Vísbending - 28.11.1984, Blaðsíða 3

VÍSBENDING
3
ástæöa fyrir þessum ótrúlega vexti
í viðskiptum alþjóðlegra banka —
vexti sem er margfaldur í saman-
burði við aukningu utanríkisvið-
skipta í heiminum á sama tíma.
Þannig vill til að aukningin í al-
þjóðlegum skuídum hefur einnig
um það bil þrítugfaldast frá því sem
þær voru 1970. Greiðslur afborgana
og vaxta af öllum þessum skuldum
valda verulegum viðskiptum á al-
þjóðlegum gjaldeyrismarkaði og
þau viðskipti hafa í för með sér
eftirspurn eftir dollurum.
Eignir og skuldir alþjóðlegra
banka
í eðli sínu eru útlán alþjóðlegra
banka löng en innlán bankanna
oftast stutt. Útlán bankanna eru oft
með fimm til tíu ára lánstíma og þótt
framlengingar lána séu oft til styttri
tíma eru bankarnir oft viðbúnir því
að ekki sé staðið við greiðslur á
tilskildum tíma. Skuldir bankanna
eru hins vegar í stórum dráttum
innlánsreikningar eða banka-
skírteini til þriggja mánaða. Þess
vegna verða bankarnir að endur-
fjármagna allar langtímaskuldir að
meðaltali á þriggja mánaða fresti.
Þeir bankar sem í svipinn eru fjár-
vana verða að taka fjármuni að láni í
öðrum bönkum og þau millibanka-
innlán eru aðeins til einnar viku eða
jafnvel til eins dags. Af þessum
ástæðum hafa millibankaviðskipti
vaxið gífurlega.
Þessi mismunun á lánstíma á
innlánum og útlánum bankanna
kæmi ekki að sök ef útlánin bæru
betri ávöxtun en unnt er að fá
annars staðar að teknu tilliti til
áhættu. Þá héldu sparendur áfram
að ávaxta fé sitt í bönkunum og nýtt
fjármagn kæmi einnig inn. En þegar
heilar þjóðir lenda í því að standa
ekki í skilum við bankanna eða óska
eftir því að skuldir þeirra verði
framlengdar þá verður ávöxtunin á
innlánum bankanna eftir að tekið
hefur verið tillit til áhættu ekki
lengur sú besta sem býðst. Eig-
endur innlána sækja í að fjárfesta
annars staðar og lítið verður um
innstreymi fjár í bankana. Þannig
myndast eftirspurn eftij dollurum
sem að vísu getur verið tímabundin
og svæðisbundin en skiptir engu
að síður verulegu máli.
Dollaraeftirspurn vegna
lánahreyfinga
Sú dollaraeftirspurn sem stafar af
þörfinni til að endurfjáimagna
skuldir er alls annars eðlis en önnur
eftirspurn eftir dollurum. í fyrsta
lagi dregur ekkert úr þeirri eftir-
spurn þótt gengi dollarans eða
vextir á dollurum hækki. Bankarnir
verða að útvega peninga á hvaða
verði sem er til að standa við
skuldbindingar sem þeir hafa þegar
tekið á sig. Ennfremur verður þessi
endurfjármögnun skulda til þess að
peningarnir renna ekki þangað sem
arðsemin er mest. Þessi eftirspurn
getur orðið bæði beint og óbeint.
Bankar á Euromarkaði sem þurfa
að kaupa dollara geta stundum
útvegað fé frá aðalstöðvum sínum í
Þýskalandi eða á Bretlandi, svo að
dæmi séu tekin, en þeir peningar
sem þannig eru útvegaðir eru í
mörkum eða pundum. Til þess að
nota þá þarf oft fyrst að kaupa fyrir
þá dollara.
Á þennan hátt hækkar gengi doll-
arans yfir það gengi sem kenningin
um kaupmáttarjöfnuð segir til um
og hækkar um leið vexti á dollurum.
Telur Ivor Pierce, prófessor, að
þessi viðskipti með dollara á al-
þjóðlegum markaði ráði langtum
meiru um verð á dollurum en áður
hefur verið talið. Til marks um
hlutföllin má endurtaka tölumar
sem nefndar voru hér að framan. Ef
heildarskuldir allra ríkja eru í kring-
um 3.000 milljarða dollara þarf að
borga af þeim um 120 milljarða
dollara á dag eða um 4%. Þessir 120
milljarðar geta auðveldlega útskýrt
200 milljarða dollara millibanka-
viðskipti á dag umfram þau við-
skipti sem eru vegna venjulegra
utanríkisviðskipta með vörur og
þjónustu. Prófessor Pierce telur
einnig augljóst að þessar hreyfing-
ar á gjaldeyrismarkaði skýri undar-
legar breytingar á gengi dollarans
og jafnvel þann vaxtamun sem er á
milli dollarans og annarra mynta.
Sé þetta rétt er um leið búið að
skýra út hvers vegna kenningin um
kaupmáttarjöfnuð hefur ekkert for-
sagnargildi þegar dollarinn á hlut
að máli — þrátt fyrir að hún sé enn í
fullu gildi í flestum öðrum tilfellum.

Euromoney
Eitt stærstu lána íslendinga talið meðal 10 hagkvæmustu lána ársins
í framhaldi af frásögn af lánstrausti íslendinga f Vlsbendingu þann 21. nóv- ember sl. er vert að geta þess að eitt af þeim erlendu lánum sem Islendingar tóku á árinu hefur verið valið eitt af 10 hag- kvæmustu lánum ársins 1 Euromoney, víðiesnu bankariti. / Euromoney er greint frá 90 milljón dollara láni sem Islendingar tóku nýlega en um lántökuna sáu Morgan Guaranty og Enskilda Securities. Lánið var tekið á svipuðum tlma og fjögurra milljarða dollara lán Svía, sem þótti takast mjög vel, og eins milljarðs dollara lán Dana. Skilmálarnir á islenska láninu vöktu athygli, en á fyrstu sex árum lánstlmans eru greidd 3/8% yfir LIBOR vexti en 1/2% siðustu fjögur árin. Þetta þykja mjög góð kjör en engu að slður vildu fleiri lána Islendingum á þessum vöxtum en búist hafði verið við og var því lánsfjárhæðin hækkuð 1 90 milljónir dollara, en upphaflega átti lánsfjárhæðin að vera 75 milljónir dollara. 1 frásögn Euromoney kemur einnig fram aðþetta var i fyrsta sinn sem Morgan Guaranty og Enskilda Securities hafa átt samvinnu um útvegun láns til Islands og einnig I fyrsta sinn sem Islendingar hafa skipt við aðra en sína „föstu“ iántökubanka, t.d. Citicorp. Þetta eru vissulega góðar og merkar fréttir og bera þess vott að lánstraust Islendinga sé i góðu lagi svo og stjórn á opinberum lántökum okkar. Hins vegar vekur ugg hve illa þjóðarbúskapur okkar stenst samanburð við aðrar þjóðir sé miðað við hagvöxt, verðbólgu, útflutnings- aukningu, gengisstjórn og jöfnuð i við- skiptum við útlönd, eins og greint var frá i síðasta blaði.