Vísbending - 01.02.1984, Blaðsíða 1

VISBENDING & 5
VIKURIT UM ERLEND VIÐSKIPTI OG EFNAHAGSMÁL w
5.2 1. FEBRÚAR 1984
Evrópulöndin
Minni hagvöxtur en í Bandaríkjunum
Samanburður 1974 til 1984
Framleiðsla í Bandaríkjunum í fyrra
var um 3,5% meiri en árið áður og
innlend eftirspurn þar í fyrra er talin
hafa aukist um 4,5%. í flestum Evr-
ópulöndum var hagvöxtur mun
minniL t.d. aðeins 1 % að meðaltali í
fjórum stóru iðnríkjunum (Bretlandi,
Frakklandi, Ítalíu og Þýskalandi). Inn-
lend verðmætaráðstöfun í þessum
ríkjum jókst að meðaltali aðeins um
0,75% milli áranna 1982 og 1983.
Sama er uppi á teningnum í ár. í
Bandarlkjunum erspáð5% hagvexti
en aðeins 1 % í ofantöldum löndum
í Evrópu. Búist er við að innlend
verðmætaráðstöfun vaxi um 5,75%
i Bandaríkjunum en aðeins 1% í
löndunum fjórum. Þessi samanburð-
ur er ekki aðeins hagstæður Banda-
ríkjunum 1983 og 1984. Á árunum
1975 til 1984 gæti framleiðsla vaxið
um 8,6% meira (á tímabilinu öllu) í
Bandaríkjunum en í Evrópulöndum
OECD og ekki eru horfur á að saman
dragi í nánustu framtíð.
Vöruútflutningur íslendinga
Bandaríkin hafa löngum verið helsti
markaður fyrir frystar sjávarafurðir
Islendinga og hefur tekjuaukningin
þar á síðustu árum vafalaust átt sinn
þátt ( að vel hefur gengið að selja
þangað vel unnar vörur úr góðu hrá-
efni fyrir hátt verð. Taflan hér á síð-
unni sýnir hlutfallslega skiptingu
vöruútflutnings Islendinga síðustu
árin. Samkvæmt meðaltali áranna
1979 til 1983 (jan.-sept. 1983) hafa
26% vöruútflutnings verið flutt til
Norður-Ameríku, mestallt til Banda-
ríkjanna en örlítið til Kanada. Á árinu
1982 virðast sjávarafurðir hafa numið
um 87% af útflutningi til Bandarikj-
anna en meðal annarra afurða sem
fluttar voru þangað voru prjónavörur
og kísiljárn. Um 56% af vöruútflutn-
ingi fór til Evrópulanda að meðaltali á
þessum árum. Því ætti að vera hægt
að flytja meira út til Bandaríkjanna af
öðrum vörum en sjávarafurðum og
nokkur fyrirtæki hafa þegar gert átak
í markaðs- og sölumálum þar.
Aukinn hagvöxtur í vændum
í Evrópulöndum?
Reynt hefur verið að skýra hægan
hagvöxt í Evrópu með ýmsum hætti.
Talið er að áhrifa af olíuverðshækk-
uninni 1979 gæti enn í sumum lönd-
um. Flækkun á hrávöruverði veldur
því að þjóðartekjur dragast saman
um sinn. Því verður lækkun raun-
tekna að koma í kjölfar olíuverðs-
hækkunar í landi sem háð er olíuinn-
flutningi og þau lönd sem tóku ekki á
sig lækkun rauntekna strax eftir 1979
eru nú verr sett en hin. (Segja má að
hluti þeirrar lækkunar á rauntekjum
sem orðið hefur á síðastliðnu misseri
hér á landi hafi verið nauðsynlegur
vegna áhrifa sem rekja má til olíu-
Vöruútflutningur íslendinga 1979-1983
Hlutfallsleg skipting, %
1979 1980 1981 1982 19832) Meðaltal
Evrópulönd” . . . 57,8 58,3 54,5 56,7 52,5 56,0
N.-Amerika . .. 28,5 22,2 21,5 26,3 31,0 25,9
Önnur lönd .... 13,7 19,5 24,0 17,0 16,5 18,1
100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
1) Aö frátöldum Au.-Evrópulöndum
2) Jan.-sept. 1983
Efni:
Evrópulöndin 1
Erlendarskuldir 2
Fjárfesting Dana í
erlendum verðbréfum 4
Töflur:
Gengi helstu gjaldmiðla 4
Gengi íslensku krónunnar 4
Hagvöxtur í EBE 2
verðshækkunarinnar 1979. Vegna
mikillar aflaaukningar 1980 og 1981
frestaðist tekjufallið til ársins 1983 en
var engu að síður óumflýjanlegt).
Aðrar skýringar á hægum hagvexti í
Evrópulöndum eru taldar að arðsemi
í atvinnuvegum sé minni en víða
annars staðar og að hlutur hins opin-
bera sé mikill í mörgum löndum.
Ríkið ráðstafar um 40 til 50% þjóðar-
tekna ísumum löndum. Meðal helstu
úrræða sem stjórnvöld hafa gripið til
er að hafa hemil á launahækkunum til
að lækka rauntekjur og auka sam-
keppnishæfni atvinnuveganna út á
við. Jafnframt er leitast við að lækka
skatta á atvinnurekstri og draga úr
útgjöldum ríkisins.