Vísbending - 06.08.1992, Qupperneq 2

ISBENDING
Hafrannsóknastofnunmiðartillögursínar
við að fiskistofnarnir nái hámarks-
afköstum. Fiskihagfræðingar bæta
ýmsum þáttum við útreikninga fiski-
fræðinga, til dæmis útgerðarkostnaði.
Hagkvæmasta veiði kann að vera rninni
en sú sem fiskifræðingar leggja til, því að
ef mikið er af fiski í sjónum þarf minna
að hafa fyrir því að ná í hann. I 29. tölu-
blaði var skýrt frá þeirri'skoðun Ragnars
Árnasonar að fjárfesting í fiskistofnum
með minni veiði væri einhver sú
hagkvæmasta sem til greina kæmi hér á
landi. Geruin nú ráð fyrir að
útgerðarfyrirtæki haldi veiðiréttindum
sínum án endurgjalds um fyrirsjáanlega
framtíð. Ef skoðun Ragnars er rétt hefði
gengi hlutabréfa í Granda, Utgerðar-
félaginu og öðrum handhöfum veiðileyfa
þá átt að lœkka þegar ákveðið var að
veiða 205 þúsund tonn af þorski á næsta
fiskveiðiári.ístaðþessaðfaraaðróttækari
tillögum um kvótaniðurskurð. Hinsvegar
vareðlilegtað gengi fyrirtækjanna skyldi
lækka þegar fréttist af slæmu ástandi
þorskstofnsins. Um miðjan maí seldust
hlutabréf í Granda fyrir urn þrjú hundruð
þúsund krónur á genginu 2,8 og unt
miðjan júlí seldust bréf fyrir svipaða
fjárhæð á genginu 1,8. Um miðjan maí
seldust bréf í Utgerðarfélagi Akureyringa
fyrir um 400 þúsund krónur á genginu
3,8 en seint íjúlí seldust bréf fyrireina og
hálfamilljónkrónaágenginu3,l. Þessar
tölur sýna lækkandi gengi að undanförnu
ogjafnframt hvelítil viðskipti hafa verið
með þessi bréf.
Langtímahorfur í útgerð
eru góðar
Mörg útgerðarfyrirtæki eru stór-
skuldug, eins og kom fram í 9. tölublaði
Vísbendingar. Hin skuldugustu verða
gjaldþrota á næstu árum og munu draga
aðra með sér í fallinu; lánastofnanir,
önnur fyrirlæki og jafnvel sveitarfélög.
En rétt er að vekja enn athygli á því að
kvótakerfið gefur mikla hagræðingar-
möguleika í útgerð og fiskvinnslu. Fyrra
fiskveiðikerfi gerði ráð fyrir að skip og
fiskvinnsla væru rekin á hálfum
afköstum, en nú gefst færi á að bæta úr
því. Fyrirtæki hverfa á næstu árum, cn
hagur annarra verður betri. Hljóðið í
útgerðarmönnum hefurekki alltaf verið
gott undanfarin ár, en afkoma útgerðar-
fyrirtækja á hlutabréfamarkaði hefur
yfirleitt verið með miklum ágætum.
Utgerðarfélag Akureyringa hefur
samfellt verið rekið með hagnaði frá
1983 og arðsemi eiginfjárhefur stundum
numið tugum prósenta. Kvótaskerðing
spillirafkomunniumhríð. Eftirnokkur
ár mun hagur flestra útgerðarfélaga þó
sennilega líkjast því sem verið helur
hjá fyrirtækjum á hlutabréfamarkaði,
eða verða enn betri.
Hagræðingunni fylgir sennilega
nokkurt atvinnuleysi. Atvinnu-
sjónarmið geta hægt á hagræðingunni,
til dæmis ef illa stæð fyrirtæki halda í
kvóta til þess að stefna ekki störfum í
hættu. Þetta sjónarmið veldur því að
Grandi, Samherji og önnur félög, sem
eru laus við eignarhald sveitarfélaga,
gætu spjarað sig betur en önnur. Þessi
fy rirtæki geta öðrum fremur leyft sér að
gera út frystitogara og flytja út ferskan
fisk ef það er talið hagkvæmara en að
verka fisk í landi, eða þá að selja kvóta
ef það þykir henla.
