Vísbending - 10.01.1997, Síða 3

V
ISBENDING
Spáð í nýja árið
Tatta 1. Spár þriggja aðila um þróun á árinu 1997.
Þjóðhags- stofnun Hagvöxtur 2,5% (4,3%) Stjórnunarfélag Islands 3,1% Vísbending 3,4%(5,2%)
Verðbólga 2,0% 3,5% 5,0%
Breytingarlauna 3,5% 5,7% 7,0%
Atvinnuleysi 4,0% 3,5% 3,0%
Vöxturinnflutnings 5,2% - 7,0%
Vöxturútflutnings 5,7% - 5,0%
Langtímavextir (verðlr.) 5,7% 5,6%
Skammtímavextir - 4,5% 7,5%
/
Aramót eru nýliðin. Við þau tímamót
þykir oft hæfa að líta til framtíðar,
spá og spekúlera. Að baki er ár sem fær
stimpilinn „gott ár“ og margir spyrja sig
hvernig þróunin verði á þessu ári. Það
sem einkenndi árið 1996 var stöðugleiki
í launa-, gengis- og verðlagsmálum,
ásamt batnandi fiskgengd og samsvar-
andi bata í rekstri og afkomu fyrirtækja.
Mikil umskipti urðu einnig í nýfjárfest-
ingu, sérstaklega má tiltaka stækkun ál-
versins í Straumsvík. Innflutningur á
vöru og þjónustu jókst á árinu umfram
vöxt útflutnings þannig að svokallaður
vöruskiptajöfnuður var óhagstæður.
Mikill vöxtur var í verðbréfaviðskiptum
og hækkaði hlutabréfavísitala Verð-
bréfaþings um 60%, auk þess sem veru-
leg veltuaukning átti sér stað.
Hvað um árið 1997?
lestir kjarasamningar voru lausir nú
um áramótin og því ríkir nokkur
óvissa um þróun launa. Líklegt er að
nýtt álver Columbia álfyrirtækisins muni
rísa á næstu árum, auk fyrirhugaðrar
stækkunar járnblendiverksmiðjunnar
og mun það, ásamt tilheyrandi fram-
kvæmdum við orkuöflun, hafa sitt að
segja varðandi framtíðina. Þegar hafa
komið fram viðbrögð við væntanlegum
þensluáhrifum af ofangreindum fram-
kvæmdum en ákveðið hefur verið að
draga úr framkvæmdum á vegum ríkisins
á næsta ári. Horfur eru á aukningu á
bolfiskatla og líklegt er að síld og loðna
ntuni gefa á sér færi á árinu. Verðþróun
á rækju hefur verið óhagstæð að undan-
förnu. Gengið var frá samningum við
Norðmenn og Rússa um veiðar í svo-
kallaðri Síldarsmugu í lok síðasta árs og
einnig var settur kvóti á rækjuveiðar á
Flæmslca hattinum í lok ársins. Utgerð-
armenn áætla að það síðasttalda muni
valda 3 milljarða króna tekjuskerðingu.
Hverju spáir
Þjóðhagsstofnun?
Þjóðhagsstofnun áætlar að hagvöxtur
hafi verið um 5,5% á árinu 1996 og
spáir að á þessu ári muni vöxturinn verða
2,5%. Verðbólga var áætluð 2,5% á síð-
asta ári og er spáð 2% verðbólgu á næsta
ári. Spáð er að atvinnuleysi dragist sam-
an úr 4,2% á síðasta ári í 4% á þessu ári.
Vöxtur innflutnings var 12,8% á síðasta
ári en vöxtur útflutnings 5,2%. A þessu
ári er spáð 5,7% vexti innflutnings og
2,8% vexti útflutnings. Líklegt eraðekki
hafi verið tekið tillit til nýgerðra samn-
inga við Norðmenn um veiðar í Síldar-
smugunni eða ákvörðunar ríkisstjórn-
arinnar um kvóta á rækjuveiðum á
Flæmska hattinum sem væntanlega hef-
ur nokkur áhrif á horfurnar. Þjóðhags-
stofnun metur það svo að einkaneysla
hafi áukist um 7% á árinu 1996 og spáir
3,5% vexti á næsta ári. Forstjóri Þjóð-
hagsstofnunar sagði í viðtali í Morgun-
blaðinu að búast mætti við 4,3% hag-
vexti ef bygging álvers Columbia og
stækkun járnblendiverksmiðjunnar
verður að veruleika.
