Vísbending - 24.07.1998, Blaðsíða 3

á þennan dag.
Þórir Einarsson segir frá verkefiri nem-
enda sinna í viðskiptadeildinni sem voru
í leitaðfrábærum íslenskumfyrirtcekjum.
Fyrirtækin sem fyrir valinu urðu voru:
BM-Vallá, Eimskip, Hagkaup, Hamp-
iðjan, Hekla, Hilda, IBM á íslandi,
Iðnaðarbankinn, Mjólkursamsalan,
Plastprent og Smjörlíki-Sól. Þó kemur
ffam að ekkert tilnefndra fyrirtækja hafi
fengið einkunn á öllum sviðunum átta
sem líta skal til þegar metið er hvort
fyrirtæki sé frábært eða ekki. Almennt
var viðurkennt að ekki væri hægt að tala
um ffábær fyrirtæki hér á landi. Hins vegar
varð að sögn Þóris til listi yfir góð fyrir-
tæki, - fyrirtæki sem vel var stjórnað.
í ágúst 1987 birtist í fyrsta sinn grein í
Vísbendinguum kvótakerfið eftirRagnar
Ámason. Það er athyglisvert í Ijósi þess
hve umtalað og umdeilt það hefúr verið
síðar að ekki skuli hafa verið skrifað
um það á upphafsárum þess, en það var
sett á árið 1984. Ragnar segir: „Kjarni
málsins er sá að óheft viðskipti með
aflakvóta eru likleg til að auka stórlega
hagkvæmni í fiskveiðum. Það er síðan
annar handleggur, hvemig þeim ábata
er skipt meðal þjóðarinnar.“ Skömmu
síðar sagði Þorkell Helgason um sama
mál: „Ekki leikur vafi á því að
kvótakerfið, sem tekið var upp 1984, er
spor í rétta átt. Úthlutun kvóta mun þó
sífellt valda úlfúð. Eina færa leiðin er sú
að hið opinbera selji aflakvótana á
markaðsverði, jafnvel á eins konar
uppboði.“
Haustið 1987 kom svo fastur ritstjóri að
blaðinu á ný, Finnur Geirsson,
hagfræðingur.
1988 - Stjórnarandstaða
Vísbending birti ffá upphafi greinar
um efnahagsmál líðandi stundar,
einkum kjarasamninga. Umræðan varð
hins vegar líflegri en áður, nú þegar fleiri
héldu á penna. í mars segir: „Atburðir
undanfarinna daga, kjarasamningar og
efnahagsaðgerðir ríkisstj órnarinnar,
hljóta að valda vonbrigðum. Enn á ný
hefúrmistekist að brjótast út úr vítahring
verðbólgunnar, þar sem fyrirsjáanleg er
áfram mörgum sinnum hærri verðbólga
en í viðskiptalöndum okkar.“ Þorvaldur
Gylfason spyr í grein hvortgengisfelling
hafi verið nauðsynleg og Olafúr Isleifs-
son, efnahagsráðgjafi forsætisráðherra,
svarar skömmu síðar að hún hafi verið ill
nauðsyn. I ágúst er ríkisstjórn ráðlagt að
hætta síendurteknum efnahagsaðgerðum
og láta fyrirtækin standa á eigin fótum. I
grein frá þeim tíma segir: „I þriðja skiptið
á árinu er síðan að vænta efnahagsaðgerða
sem geta gj örbreytt starfsskilyrðum fyrir-
tækja og heimila. Enginn veit samt í
hverju slíkar breytingar verða fólgnar og
ekki einu sinni ríkisstjórnin virðist hafa
hugmynd um hvaða aðgerðir verða
endanlega ofan á.“
ISBENDING
En þótt ritstjóri hafi ekki hrifist af
efhahagsaðgerðum vorið 1988 var hann
enn óhressari með „Ótraustvekjandi
aðgerðir nýrrar rikisstjómar“ Steingríms
Hermannssonar, enda var hún „mynduð
í flýti og fyrstu efnahagsaðgerðir hennar
bera þess merki.“ Það þykir frásagnarvert
að í „stefnuyfirlýsingunni er að fmna
skynsamlega klausu um utanríkismál.“
1989 - Mútur
nn eru áhyggjur af óstjóm i
efnahagsmálum áberandi. I janúar
segir ritstjóri: „Mörgum þykir líka eðli-
legt að stjórnmálamenn liafi frumkvæði
að því að brydda upp á nýjungum í
atvinnulífi og veiti tiltcknum alvinnu-
greinum brautargengi. Það er sóst eftir
styrkjum, niðurgreiddum lánum,
ríkisábyrgðum á erlendum lánum
og sérstakri skattafyrirgreiðslu undir því
yfirskini að verið sé að halda uppi atvinnu
eða skjóta styrkari sloðum undir
atvinnulíf landsmanna.“
En Vísbending hefur komið víða við.
