Vísbending - 27.07.1988, Blaðsíða 3

VÍSBENDING
Verðbólga oghag\'öxtur
Aukning raunverulegrar þjóðar-
framleiðslu á hvern lslending um
150% síðan 1950 jafngildir unr 2,5%
hagvexti á mann á ári að meðaltali.
Pað er þokkalegur
árangur á alþjóða-
legan mælikvarða,
en þó langt undir
meðallagi þeirra
þjóða, sem við ber-
um okkur helzt
saman við (sjá
mynd). Ef hagvöxt-
ur á mann hér á
landi hefði verið
3,2% á ári þennan
tíma, eins og hann
var að meðaltali í
löndunum 15 á
myndinni, væru
þjóðartekjur okkar
í ár fjórðungi meiri
en þær eru nú.
Munurinn nemur
250.000 krónum á
mann eða milljón á
hverja fjögurra
manna fjölskyldu.
Það er mikið.
Margar þjóðir
hafa náð mun betri
árangri í efnahags-
málum en við, til
dæmis Norðmenn.
Aukning raunveru-
legrar þjóðarfram-
leiðslu á mann í
Noregi um 250%
síðan 1950 jafngild-
ir um 3,5% hag-
vexti á mann á ári
að meðaltali. Norð-
menn hafa því búið
við mun meiri hag-
vöxt á mann en við, næstum ekkert at-
vinnuleysi, blómlega byggð um Noreg
allan og margfalt minni verðbólgu.
Reynsla Norðmanna staðfestir það, að
mikil verðbólga er með engu móti
nauðsynleg til þess að halda fullri at-
vinnu, örum hagvexti og jafnvægi í
landsbyggð. Ef hagvöxtur hefði verið
jafnmikill hér á landi og í Noregi síðan
1950, væru þjóðartekjur okkar á
mann í ár um 430.000 krónum hærri
en þær eru nú. Til samanburðar námu
allar erlendar langtímaskuldir Islend-
inga um 340.000 krónum á mann í árs-
lok 1987.
Finnar hafa líka náð mun meiri hag-
vexti á mann en við, eða næstum 4% á
ári að meðaltali síðan 1950, án mikillar
verðbólgu. Frakkar og Þjóðverjar
hafa líka búið við miklu meiri hagvöxt
á mann en við, eða rösklega 3% til 4%
á ári, og miklu minni verðbólgu.
Reynsla ítala og Japana sýnir það líka,
að það er hægt að ná mun örari hag-
vexti en við höfum náð án mikillar
verðbólgu. Svíar og Danir hafa náð
svipuðum hagvexti á mann eins og við
og njóta þó hvorki fisks, olíu né raf-
orku eins og íslendingar og Norð-
menn. Hins vegar hefur hagvöxtur á
mann í Bandaríkjunum, Bretlandi og
Sviss verið aðeins hægari en hér, eða
um 2% á ári.
Hverju sætir það, að hagvöxtur á ís-
landi undanfarna áratugi skuli lenda
Tekjur og gcngi
Milljón á mann er engu að síður
mikið fé. Við núverandi gengi verða
þjóðartekjur okkar um 22.000 Banda-
ríkjadollarar á mann á þessu ári. Til
samanburðar verða þjóðartekjur á
mann í Bandaríkjunum innan við
20.000 dollarar í ár. í hitteðfyrra,
1986, voru tekjur á mann í Bandaríkj-
unum um 10% hærri en hér á landi.
Nú hafa hlutföllin sem sagt snúizt við,
jafnvel þótt hagvöxtur á mann virðist
munu verða svipaður í báðum löndum
þessi tvö ár, 1987-1988.
Skýringin á þessu er að sjálfsögðu

HeimittAlþjóðagjaldeyrissjódurinn. Tölurumlslandeigavid 1950-1987. oghagvaxtartölurumDanmörku eiga við 1950-1985.
langt undir meðallagi í þessum hópi
þjóða, jafnvel þótt íslenzkt efnahagslíf
hafi borið rnörg einkenni mikils hag-
vaxtar þennan tíma? Atvinna hefur
verið mjög mikil og aukizt ört, vinnu-
framlag kvenna ekki sízt. Mikill og
vaxandi afli hefur komið úr sjó, ekki
sízt í kjölfar útfærslu landhelginnar á
sínum tíma. Þjóðin hefur ráðizt í mikl-
ar framkvæmdir, orkuframkvæmdir
ekki sízt. Hagstjórn hefur tekið fram-
förum. Allt þetta hefur stuðlað að
örum hagvexti. Aftur á móti hefur
verðbólgan trúlega hamlað gegn hag-
vexti með því að draga úr sparnaði og
hagkvæmni fjárfestingar og með því
að raska afkomu heimila og fyrirtækja
með margvíslegum hætti. Þar stendur
hnífurinn í kúnni.
sú, að raungengi krónunnar gagnvart
Bandaríkjadollar hefur hækkað kring-
um 20% á þessu tímabili, fyrst og
fremst vegna verðbólgu hér heima. í
þessum skilningi er dollaragengi krón-
unnar skráð um 20% of hátt nú. Ef
gengi krónunnar væri fellt um 20%,
hrykkju dollaratekjur þjóðarinnar á
mann niður í 18.000 dollara í einu vet-
fangi.
En hvort sem þjóðartekjur okkar ís-
lendinga í ár eru skráðar 22.000 eða
18.000 dollarar á mann, er það degin-
um ljósara, að þessar fjárhæðir
hrökkva miklu skemmra til viðurværis
í landinu en 20.000 dollarar vestra, af
því að verðlag á íslandi er mun hærra
en í Bandaríkjunum. Það er þó önnur
saga.
3