Vísbending - 16.11.1983, Qupperneq 4

VISBENDING
4
Verður „heildarskatturinn“
bannaður með lögum í
Bandaríkjunum ?
Á næstunni verðurfjallað um skattamál fyrir-
tækja i erlendum viðskiptum í Vtsbendingu,
og einkum um þau vandamál sem myndast
vegna verðbólgu og gengisbreytinga. Hér
verður greint stuttlega frá deilumáli um
skattlagningu fyrirtækja sem stunda við-
skipti í fleiru en einu landi, en þetta ágrein-
ingsmál er ofarlega á baugi um þessar
mundir.
„Unitary taxation" nefnist þetta form skatt-
lagningar á ensku og verður kallað hér
„heildarskattur". Heildarskatturinn var fyrst
tekinn upþ í Bandaríkjunum árið 1926 til að
deila milli ríkja hagnaði járnbrautarfyrirtækja,
sem héldu uppi samgöngui,. milli rikja. (
sumum ríkjum Bandaríkjanna er heildar-
skatti nú beitt til að leggja skatt á vissan hluta
allra umsvifa fjölþjóðafyrirtækis sem rekur
hluta starfsemi sinnar innan viðkomandi
ríkis. En rikin ráða sjálf hvernig þau meta
heildarumsvifin og þann hluta, sem er innan
ríkisins. í Kaliforníu er til dæmis miðað við
meðaltal þriggja hlutfalla: veltu fyrir-
tækisins í Kaliforníu sem hlutfall af heildar-
veltu í heiminum, hlutfall eigna í Kaliforníu af
öllum eignum og hlutfall launagreiðslna i
Kaliforniu af öllum launagreiðslum fyrir-
tækisins. Meðaltal þessara þriggja hlutfalla
gefur það hlutfall af heildartekjum fyrirtækis-
ins í öllum löndum, sem skattlagt er í'
Kaliforníu.
Fyrir fimm árum var heildarskatturinn aðeins
notaður í þremur rikjum Bandarikjanna með
Kaliforníu í broddi fylkingar. Nú hafa þrettán
riki tekið upp (eða hafa ákveðið að taka upp)
heildarskattlagningu og talið er að bæði
Nigería og Indland hafi einnig í hyggju að
innleiða skattinn illræmda.
Undanfarin ár hefur mjög færst í vöxt að fjöl-
þjóðafyrirtæki reyni að notfæra sér að i
vissum löndum eða héruðum (svonefndum
„tax havens") eru skattar lægri en annars
staðar. Par eru dótturfyrirtæki sett upp og
þangað er fluttur hagnaður og reiðufé til að
lækka skattgreiðslur. Meðal þeirra aðferða
sem notaðar eru til að færa fjármuni milli
landa og nýta slíka aðstöðu er verðlagning í
viðskiptum milli fyrirtækis og dótturfyrir-
tækja-. Hagnaði er þá safnað þar sem skattar
eru lægstir. Skattayfirvöld reyna að krefjast
þess að verðlagningu sé háttað eins og á
milli óskyldra aðilja, en hafa sjaldnast erindi
sem erfiði. Aðferðir fyrirtækjanna í þessu
sambandi minna óneitanlega nokkuð í
sumar aðferðir til gjaldeyrisstýringar; þar e
markmiðið að lágmarka gengistaþ, mec
„skattstýringu" er skattagreiðslum fyrir
tækisins haldið í lágmarki.
Fjölþjóðafyrirtæki hafa nú skorið upþ herö
gegn áformum um heildarskattlagningu
Flórída og hafa í sumum tilfellum fengii
verslunaráð sín í lið með sérog jafnvel ríkis
stjórnir. Ekki er lengur litið á skattamál þett:
sem sér mál hvers ríkis Bandaríkjann:
heldur hefur komið til kasta forsetans ac
sætta stríðandi öfl. Tekist er á um veruleg:
fjármuni, en fleira kemurtil. Sú uppgjörsað
ferð sem krafist er kostar mikla vinnu, a.m.k
þar til bókhaldskerfum hefur verið breytt. /
hinn bóginn er þetta form skattlagningar eim
faldara fyrir viðkomandi skattstofur; svo e
a.m.k. sagt (rökstuðningi fyrir heildarskatt
lagningu. (Það hljómar ekki beint sannfær
andi að einfaldara sé að leggja skatt á starf
semi í mörgum löndum en í einu landi, er
hér koma við sögu aðferðir við gengisupp
gjör, sem fjallað verður um á næstunni). Aul
þess líta ríkin á það sem hluta af fjárhags
legu sjálfstæði sinu að hafa óbundna
hendur við skattlagningu án afskipta banda
ríska þingsins og forsetans.

