Vísbending - 25.01.1996, Blaðsíða 2

ISBENDING
Dæmi um kostnaðarútreikning: Kostn. við einfalda hálskirtlatöku.
Háls-, nefog eyrnalæknir.
Viðtal (n. k. „startgjald")
Teknir hálskirtlar
Samtals:
Svæfingalæknir.
Viðtal („startgjald")
Svæfing við kirtlatöku
Samtals:
9,5 ein. (kódi: 1-11)
50.0 ein. (kódi: 4-13-2)
59,5 ein. áI35,-kr.: 8.033 kr.
Hlutur sjúklings: 3.933 kr.
GreiðslaTryggingastofnunar: 4.100 kr.
Samtals: 8.033 kr.
9,0 ein. (kódi: 1-27)
50.0 ein. (kódi: 4-13-2)
59,0 ein. á 135,- kr.:
Hlutursjúklings:
Greiðsla T ry ggingastofnunar
Samtals:
Samtals kostnaður við hálskirtlatöku:
þ.a. hluli sjúklings:
7.965 kr.
3.906 kr.
4.059 kr.
7.965 kr.
15.998 kr.
7.839 kr.
Minni afköst -
meiri hagnaður.
Þversagnir úr
rekstri sjúkrahúsa
Bolli Héðinsson
Rekstur íslenskra sjúkrahúsa er
einstakur þegar notaðir eru
venjulegir mælikvarðar um
frammistöðu og venjulegt mat á árangri
af starfi. Því minna sem þau afkasta, þeim
mun betri afkomu sýna þau. Astæðuna
má rekja til þess að árangur af starfi
sjúkrahúsa er ekki áþreifanlegur með
sama hætti og annarra fyrirtækja eða
stofnana, heldur verður að beita til þess
öðrum aðferðum og sértækari. Þessi þver-
sögn, sem þætti óásættanleg í öllum
venjulegum rekstri, er afleiðing þess að
spítalarnir, sem stjórnunarlegar heildir,
lúta ekki almennum rekstrarlögmálum
um tekjur, mannahald, forgangsröðun
verkefna, tækjakaupog aðra fjárfestingu.
Ástæðan fyrir því að þetta er látið
viðgangast er að erfitt er að benda á nei-
kvæðar afleiðingar af minnkandi af-
köstum, á meðan öllu því er sinnt sem
talið er brýnt, en annað situr á hakanum.
Árlegar lokanir sjúkrahúsdeilda, tog-
streita um fjármagn og sjónarspil stjórn-
enda spítalanna, þar sem mis-
viðkvæmum sjúklingahópum er beitt í
baráttunni við fjárveitingavaldið, eru
orðnir árlegir viðburðir sem þjóðin er þ ví
miður farin að líta á sem eðlilegt ástand.
Breytt rekstrarfyrirkomulag spítalanna
í þá átt, sem verður lýst hér á eftir, út-
heimtir nýja og framandi hugsun.
Almenn sátt er um að efnahagslegt og
þjóðfélagslegt réttlæti eigi að gilda um
heilbrigðisþjónustu ,en þaðer óháðþví
hver sér um reksturinn. Þannig er ekkert
sem mælir gegn því að félög í eigu einka-
aðila, sveitarfélagaeðalíknarfélaga reki
sjúkrahús, því þjóðfélagslegu jafnrétti
er fullnægt með því að opinber stofnun,
fjármögnuð af almannafé (sjúkrasamlög
eða tryggingastofnun/stofnanir), kaupir
aðgerðir og aðhlynningu af sjúkra-
stofnunum.
Samningar um verð á
þjónustu
Svo sem sjá má á meðfylgjandi töflu
þágreiðirT ryggingastofnun ríkisins, m.v.
gildandi samninga stofnunarinnar við
Læknafélag Reykjavíkur, rétt um
helming þess sem það raunverulega
kostar að láta fjarlægja hálskirtla. I
einingafjölda þeim sem læknunum er
greiddur eru innifalin laun, efni og áhöld,
afnotafhúsnæði o.s. frv. Greiðslan gerir
ráð fyrir launum til læknanna og þess
starfsfólks sem þeir þurfa síðan sjálfir að
greiða laun til, s.s. hjúkrunarfræðinga,
starfsmanna í móttöku, sjúkraliða o.fl.
