Vísbending - 01.02.1996, Síða 1

ISBENDING
1.
febrúar
1996
Viku
r i t
u m
v i ð s k i p t i
og efnahagsmál
5. tbl. 14. árg.
Fólks-
fækkun af
góðærum?
/
slendingum hefur fjölgað ár frá ári
í meira en heila öld. A fyrri öldum
fækkaði þjóðinni oft vegna hallæra
og til skamms tíma þekkti hvert manns-
bam svartadauða, stórubólu og móðu-
harðindi sem ógnvænlegavágesti. Síðast
fækkaði fólki hér á landi vegna fólks-
flutningatil Ameríku seint á 19. öld. Eftir
það jókst mannfjöldi og með vaxandi
hraða þar til aukningin varð mest á eftir-
stríðsárunum 1945-’60. Þá breyttist
fólksfjölgunarferillinn nokkuð. A máli
stærðfræðinga breyttist hann úr veldis-
falli í línulegan feril. Hagstofan birti ný-
lega bráðabirgðatölur um mannfjölda 1.
desember 1995. Þær gefatil kynna að nú
styttist í það að þjóðin hafi náð hámarks-
stærð. Það er j afnvel hugsanlegt að fólks-
flutningar úr landi valdi því að fremur
fækki en fjölgi einhvern tíma á næstunni.
Jafnframt sýna þær svo ekki verður um
villst að víða á landsbyggðinni, einkum
á Vestfjörðum, fækkar fólki með þeim
hraða að til landauðnar horfir.
Mannfjöldaspár
Vísbending hefur notað mannfjölda-
líkan sem byggir á því að fjöldi barna á
hverja konu sé rétt rúmlega 2,0 að með-
altali. Þetta er í samræmi við reynslu
undangenginna áraen þó hefurfæðingar-
tíðnin sífellt farið lækkandi. Á Vestur-
löndum er nú svo komið að ef ekki kæmu
til fólksflutningar frá löndum þriðja
heimsins þá myndi fólki fækka þegar til
lengdar lætur. Á árinu 1995 var fæðingar-
tíðni nákvæmlega 2,0 aðjafnaði áíslandi
og myndi hún þannig nægja til þess að
viðhalda jafnstórum kynslóðum í fram-
tíðinni og nú eru. Aukið langlífi og
fjölmennar kynslóðir miðaldra fólks
verða hins vegar til þess að enn mun
nokkur tími líða þar til jafnvægi næst
milli fæðinga og dauðsfalla. 1 fyrra
fæddust um 4.300 börn og til landsins
flytja urn 3.000 rnanns. Á móti kemur að
1.900 deyja og 4.400 flytja úr landi. Að-
eins tvisvar áður í íslandssögunni hefur
viðlíka fjöldi flutt úr landi: Á árunum
1969-’70, þegar mönnum buðust störf í
skipasmíðaiðnaði í Svíþjóð og árið 1887
þegar hvað mestur áróður var rekinn fyrir
Ameríkuferðum. Að vísu máekki leggja
allt of mikið upp úr tölum um aðflutta og
brottflutta því stór hluti þeirra er náms-
fólk og aðstæður þeirra kunna að vera
alls óháðar efnahagsástandi og öðrum
þeim þáttum sem almennt hafa áhrif á
fólksflutninga. Á myndinni hér að ofan
sést hvernig mannfjöldinn hefur þróast
og þar kemur einnig fram spá Vís-
bendingar næstu 25 árin. Árið 2020 væri
fjöldinn orðinn 320 þúsund. Einnig er
sýndur ferlill sem gefur til ky nna þróunina
ef 500 flytja úr landi umfram aðflutta á
ári hverju næstu 25 ár. Seinni ferillinn er
áhyggjuefni. Samkvæmt honum fjölgar
íslendingum ekki nema um 1.600 árlega
að meðaltali næstu 25 árin. Það er ekki
bara að með þessu móti sé stutt í fækkun
landsmanna heldur skekkjast líka öll
hlutföll í aldursdreifingu. Þeir sem flytja
utan eru oft ungir og vel menntaðir. Þjóðin
missir efnilegt fólk sem hefði getað staðið
undir batnandi lífskjörum en eflir sitja
gamalmenni. Víst hljómar þetta sent
hrakspá en engu að síður er það stað-
reynd að það færist sífellt í vöxt að ís-
lenskir námsmenn setjist að erlendis að
Efni blaðsins
I forsíðugrein er fjallað um nýjar tölur
Hagstofunnar urn mannfjölda 1. desem-
ber síðastliðinn. Þær verða tilefni til spár
um fólksfjölda næstu 25 árin. Flulningur
á höfuðborgarsvæðið heldur áfrarn en
flulningur úr landi er umhugsunarefni.
Dr. PéturH. Blöndal, stærðfræðingur,
bendir á það að breyttar neysluvenjur
leiði til þess að vísitölur ofmeti verð-
bólgu. Hann skýrir þetta með ímyndaðri
framfœrsluvísitölu katta.
Þórður Þórðarson, héraðsdómslög-
maður, útskýrir fjölbankasamninga,
kosti þeirra, undirbúning og framkvæmd.
Skipting íslendinga milli lundshluta 1910-2020
2020 2005 1995 1980 1970 1950 1910
Höfuðborgarsvæði 66,1% 62,3% 59,2% 53,1% 53,4% 45,5% 17,6%
Reykjavík 41,7% 40,2% 38,9% 36,5% 39,9% 39,1% 13,6%
Suðumes 5,9% 5,9% 5,8% 5,8% 5,2% 3,5% 3,0%
Vesturland 4,2% 4,8% 5,3% 6,5% 6,5% 6,9% 12,1%
Vestfirðir 2,0% 2,8% 3,4% 4,6% 4,9% 7,8% 15,7%
Norðurland vestra 2,8% 3,4% 3,8% 4,6% 4,8% 7,1% 10,6%
Norðurland eystra 8,4% 9,2% 10,0% 11,2% 10,9% 12,8% 14,0%
Austurland 3,6% 4,3% 4,8% 5,6% 5,5% 6,7% 11,4%
Suðurland 6,8% 7,3% 7,7% 8,6% 8,8% 9,6% 15,6%
Heimild: Hagstofa íslands, 2005,2020, spá Vísbendingar