Vísbending - 15.08.1984, Blaðsíða 3

VISBENDING
3
Mynd 2. Samband gengis og ávöxtunar n Dæmi um mismunandi nafnvexti og lánstima —v-
\ - \ \
v **• \ % \ \ \ \\ \
\v s\ S V . s * V \ ^— > N nafnvextir 10% og lánstími 5 ár
■ nafnvextir 10% og lánstími 10ár ^nafnvextir 5% og lánstími 5 ár
nafnvextir 5% og lánstími 10 ár
Mynd 1. Samband gengis og nafnvaxta
Dæmi um mismunandi ávöxtun og lánstíma
gengi
140
gengi
120
100
80
60
gengi
10
15
20 % ávöxtun
Mynd 3. Samband gengis og lánstíma
Dæmi um mismunandi ávöxtun og nafnvexti
nafnvextir 10%
ogávöxtun 15%
nafnvextir 5%
og ávöxtun 10%
nafnvextir 5%
ogávöxtun 15%
2 4 6 8 10 12 14 16 18 lánstími, ár
Hvaða áhrif hafa vaxtabreytingar á gengi skuldabréfa?
Gengi skuldabréfa
Vaxtabreytingar geta haft veruleg áhrif á
gengi skuldabréfa ef nafnvextir eru fastir.
Gengi skuldabréfa ræðst af ávöxtunarkröfu
kaupandans, lánstfma og nafnvöxtum. Sem
dæmi mátaka skuldabréf til eins ársmeð20%
ársvöxtum að fjárhæð kr. 10 þúsund. Til að
reikna gengi þessa bréfs þarf fyrst að finna þá
fjárhæð sem greiða ber eftir eitt ár (þ. e. 10.000
+ 10.000x0,2= 12.000). Ef kaupandinn gerir
hærri ávöxtunarkröfu en 20% á ári verðursölu-
verð bréfsins lægra en nafnverð (þ.e. tægra en
kr. 10.000). Ef ávöxtunarkrafa á verðbréfa-
markaði er t.d. 40% á veðskuldabréfum til eins
árs verður söluverð þessa bréfs kr. 8.571,43
(þ.e. (12.000/1,4)) og gengi bréfsins verður
85,7143.
Skuldabréf með breytilegum
vöxtum
Flest skuldabréf á verðbréfamarkaði eru
með föstum nafnvöxtum, þar með talin sparí-
skirteini rlkissjóðs. Gengi allra skuldabréfa
með föstum nafnvöxtum breytist er vextir á
markaðinum breytast og er meðfylgjandi linu-
rítununum ætlað að gefa nokkra hugmynd um
samband gengis og þeirra stærða sem það
ræðst af. Gengi skuldabréfa með fljótandi
vöxtum væri vafalaust mun stöðugra, væríslik
bréf að finna á íslenskum verðbréfamarkaði.
Þau skuldabréf sem næst komast þvl að vera
með fljótandi eða breytilegum vöxtum eru veð-
skuldabréf með hæstu lögleyfðu vöxtum.
Þessir vextir hafa fram til þessa veríð háðir
ákvörðun Seðlabankans og hafa ekki tekið
breytingum umfram bankavexti. Hvaða merk-
ingu „hæstu lögleyfðir vextir“ hafa eftir að
vextir hafa verið gefnir frjálsir er ekki augljóst.
Er þessar línur eru ritaðar hefur Seðlabankinn
ekki tilkynnt opinberíega við hvað skuli miða
það sem áður varnetnt hæstu lögleyfðir vextir.
En heyrst hefur að Seð/abankinn muni vega
saman hæstu vexti innlánstofnana hverju sinni
og skilgreina framvegis það meðaltal sem
„hæstu vexti". Vafalaust myndast sérstakt
gengi á þessum bréfum eftir að Ijóst er hver
vaxtaviðmiðunin verður.
Gengi - nafnvextir
Mynd 1 sýnir samband gengis og nafnvaxta
og eru tekin fáein dæmi um mismunandi ávöxt-
unarkröfu og lánstíma. Sé ávöxtunarkrafa á
markaðinum t.d. 10% og nafnvextir skulda-
bréfa einnig 10% selst bréfið á genginu 100,
þ.e. á nafnverði. Sé miðað við sömu ávöxtun-
arkrötu en bréf með lægri nafnvöxtum lækkar
gengi niður fyrír 100 og þvi meira fyrir hverja
nafnvaxtaprósentu sem lánstíminn er lengri
(sjá dæmi um 5 ára og 10 ára lánstíma). Séu
nafnvextir skuldabréfs hins vegar hærri en
ávöxtunarkrafa á markaðinum verður gengi
bréfsins hærra en 100 og munarþá því meiru
um hverja nafnvaxtaprósentu sem lánstfminn
erlengri.
Gengi - ávöxtun
Gengi skuldabréfa stendur i öfugu sam-
bandi við ávöxtun á markaðinum; þ.e. þvi
hærrisem ávöxtunarkrafan eraðgefnum nafn-
vöxtum og lánstima, þvi lægra verður gengi
bréfsins. Mynd 2 sýnir að nafnvextir og láns-
timi hafa veruleg áhrif á sambandið á milli
ávöxtunar og gengis. Sem dæmi má taka
skuldabréf með 10% nafnvöxtum til 5 ára.
Gengier 100 efávöxtun er10%, en lækkar i 89
ef ávöxtunarkrafa hækkar í 15% og verði
ávöxtunarkrafan 20% lækkar gengið.í 80%.
Sé lánstími þessa bréfs 10 ár i stað 5 ára
verðurgengi bréfsins 83 við 15% ávöxtun og
71 við 20% ávöxtun.
Gengi - lánstími
Eins og dæmin að ofan bera með sér verður
gengi skuldabréfa því næmara fyrir breyt-
ingum á ávöxtun og nafnvöxtum sem lánstlm-
inn er lengri. Þetta kemur vel í Ijós á mynd 3 en
þar eru sýnd áhrif lánstíma á gengi fyrír þrjú
dæmi um nafnvexti og ávöxtun. Menn reyna
því að minnka áhættu i lánaviðskiptum með
þvi að stytta lánstímann og erþað ekki séris-
lensktfyrirbæri. Meðan vextirbreyttusttitiðgat
verðtrygging fjárskuldbindinga tryggt ávöxtun
gegn áhrifum af verðbreytingum og stuðlað
þannig að lengri lánstima. Verðtrygging heyrir
nú vonandi sögunni til en í staðinn koma fljót-
andi vextir til að tryggja eigendum skuldabréfa
markaðsávöxtun án tillits til iánstima og hafa
slík bréf rutt sér til rúms í nágrannalöndunum
síðustu misserin. Á næstunni skýrist hvort arf-
taki “hæstu lögleyfðra vaxta" verður nægilega
fljótandi til að tryggja skuldabréfaeigendum
markaðsávöxtun.