Með greiðslum fyrir áhaldanotkun eru
reiknaðar inn afskriftir (þó það sé ekki
tilgreint sérstaklega í töflunni) sem gera
lækninum kleift að ákveða sjálfur hvort
og þá hvenær hann endurnýjar eigin
tækjakost og hvernig hann fjármagnar
hann.
Taflan sýnir að til er metinn, út-
reiknaður einingafjöldi við kirtlatöku
þannig að umfang slíkra læknisverka er
þekkt og ekkert sem mælir gegn því að
slíkur samningur yrði jafnframt gerður
við sjúkrahús. Tryggingastofnun gerir nú
samninga við fjölda heilbrigðisstétta um
verkefni sem þeim er falið að sinna á eigin
stofum. Hin nýja og framandi hugsun á
þessum vettvangi gerir ráð fyrir því að
ekki þurfi endilega að semja við
einstaklinga í viðkomandi heilbrigðis-
stéttum eða samtök þeirra, heldur megi
allt eins semja við fyrirtæki sem hafa verið
stofnuð í því skyni að veita þá þjónustu
sem Tryggingastofnun vill kaupa.
Af þeim stéttum, sem Trygginga-
stofnun semur við, eru sérfræðilæknar í
flestum tilvikum jafnframt starfandi
sjúkrahússlæknar sem þiggja því laun sín
fráríkinu áa.m.k. tveimur stöðum. Sögu-
leg skýring þessa fyrirkomulags á vafa-
laust rætur að rekja til þess tíma er hörg-
ull var á sérfræði læknum og kraftar þei rra
nýttust betur með slíkri skiptingu. Því er
ekki til að dreifa lengur.
Eftirlit með framkvæmd
Veiki hlekkurinn við að taka upp það
kerfi við fjármögnun sjúkrahúsa sem hér
um ræðir er eftirlitshlutinn, þ.e. hvemig
hagá eigi eftirliti kaupanda þjónustunnar
með því hvað gert er við hvem sjúkling
og síðan hvað verið er að innheimta gjald
fyrir. T.d. hvort verið sé að misnota taxla
með þ ví að rannsaka atriði sem ekki getur
lalist eðlilegt að rannsaka m. v. sjúkdóms-
ástand sjúklingsins. Gildir þetta jafnt
hvort sem um er að ræða fjármögnun
sjúkrahúsa eða þær greiðslur sem nú eru
inntar af hendi lil sérfræðilækna.
Þetta hefur verið vandamál stofnana
sem sambærilegar eru Try ggingastofnun
ríkisins um heim allan og við því hefur
verið brugðist með ýmsumhætti. I Noregi
hafa menn reynt að setja málin í ákveðinn,
umsaminn farveg með reglubundnu eftir-
liti samningsaðila og skyndiskoðunum.
Eftirlit þar hefur leitt til endurkröfu of-
greiddrar þjónustu af hálfu norsku
trygginganna og í öfgafyllstu tilvikunum
leitt til málsóknar. Þetta eru reyndar allt
kunnar aðferðir frá Tryggingastofnun
ríkisins en ljóst er að þær þyrfti að nota
með ákveðnari hætti og í stærri stíl með
fjármagni og mannskap sem slíkt út-
heimtir.
Skilningur hefur verið að aukast á því,
að þær rekstrarlegu forsendur sem ís-
lenskum sjúkrahúsum er boðið upp á
standastekki einföldustu kröfur nútíma-
legrar stjórnunar. Á meðan ríkissjóður
ábyrgist rekstur spítalanna í einni eða
annarri mynd, eða sjúkrahúsum er ekki
gert kleift að bæta afkomu sína með
hagræðingu, þá er hvatinn til
hagræðingar til muna minni en ella. Ein-
föld grundvallaratriði almenns rekstrar
gilda um sjúkrahús. Til að svo geti orðið,
verður verðlagningin á þeim verkum sem
þar eru unnin að vera klár, svo fyrir þau
megi greiða. Sá ætti einn að vera hlutur
ríkisins í sjúkratryggingum.
Höfundur er hagfrœðingur og
formaður tryggingaráðs
2