Spástefna SFÍ
Stjórnunarfélag íslands (SFÍ) gengst
árlega fyrir spástefnu þar sem m.a.
eru birtar niðurstöður skoðanakönnun-
ar á áliti forsvarsmanna fyrirtækja á horf-
urn næsta árs. Spá þessi er að mörgu
leyti áhugaverð því að þeir aðilar sem
taka þátt í skoðanakönnuninni fylgjast
vel með framvindu og horfum og nýta
sér eigin spár við gerð áætlana fyrir sinn
rekstur. Athyglisvert er að spá SFI gerir
ráðfyrir3,1 % hagvexti, 3,5% verðbólgu,
5,7% launabreytingum og 3,5% at-
vinnuleysi. Spáð er litlum breytingum á
verðtryggðum vöxtum banka og ávöxt-
unarkröfu húsbréfa en spáð er verulegri
lækkun á skammtímavöxtum eða lækkun
úr 7,1 % 14,5% miðað við nóvember 1996.
í spá SFÍ er afkoma ríkissjóðs á næsta ári
áætluð -0,5% af VLF en Þjóðhagsstofn-
un gerir ráð fyrir0,2% jákvæðri afkomu.
Vísbending spáir
Vísbending spáir einnig í horfurnar
á næsta ári. Forsendur spánna eru
að þenslan í þjóðfélaginu sé vanmetin
og að launabreytingar séu áætlaðar of
lágar af ásetningi í opinberunt spám.
Vísbending spáir að laun muni hækka
um 7% að meðaltali og hækkun verð-
lags verði um 5%. Atvinnuleysi verði
3% og halli ríkissjóðs verði 0,7%. Spáð
er enn fremur 7% vexti innflutnings og
3% vexti útllutnings og að einkaneysla
muni vaxa um 5%. Að þessum forsend-
um gefnum yrði hagvöxtur líklega uin
3,4%. Ef álver og stækkun járnblendi-
verksmiðjunnar verða að veruleika
hækkar spá Vísbendingar í 5,2%. Miðað
við áðurnefnda verðbólguspá er ekki
hægt að sjá að óverðtryggðir vextir verði
undir 8% meðan mestu verðbólgukúf-
amir vara. Til gamans má geta þess að
Vísbending spáir 30% hækkun hluta-
bréfavísitölunnar. Sú spá er ekki vís-
indaleg en byggir á væntinguin um góða
afkomu fyrirtækja á nýliðnu ári og því
sem í hönd fer.
Ytri þættir
Fleiri þættir hafa áhrif á framtíðarspár
en þeir sem að ofan eru raktir. Þróun
fiskverðs erlendis, olíuverðs, álverðs,
verðs á kísiljárni og erlend gengisþróun
hafa mikil áhrif á þjóðarbúið og afkomu
þess. Þróun fiskverðs var þokkaleg á
síðasta ári nema á rækjuverði en þar
varð lækkun. Aukið framboð af loðnu
og sfld hefur ekki valdið verðlækkunum
enda er vinnsla þessara afurða mun fjöl-
breyttari en áður var. Ekki er að sjá að
breytingar ntuni verða verulegar á
fiskverði. Ekki er ólíklegt að olíuverð
munihækkavegnamikillakuldaíEvrópu
og lítilla birgða en á móti vegur að írak
kemst á ný í hóp olíusöluaðila á heims-
markaði. Ekki er ólíklegt að álverð muni
hækka þar sem birgðir hafa farið minnk-
andi og eftirspurn er vaxandi. Því er
spáð að ekki verði miklar sviptingar í
alþjóðlegum viðskiptum þannig að líkur
á að gengi verði tiltölulega stöðugt eru
nokkuð miklar. íslenska krónan er
nánast ekkert notuð sem gjaldmiðill í
alþjóðlegunt viðskiptum og því er engin
hætta á að spákaupmennska geti haft
áhrif á gengi gjaldmiðla gagnvart
krónunni. Seðlabankinn á tiltölulega
hægt með að grípa til aðgerða til varnar
gengisbreytingum þannig að litlar líkur
eru á verulegum breytingum.
Heimildir: Þjóðhagsstofnun, Stjórnunarfélag
íslands, Morgunblaðið og Útvegurinn.
3