Gengisskráning
Genqi m.v. dollara (nema í efstu ifnu m.v. pund)
Tollqenqi Vikan7.11.-11.11.'83 14.11 .'83 Breýtingar í % frá
Nóv.’82 31.12. 30.6. 30.6/83
meðalgengi 1982 1983 Nóv.’83 M Þ M F F M Nóv. 82 31.12/82
1 US$/UKpund 1,6328 1,61 1,53 1,4853 1,4797 1,4812 1,4853 1,4883 1,4867 -8,95 -7,74 -2,67
2 DKR/$ 8,9608 8,39 9,16 9,6238 9,6637 9,6577 9,5963 9,5918 9,6212 7,37 14,71 5,04
3 IKR/$ 16,116 16,65 27,53 28,140 28,190 28,190 28,100 28,100 28,120 74,48 68,89 2,14
4 NKR/S 7,2422 7,1718 7,31 7,4517 7,4677 7,4662 7,4182 7,4172 7,4342 2,65 5,17 1,74
5 SKR/$ 7,5080 7,32 7,65 7,8839 7,8970 7,8966 7,8771 7,8725 7,8845 5,01 7,75 3,07
6 Fr.frankar/$ 7,2198 6,74 7,65 8,1271 8,1549 8,1500 8,0996 8,0963 8,1236 12,52 20,48 6,22
7 Svi.frankar/$ 2,1964 2,00 2,11 2,1725 2,1787 2,1770 2,1590 2,1590 2,1605 -1,64 8,16 2,50
8 Holl.flór./$ 2,7869 2,63 2,86 2,9975 3,0077 3,0032 2,9803 2,9800 2,9895 7,27 13,84 4,66
9 DEM/$ 2,5559 2,38 2,55 2,6748 2,6826 2,6807 2,6600 2,6607 2,6706 4,49 12,35 4,84
10 Yen/$ 264,54 235 239 236,669 237,050 236,196 234,695 234,891 234,901 -11,21 -0,10 -1,58
Gengi íslensku krónunnar
1 US$ 16,116 16,65 27,53 27,94 28,140 28,190 28,190 28,100 28,100 28,120 74,48 68,89 2,14
2 UKpund 26,314 26,83 42,05 41,707 41,795 41,714 41,756 41,736 41,820 41,805 58,87 55,81 -0,59
3 Kanada$ 13,150 13,51 22,44 22,673 22.783 22,805 22,808 22,752 22,737 22,755 73,04 68,44 1,39
4 DKR 1,7985 1,99 3,01 2,9573 2,9240 2,9171 2,9189 2,9282 2,9296 2,9227 62,51 47,23 -2,75
5 NKR 2,2253 2,36 3,77 3,7927 3,7763 3,7749 3,7757 3,7880 3,7885 3,7825 69,98 60,59 0,40
6 SKR 2,1465 2,28 3,60 3,5821 3,5693 3,5697 3,5699 3,5673 3,5694 3,5665 66,15 56,74 -0,89
7 Finnsktmark 2,9166 3,15 4,98 4,9390 4,9050 4,9086 4,9129 4,9186 4,9203 4,9144 68,50 56,17 -1,28
8 Fr.franki 2,2322 2,47 3,60 3,5037 3,4625 3,4568 3,4589 3,4693 3,4707 3,4615 55,07 40,18 -3,84
9 ’ Bel. franki 0,3248 0,36 0,54 0,5245 0,5184 0,5174 0,5179 0,5193 0,5195 0,5182 59,54 45,68 -4,51
10 Svi.franki 7,3373 8,34 13,06 13,1513 12,9528 12,9392 12,9490 13,0153 13,0153 13,0155 77,39 56,15 -0,35
11 Holl.flórína 5,7827 6,34 9,64 9,5175 9,3878 9,3726 9,3865 9,4286 9,4295 9,4063 62,66 48,35 -2,41
12 DEM 6,3054 7,00 10,81 10,6825 10,5206 10,5083 10,5161 10,5641 10,5613 10,5295 66,99 50,32 -2;57
13 Ítölsklíra 0,01096 0,01 0,018 0,01754 0,01735 0,01734 0,01735 0,01741 0,01742 0,01738 58,58 43,05 -5,13
14 Aust.sch. 0,8983 1,00 1,54 1,5189 1,4956 1,4919 1,4943 1,5007 1,4999 1,4969 66,64 50,37 -2,97
15 Port. escudo 0,1758 0,185 0,236 0,2240 0,2217 0,2214 0,2215 0,2217 0,2217 0,2219 26,22 19,95 -6,09
16 Sp. peseti 0,1356 0,133 0,190 0,1840 0,1818 0,1815 0,1820 0,1826 0,1826 0,1827 34,73 37,78 -3,74
17 Jap. yen 0,06092 0,071 0,115 0,11998 0,11890 0,11892 0,11935 0,11973 0,11963 0,11971 96,50 69,06 3,78
18 írsktpund 21,420 23,22 34,20 33,183 32,735 33,672 33,757 32,859 32,863 32,788 53,07 41,19 -4,13
19 SDR 17,1673 18,36 29,41 29,640 29,595 29,491 29,556 29,582 29,545 29,629 72,59 61,35 0,74
Meðalg. IKR, 483,95
Heimild: Seðlabanki Islands.
Fram- Bygg- Láns Euro-vextir, 90 daga lán
færslu- ingar- kjara-
1983 vísitala vísitala vísitala 31.8. ’83 30.9. '83 31.10.’83 7.11.'83
júni 298 kcr U.S. dollari .. 10% 9% 91%e 1 01/l6
9% 911/ir 9% 9%
júlí 340 2076 690 DönskVóna . 11% 101/8 111/2 11%
ágúst .... 362 727 Þýskt mark .. 511/ie 5% 515/i6 61/l6
september 365 (2158) 786 HolLtlór .... . _ Sv. frankar .. 6% 65/i6 45/b 41A 6%6 41/4 6% 41/4
október ... 376 2213 797 Yen 63/4 61%6 67/ie 6%
nóvember . 387 (2278) 821 Fr. frankar .. 151/t 14% 121%e 131/4

Ritstj. og áb.m.: Sigurður B. Stefánsson Öll réttindi áskilin. Rit þetta má ekki afrita með neinum
Útgefandi: Kaupþing hf Húsi Verslunarinnar hætti, svo sem með Ijósmyndun, hljóðritun, eða á annan Umbrot og útlitshönnun: Kristján Svansson
Kringlumýri 108Reykjavík Sfmi:8 69 88 hátt, að hluta eða f heild, án leyfis útgefanda. Setning og prentun: Isafoldarprentsmiðja