma,
t.d. tólf mánaða. Samsettar
spár gefa venjulega betri raun
heldur en hver einstök spá sér-
staklega, séu vogirnar valdar
vel. Til skýringar og saman-
burðar má nefna að í aðfalls-
greiningu (regression analysis)
er venjulega hægt að minnka
staðalvillu með því að bæta við
skýringarbreytum. Þáeru líkatil
spársemeiga aðnýtabæði kosti
skammtímalíkana og langtíma-
líkana. Einnar breytu líkön gef-
ast oft betur þegar verið er að
spá gengi á næstu dögum og
vikum, en vilja bregðast þegar
lengra er litið. Flóknari líkön
með fleiri breytum geta oft
varpað Ijósi á breytingar gengis
á næstu ársfjórðungum eða
misserum, en bila þegar á að
nota þau til að spá fyrir um
næstu daga og vikur. Sam-
settar gengisspár af þessu tagi
munu njóta vaxandi vinsælda
hjá spáfyrirtækjum um þessar
mundir.
„Jafnvægisgengi“ dollarans?
í nýútkominni skýrslu frá „Insti-
tute for International Economics"
er komist að þeirri niðurstöðu að
gengi dollarans sé 24% of hátt og
gengi pundsins 18% of hátt. Er
þá miðað við það gengi sem kæmi
á langvarandi jafnvægi í gjaldeyr-
ismálum, bæði á mælikvarða fjár-
magns- og viðskiptajafnaðar.
Skýrsluna ritaði dr. John Wil-
liamsson, sem áður starfaði hjá
breska fjármálaráðuneytinu og
hjá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum.
Gengi dollarans yrði þá 205 yen/
dollara og 2,04 DM/dollara og
1,58 dollarar/pund. Gengi dollar-
ans er nú um 242 yen/dollara.
2,66 DM/dollara og 1,51 dollarar/
pund.
Á myndunum er sýnd vísitala
meðalgengis (ekki raungengis)
fimm helstu gjaldmiðla, vegin
með viðskiptavog eftir aðferðum
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins, vísi-
tala meðalgengis 1975=100.
Samkvæmt niðurstöðum Wil-
liamssons er meðalgengi þýska
marksins, yensins og franska
frankans um það bil 5-6% of lágt,
og krossgengi annarra mynta eru
ekki fjarri lagi þegar frá eru talin
gengi dollara og punds. „Jafn-
vægisgengi" yens m.v. DM er
álitið um 100, en er nú um 90 yen/
DM.
Vfsitðlur meðalgengls mv. Yen vióskiptavog, 1975=100 Fr.frankar
_

80- -p
19 1 1 1 1 75 19 80 1975 ' ' 198CI
Bandarfkjadollari DM Sterlingspund
-~ T
—* /T\.
1975 ' ' 1980 ' 19 I I 1 I 75 19 1 1 80 1975 ’ ' 1980
Heimild: Alþiáðagialdeyrissjáourinn. IFS
Krassgengi milli helstu mynta og krónunnar
(m.v. mánudagsmorgun 3. október 1983).
DM Yen IKR Fr.fr. Pund Dollari
Bandaríkin ................ 0,3817 0,0043 0,0358 0,1256 1,4947
Bretland .................. 0,2554 0,0029 0,0240 0,0840 .... 0,6690
Frakkland ................. 3,0399 0,0340 0,2853 .... 11,904 7,9638
Island ................... 10,6537 0,11943 .... 3,5046 41,718 27,91
Japan ...................... 89,205 .... 8,3731 29,344 349,31 233,69
Pýskaland ................... .... 0,0112 0,0939 0,3290 3,9158 2,6197