Vísbending - 01.02.1984, Blaðsíða 2

VÍSBENDING
2
Erlendar skuldir
Miklir hagsmunir í húfi
Staðan 1982 og 1983
Erlendar skuldir íslendinga voru
taldar hafa numið 19,863 milljón-
um króna í árslok 1982. Hér er ein-
göngu átt við löng erlend lán, lán til
eins árs eða lengri tíma. Endanlegar
tölur um stöðu langra erlendra lána í
lok síðasta árs liggja enn ekki fyrir en
áætlað er að skuldaaukningin talin í
krónum hafi numið 2500-2600 millj-
ónum og að erlend lán í árslok 1983
hafi numið60% af þjóðarframleiðslu.
Erlendar skuldir eða greiðslubyrði
vegna þeirra eru oft reiknaðar sem
hlutfall af þjóðarframleiðslu eða
útflutningsframleiðslu. Slíkur
samanburður er þó oft varasamur og
jafnvel misvísandi vegna þess hve
hlutföll þessi eru óstöðug. [ fyrsta lagi
eru útflutningstekjur okkar og þjóð-
artekjur háðar meiri sveiflum en
framleiðsla i grannríkjunum og nefn-
ari hlutfallanna því óstöðugur. í öðru
lagi verður að beita gengistölum
(svokölluðu umreikningsgengi) til að
reikna skuldirnar saman í eina tölu.
Eins og áður hefur verið vikið að í
Vísbendingu (1,1.84) verða oft veru-
legar sveiflur í stöðu erlendra skulda
vegna þess að gengi viðkomandi
gjaldmiðla sveiflast upp og niður
bæði til skemmri og lengri tíma. Til að
komast hjá þeirri bjögun sem sveiflur
í tekjum og gengi gjaldmiðla valda
kæmi til greina að nota jafnvægis-
gengi gjaldmiðla fyrir umreiknings-
gengi og einhvers konar meðaltal
tekna sem viðmiðun. Auk þess mætti
benda á að nær væri að bera erlendar
skuldir saman við allar eignir lands-
manna (þ.e. þjóðarauð) heldur en
þjóðartekjur sem er flæðistærð.
Þetta mun þó hvergi tíðkast vegna
þess hve erfitt er að mæla þjóðarauð.
Hins vegar er rökrétt að reikna
greiðslubyrði sem hlutfallið á milli
vaxta og afborgana af erlendum lán-
um og útflutningstekna vegna þess
að þar er um að ræða fæðistærðir i
báðum tilvikum.
Skipting erlendra skulda eftir
gjaldmiölum
Eins og fyrr segir liggja ekki fyrir
endanlegar tölur um erlendar skuldir
í árslok 1983. Til að fá yfirlit yfir skipt-
ingu erlendra lána eftir gjaldmiðlum
verður þvl að notast við tölur frá
1982. Það kemur þó varla að sök þar
sem hlutfallsleg skipting eftir gjald-
miðlum raskast tæplega mikið á einu
ári. Hér verður aðeins greint frá þeim
mynttegundum sem vega þyngst í
erlendum lánum þjóðarinnar. Nánari
upplýsingar er að finna í grein Jak-
obs Gunnarssonar, „Erlend lán
1982“ í Fjármálatíðindum, 3, ágúst-
desember 1983. Þeir gjaldmiðlar
sem vega þyngst I erlendum lánum í
árslok 1982 eru Bandaríkjadollari,
þýsk mörk, japönsk yen, svissneskir
frankar, ECU og sterlingspund.
Taflan sýnir stöðu erlendra lána í
þessum myntum á gengi í árslok
1982, hlutfallslega skiptingu og
gengi myntanna gagnvart dollara.
Ein helsta regla í gjaldeyrisstýringu
er að taka erlend lán nokkurn veginn
þannig að skipting þeirra eftir gjald-
miðlum sé lík og skipting gjaldeyris-
tekna eftir myntum. Sé litið á mynt-
vogina (meðaltal 1980-1982, sjá
Vísbendingu (4, 20.83)), en í henni
kemur hlutfallsleg skipting gjaldeyr-
istekna okkar fram, kemur í Ijós að
vægi dollarans er 62,7%, þýsks
marks 7,6%, yens 1,2%, svissneska
frankans 1,1% og sterlingspunds
8,4%. Þessi regla er því nokkurn
veginn I heiðri höfð fyrir þjóðarbúið
allt, a.m.k. hvað varðar dollara. Hinar
myntirnar vega svo miklu minna að
frávikin skipta minna máli. Þessi
regla gjaldeyrisstýringar á við erlend
viðskipti einstakra fyrirtækja og óvíst
að hún eigi við fyrir þjóðarbúið allt að
meðaltali. Með langvarandi hækkun
Hagvöxtur í Efnahagsbanda- lagsríkjunum Hagvöxtur í löndum EBE Verg landsframleiðsla í EBE, Bandaríkjunum og Japan 1971-19841) Breyting frá fyrra ári, %, (raunvirði) 1971-
varað meðaltali 0,5% í tyrra en búist er við um Belgía 1980 1979 1980 1981 1982 1983 1984
1,5% hagvexti t ár og að á 3,2 2,4 3,0 -1,8 1,0 -0,9 0,6
síðari hluta ársins muni Bretland .... 1,9 1,6 -2,0 -2,0 1,5 2,8 2,2
framleiðsluaukningin Danmörk . . . 2,8 4,1 1,9 0,2 -1,0 0,7 2,1
jafngilda 2% hagvexti á ári. Grikkland . . . 4,7 3,7 1,6 -0,7 0,0 -0,2 1,5
í fyrra dróst framleiðsla saman í fimm löndum. í ár Frakkland . .. 3,6 3,2 1,3 0,2 1,8 -0,3 0,4
er aftur á móti búist við að Holland 3,4 2,1 0,9 -1,2 -1,6 0,3 0,0
framleiðsla vaxi i öllum löndunum (sjá töflu) nema írland 4,1 2,5 2,8 1,1 1,2 0,5 1,8
í Luxemburg og Hollandi. Ítalía 3,1 4,9 3,9 -0,2 -0,3 -0,8 1,5
Hagvöxtur í Frakklandi og Luxemburg .. 3,1 4,0 1,7 -1,8 -1,1 -2,4 -1,0
Beneluxlöndunum verður að líkindum innan við 0,5% Þýskaland ... 2,8 4,1 1,9 0,2 -1,0 0,7 2,1
í ár en spáð er að fram- EBE-löndöll . 2,9 3,3 1,3 -0,4 0,4 0,5 1,5
leiðsluaukning í hinum Bandaríkin . . 2,9 2,4 -0,3 2,3 -1,7 3,5 4,7
löndunum verðiábilinu 1,2 til2,2%. (Sjá einnig um verðbólgu í EBE t Vísbend- ingu 18. janúars.l.) Japan 4,8 1) Spá 1984, áætlun, 1983 Heimild: EBE - European Economy 5,1 4,4 3,2 2,9 2,8 3,6