Vísbending - 15.08.1984, Blaðsíða 2

VÍSBENDING
2
Gengisstjórn_______________________________________________
Áætlað gengi í árslok 1984 eftir þremur mismunandi vogum
Hver er „rétta“ gengisvogin?
Stefna stjórnvalda í gengismálum er
að halda meðalgengi krónunnar
stöðugu þannig að frávik til annarrar
hvorrar handar verði innan við 5% á
árinu. Meðalgengi krónunnar er sem
kunnugt er reiknað með því að vega
saman gengi hinna ýmsu mynta sem
skráðar eru hér á landi eftir mikilvægi
þeirra í viðskiptum landsmanna. Það
meðalgengi sem oftast er vitnað til er
reiknað eftir meðaltali myntvogar og
landavogar, en með því er tekið tillit til
vöruviðskipta, þjónustuviðskipta og
gjaldeyrisviðskipta (t.d. innkominnaer-
lendra lána svo og afborgana og vaxta-
greiðslna vegna erlendra lána). Vægi
dollarans í þessari meðalvog er
46,24% en í myntvog er dollarahlut-
fallið 62,66%. Margir hafa orðið til þess
að benda á að erf itt sé að rökstyðja svo
hátt vægi dollarans í gengisvog okkar
og eru talsmenn Félags íslenskra iðn-
rekenda þar fremstir í flokki. Mikil
hækkun á gengi dollarans gagnvart
helstu gjaldmiðlum síðustu misserin
hefur orðið til þess að styrkja gengi
krónunnar úr hófi gagnvart flestum
Evrópumyntum vegna þess hve dollar-
inn vegur þungt í gengisvog okkar (þ.e.
sé miðað við meðalvog). Ekki er auð-
velt að kveða á um hvað sé „rétt“ í
þessum efnum. Þó má benda á að
Bandaríkjadollari hefur sérstöðu
vegna þess hve öflugt efnahagslíf
Bandaríkjamanna er og vegna mikil-
vægis dollarans í alþjóðlegum við-
skiptum. Þessi sérstaða dollarans
hefur haft mikil áhrif á gengi hans
gagnvart öðrum myntum og það er
umhugsunarefni hvort ekki væri ráð-
legt að draga verulega úr vægi hans í
íslensku gengisvoginni.
Meöalgengi reiknað eftir
þremur vogum
Taflan sýnir breytingar á meðal-
gengi krónunnar í lok síðustu viku frá
áramótum, síðustu tólf mánuðina og
frá 27. maí í fyrra er gengi krónunnar
var skráð á nýjan leik eftir um 17%
hækkun á verði erlends gjaldeyris.
Breyting á meöalgengi krón-
unnar í % til 10. ágústsl.
frá
27. maf ágúst 31.12.
reiknaö eftir 1983 1983 1983
meðaltali mynt-
vogar oglanda-
vogar 7,66 6,31 5,12
landavog ... 4,42 4,21 3,60
ECU-vog ... -1,89 1,16 1,74
Af töflunni er Ijóst að miklu máli skiptir
við hvaða vog er miðað og af meðfylgj-
andi töflu yfir þrjár gengisvogir, með-
altal landa- og myntvogar, landavog og
ECU-vog sést að vægi dollarans skiptir
þar mestu máli. Vægi dollarans í
landavog ræðst ekki aðeins af vöru- og
þjónustuviðskiptum við Bandarikin
heldur einnig af viðskiptum við t.d.
Rússa en þau viðskipti miðast við doll-
ara. Sé eingöngu miðað við Banda-
ríkjaviðskipti verður vægi dollarans
miklu minna, ef til vill nær 20%. Til
samanburðar má nefna að vægi dollar-
ans í sænsku, norsku og finnsku mynt-
vogunum er aðeins 18,1%, 11,0% og
10,6%, en þessar þjóðir búa við svipað
fyrirkomulag í gengismálum í beitt er
hérá landi nú.
Áramótagengið m.v. 5%
gengissig
Mikilvægt er að stjórnvöld taki
afstöðu til þess við hvaða gengisvog
ætlunin er að miða. Algengt er að orða-
lagið um 5% frávik meðalgengis til
hvorrar handar sé túlkað á þann veg að
gengi krónunnar verði látið síga um
5% á árinu, en þá skiptir miklu máli við
hvaða gengisvog er miðað. Til gamans
og fróðleiks hefur verið reiknað „ára-
mótagengið“ eftir forsendunni um 5%
gengissig á árinu (hér tekið sem 5%
hækkun á verði erlendsgjaldeyris) eftir
þremur mismunandi vogum (sjá töflu
á bls. 4). Til að reikna verð á hverri
mynt í krónum verður að miða við
ákveðin hlutföll á milli gengis erlendra
gjaldmiðla og í töflunni er miðað við
þau hlutföll sem giltu í lloksíðustu viku
(sjá nánar gengi dollarans gagnvart
helstu gjaldmiðlum þann 10. ágústsl. í
töflunni á bls. 4). Það skal tekið fram að
ekki ber að líta átölurnar í töflunni sem
spá um áramótagengi. Miðdálkarnir
þrír eru allir í samræmi við 5% lækkun
á gengi krónunnar á árinu, þó er mun-
urinn á gengisdálkunum talsverður.
Meðal- Landa-
vog vog ECU
US$ 46,24 29,81 -
UK pund . . . 12,34 16,33 14,89
Kanada $ .. 0,59 0,82
DKR 6,14 6,05 2,65
NKR 4,08 4,74 -
SKR 4,38 4,83 -
Finnsktmark 1,31 2,25 -
Fr. franki . . . 1,85 2,44 16,75
Bel. franki .. 1,40 1,86 8,09
Svi. franki . . 1,61 2,09 -
Holl. florina . 2,94 4,50 11,33
DEM 8,57 9,50 37,00
Itölsklíra .. 1,87 3,18 7,93
Aust. sch. . . 0,29 0,34 -
Port. escudos 2,82 5,64 -
Sp. peseti .. 1,36 2,36 -
Jap. yen .. . 2,21 3,26 -
frskt pund . . - - 1,04
Lux. tranki - - 0,32
Alls 100,00 100,00 100,00
Vextir framh.
á verðbólgu geta tæpast orðið varan-
leg.
Veröbréfamarkaöur
Annars staðar í Vísbendingu ergerð
grein fyrir áhrifum vaxtabreytingar á
gengi verðbréfa. Meðfylgjandi tafla
sýnir áhrifin af hækkun ávöxtunarkröfu
úr 5,8% í 8,5% á gengi þeirra flokka
spariskírteina sem [ umferð eru. Hærri
ávöxtun leiðir til gengislækkunar en
breytingin er mjög mismunandi milli
flokka. Að sjálfsögðu breytist ekki
ávöxtun þeirra bréfa sem þegar hafa
verið keypt. En lækkandi gengi gefurtil
kynna að eigendur hefðu getað gert
betri kaup væru þeirað ráðstafa spari-
fé sínu núna eftir að vextir hafa al-
mennt hækkað. Þeir sem „tapa“
minnstu eru yfirleitt þeir sem innleyst
geta spariskírteini sín fljótlega, t.d. I
september nk. Því vaknar sú spurning
hvernig forsvarsmenn ríkissjóðs
bregðast við þeirri hættu að eigendur
innleysanlegra spariskírteina innleysi
þau I stórum stíl I haust. Réttu við-
brögðin virðast þau að næsti flokkur
spariskírteina ríkissjóðs verði með
fljótandi vöxtum og boðinn út á sama
hátt og ríkisvíxlar eru nú.