Þónokkurkvótasalahefurveriðmilli
landshluta undanfarin ár. Hlutdeild
Rcykjaneskjördæmis í botnfiskkvóta
hefur fallið úr tæpum 17,8% 1984 í
15,5% og hlutdeild Reykjavíkur hefur
fallið úr 11,4% í um 9%. Aftur á móti
hefur hlutdeild Norðurlands eystra
aukist úr 14,7% í 18,7%. Hlutdeild
Akureyrar hefur vaxið úr 4,6% í um
8%.
Ráðagerðum um veiði-
gjald verður sennilega
slegið á frest
Sala á kvóta Hagræðingarsjóðs á
komandi hausti hefur valdið nokkrum
styr. Sumir höfðu vonast til að kvóli
hans, 12.000 þorskígildistonn, yrði
notaður til þess að milda áfallið sem
skerðing þorskkvóta veldur. En til þess
þyrfti að breyta lögum og auk þess hefði
vafalaust reynst erfitt að semja reglur
um úthlutun úr sjóðnum. Ætlunin er að
ríkissjóðurfáiísinnhlut um 525milljónir
króna með sölu veiðileyfa sjóðsins í
haust, en fjárhæðin gæti reyndar orðið
nokkru lægri, ef markaðsverð kvóta
breytist ekki. Kvótasalan á að borga
80% af rekstrarkostnaði Hafrannsókna-
stofnunar. Að því leyti minnir hún á
gjöld sem sjúklingar eru nú látnir borga.
Slíkt þjónustugjald á útgerð virðist ekki
ósanngjarnt, en marga grunar að það sé
aðeins ,,æfing“ fyrir allsherjarsölu
veiðileyfa. Vera má að svo sé, en
sennilega mun aflaskerðing næslu ára
verða til þess að innheimtu almenns
veiðileyfagjalds verði slegið á frest um
sinn. Á þann hátt verði sjávarútvegi
hjálpað á erfiðum tímum. Sumir segja
að veiðileyfagjald standist ekki ef það
verður ekki lagt á fljótlega, því að vart sé
sanngjarnt að heimta það af þeim sem
hafi keypt langtímakvóta af öðrum. Þetta
þarf ekki að vera rétt. Veiðigjald yrði
sennilega sett á í áföngum á 5-10 árum.
Utgerðarfyrirtæki afskrifa langtímakvóta
á nokkrum árum og markaðsverð hans
ræðst af því. Fyrirtækin taka óvissuna í
kerfinu þannig inn í reikninga sína.
_______ i
✓
Islenskt atvinnulíf 1991,
fyrra bindi, komið út
Komið er út fyrra bindi Islensks at-
vinnulífs 1991. Þettaerfimmtaúlgáfuár.
I þessu bindi er fjallað um öll fyrirtæki á
hlutabréfamarkaði, eignaleigur, verð-
bréfafyrirtæki, banka og sparisjóði og
tryggingafélög, rekstur þeirra og stöðu á
árinu 1991. Ritið er 126 blaðsíður.
Seinna bindi kemur út í september. I
ritinu öllu verður fjallað um á annað
h undrað fyrirtækja og er ein opna helguð
hverju. Mikil vinna er lögð í bókina og
alll gert til þess að upplýsingar sem þar
koma fram séu sem réttastar. Islenskt
atvinnulíf er grundvallarrit fyrir þá sem
vilja fræðast um afkomu fyrirtækja hér á
landi og er fróðleikur þaðan til dæmis
oft notaðar í þessu blaði. Talnakönnun
gefur ritið út en Kaupþing hefur styrkt
útgáfuna.
Afkoma Útgerðarfélags Akureyringa,
hagnaður, milljónir króna (vinstri kvarði), arðsemi (hægri)
Hagnaður verÖI.'9 2
ArÖsami eiginfjár
Afkoma Utgerðarfélags Akureyringa hefur verið mjög góð undanfarin ár. Arðsemi eiginfjár var
Iæplega20%áári 1986-1991. Afkomamargraannarrasjávarútvegsfyrirtækja ættiaðgelaorðið
svipuð.
2