Vísbending - 16.11.1988, Side 4

VÍSBENDING
EB:_____
Tillagan um evrópskan seðlabanka
enn a umræðustigi
Svo sem kunnugt er hefur hug-
myndin um eina evrópska mynt og
einn seðlabanka notið vaxandi hylli á
meðal EB-ríkjanna. Sumir halda því
fram að slíkt hljóti að koma í eðlilegu
framhaldi af þeim áfanga þegar vörur,
fjármagn og vinnuafl flæða hindrunar-
laust yfir landamæri ríkjanna. Aðrir
vilja flýta stofnun evrópsks seðla-
banka og telja hann mikilvæga for-
sendu fyrir því að dæmið um sameigin-
legan markað ríkjanna gangi upp. Enn
aðrir, eins og Bretar, eru andvígir til-
lögunni og mega varla heyra á málið
minnst. Um þetta er mikið ritað og
rætt í blöðum og á ráðstefnum um
þessar mundir og þar að auki hefur EB
sett á fót nefnd sem fjallar um málið. í
nefndinni eiga sæti seðlabankastjórar
aðildarríkjanna 12, tveir skipaðir af
framkvæmdanefndinni og þrír óháðir
aðilar.
Nefndin á að skila áliti í júní á næsta
ári og hittist í þriðja skiptið í síðustu
viku. Á þeim fundi lýsti seðlabanka-
stjóri V.Pjóðverja, Karl Otto Pöhl,
þeirri skoðun sinni að sýna þyrfti
mikla varfærni í málinu. Pöhl er í
grundvallaratriðum fylgjandi hug-
myndinni um einn evrópskan gjald-
miðil og þar með einn seðlabanka, en
hefur ýmsa fyrirvara á þeirri skoðun.
Hann segir m.a. að hindrunarlaus við-
skipti með vörur og þjónustu og fjár-
magn séu mikilvægar forsendur fyrir
einu peningakerfi aðildarlandanna,
en fleira þurfi að koma til. Öll aðildar-
löndin verði fyrst að gerast aðilar að
Evrópumyntkerfinu (EMS) og þróa
það samstarf í nokkurn tíma áður en
farið verði út í stofnun eins seðla-
banka. Utan kerfisins, enn sem komið
er, eru Bretland, Spánn, Portúgal og
Grikkland, og hafa Spánn og Portúgal
gefið í skyn að þau muni sækja um að-
ild áður en langt um líður.
TYRKLAND:_____________________
Afnema reglur um hámarksvexti
Helsta úrræði íslenskra stjórnvalda
til lausnar efnahagsvanda sem ein-
kennist af þrálátri verðbólgu er sem
kunnugt er vaxtalækkun. Á sama tíma
eru ýmis lönd, sem eiga við verðbólgu
að stríða að aflétta reglum um há-
marksvexti. Við höfum áður greint frá
því að Portúgalar hafi aflétt hámarks-
vöxtum upp á 17%, en þar er verð-
bólgan um þessar mundir 10%. Og nú
hafa Tyrkir farið sömu leið.
Fyrr á árinu var tyrkneskum bönk-
um heimilað að ráða innlánsvöxtum
og nú verða afnumdar reglur um há-
marksvexti á skuldabréfum. Tyrkir
hafa haft þann vafasama heiður að
vera á svipuðu róli og íslendingar að
því er verðbólgu snertir á undanförn-
um árum. En þessar tvær þjóðir skera
sig áberandi úr að þessu leyti á meðal
hinna 24 þjóða OECD. Upp á síðkast-
ið hefur verðbólga í Tyrklandi þó farið
vaxandi og er komin yfir 80%. Við-
brögðin eru hins vegar eins og áður
segir að leyfa markaðsöflum að ráða
vöxtunum og það er ekki síst gert í
þeim tilgangi að efla fjármagnsmark-
aðinn heima fyrir.
EB:
Unnið að afnámi hindrana á orkuvið-
skiptum milli landanna
í síðustu viku hittust orkumálaráð-
herrar EB ríkjanna og ræddu mögu-
leikana á frjálsum viðskiptum með gas
og rafmagn innan Evrópubandalags-
ins. Er búist við að áætlun þar að lút-
andi sjái dagsins ljós á næsta ári.
Bæði Bretum og Frökkum er mikið í
mun að hömlur verði afnumdar á
þessu sviði, enda eru báðar þjóðirnar
aflögufærar. Bretar eiga nóg af gasi til
að selja og Frakkar eiga umframraf-
magn sem framleitt er í kjarnorkuver-
um. Hins vegar eru V.Pjóðverjar hik-
andi í þessu máli og einnig Danir.
V.Þjóðverjar hafa áhuga á að vernda
kolaiðnað sinn, sem framleiðir heldur
dýrari orku en fengist t.d. frá Frökk-
um og Danir munu vilja halda verði
tiltölulega háu til að hvetja til meiri
framleiðslu orku úr endurnýjanlegum
auðlindum.
KlNA:
Markaðsbúskapur óumdeilttak-
mark, en deilt um æskilegan hraða
breytinga
Það er varla deilt um það lengur í
Kína að taka beri upp markaðsbúskap
í líkingu við þann sem tíðkast á Vestur-
löndum. Hins vegar er um það ágrein-
ingur með hvaða hætti menn skuli
nálgast þetta markmið. Sumir vilja
fara hægt í sakirnar, bíða með afnám
verðlagshamla og byrja á því að selja
starfsmönnum ríkisfyrirtækja og al-
menningi allt að 49% hlutabréfa. Jafn-
framt vilja þeir gera framkvæmda-
stjóra ábyrga fyrir afkomu
fyrirtækjanna. Aðrir vilja afnema all-
ar verðhömlur sem fyrst og síðan
breyta ríkisfyrirtækjum í hlutafélög.
Fyrrnefndi hópurinn óttast pólitískar
afleiðingar þess ef breytingar verða
gerðar með hraði, en sá síðarnefndi
heldur því fram að frelsi í verðlagsmál-
um sé forsenda framfara og að það
verði ekki hægt að gera framkvæmda-
stjórana ábyrga nema að þeir geti ráð-
ið verði framleiðslu sinnar. (í gangi er
tvöfalt verðlagskerfi þar sem ríkið sel-
ur fyrirtækjum tiltekinn hluta þess
hráefnis sem til ráðstöfunar er á fast-
ákveðnu verði, en hinn hlutinn fer á
almennan markað).
Helsta vandamál í þjóðarbúskap
Kínverja um þessar mundir er þensla
og verðbólga, sem mælist opinberlega
um 20% en er jafnvel meiri að margra
mati. Verðbólgan á helst rætur sínar
að rekja til halla á ríkissjóði, sem aftur
stafar fyrst og fremst af miklum halla-
rekstri margra ríkisfyrirtækja. Petta
hefur skapað visst umrót í kínverskri
pólitík og þess vegna hafa sumir af því
áhyggjur að farið verði of geist í breyt-
ingar. Á hinn bóginn hafa menn líka
almennt áhyggjur af því að ef ekki
tekst að notfæra á næstu árum þann
umbótaanda sem nú ríkir, þá sé viss
hætta á stöðnun í líkingu við þá sem
Austur-Evrópulöndin búa við. Sem
stendur ráða ferðinni þeir sem vilja
fara hægt í breytingar, en helsti tals-
maður skjótra breytinga í frjálsræð-
isátt, Zhao Ziyang flokksleiðtogi, vék
nýlega úr sæti sem helsti ráðamaður
efnahagsmála.
Ritstj. og ábm.: Finnur Geirsson.
Útg.: Kaupþing hf. Húsi Verslunarinnar,
Kringlunni 7. 103 Reykjavík. Sími 68 69 88.
Umbrot oa útlitshönnun: Kristján Svansson.
Prentun: ísafoldarprentsmiðja hf.
Öll réttindi áskilin. Rit þetta má ekki afrita með
neinum hætti svo sem með Ijósritun eða á
annan hátt að hluta eða í heild sinni án leyfis
útgefanda.