Eyjólfur Kjalar Emilsson skritar í júlí:
„Hugleiðum aðeins... dæmi um mútur:
Segjum að verktaki bjóði starfsmanni
verkfræðistofú sem er að meta verktilboð
frá honum í laxveiði i dýrustu veiðiá
landsins. Þetta er ef til vill mútutilraun,
en ekki er þar með víst að neitt sé rangt
við að taka verktilboði verktakans.
Kannski er það einmitt besta tilboðið en
ef betur er að gáð eru rangindi enn með
í spilinu. ... Strangt tekið veltur það á
ætlun þess sem greiðann gerir. Sá sem
vill ekki gerast sekur um mútur verður að
spyrja sjálfan sig heiðarlega að því þegar
hann hugleiðir boð af þessu tagi, hvað
sérgangií rauninnitil: Erhannþegarallt
kemur til alls að reyna að hafa annarleg
áhrif á manninn? ... Það er líka
athyglisvert að þegar mútur eru alsiða og
allir gera ráð fyrir þeim, þá glata þær
sumum af eiginleikum sínum sem
mútur.“
1990 - Veiðigjald
Veiðigjald er mjög til umræðu fram
eftir vori. Þorvaldur Gylfason segir
í janúar: „ ... áhrifamiklir íslenskir
stjómmálamenn hafa iðulegaennþámeiri
trú áríkisforsjá en markaðsbúskap, þegar
á reynir. Til gamans má geta þess, að
jafnvel framkvæmdastjóri V erzlunarráðs
Islands hefur lýst sig andvígan auknu
innllutningsfrelsi í búvöruviðskiptum,
eins og fram hefur komið meðal annars í
Bœndablaðinu. Þá er fokið í flest skjól.“
Steingrímur Ari Arason skrifar gegn
veiðileyfagjaldi. Hann segir: „Sala veiði-
leyfa eykur beina þátttöku stjómmála-
manna í atvinnulífinu. Hún er í andstöðu
við þá viðleitni sem einkennir þróun
efhahagsmála í heiminum í dag. ... Það
er ekki nóg með að stjórnmálamennimir
þyrftu að selja réttindin og ákveða þær
sölureglur sem ættu að gilda, heldur
þyrftuþeireinnigaðnásamkomulagi um
ráðstöfún söluhagnaðarins. Þannig kallar
kerfið á tvöfalda þátttöku þeirra. Þetta
kerfi jafngildir þjóðnýtingu og því eru
allir ókostir hennar óhjákvæmilegir. ...
Gagnstætt því sem haldið hefur verið fram
má færa efnahagsleg rök að því að sala
veiðiréttinda til hæstbjóðenda myndi
festa óhagkvæma útgerð í sessi og leiða
til viðvarandi offjárfestingar í fiski-
skipum.“
I lok maí hvarf Finnur Geirsson til starfa
sem forstjóri Nóa-Síríuss. Til starfa tók
Sigurður Jóhannesson hagfræðingur.
í júlí birtist verðbólguspá fyrir árin 1990
og 1991. Búist var við því að sumarið
1991 yrðiverðbólgan25%. ÓlafiRagn-
ari Grínissyni, fjármálaráðherra varð af
því tilefiii að orði :„Vísbending var virt
blað.“ I raun komst hraðinn mest í 14%
m.v. 3 mánuði. Það er útbreiddur
misskilningur að verðbólgan hafi dottið
niður í núverandi stöðu árið 1990 en í
raun varð það ekki l'yrr en tveimur ámm
seinna.
1991- Gjaldþrot banka?
Iupphafi árs voru hagfræðingar
vantrúaðir á að lækkun verðbólgunnar
væri varanleg. Ágúst Einarsson sagði i
janúar: „Hvort fylgt verður skynsömum
ráðleggingum hagfræðinga eða ekki og
hvort þrek og hugrekki sé til staðar að
ráðast að rótgrónum vandamálum er
ómögulegt að segja til um. Prófessor
Parkinson sem Parkinsonslögmálið er
kennt við sagði líka: Það er ekki í
verkahring grasafrœðings að reyta
illgresi úr görðum manna. Hann gerir
skyldu sina, efhannsegirtilum, hvehratt
jbað vex.“
í lok júní er þess getið að „ný ríkisstjóm
ætli að ganga skemmra í stuðningi við
fyrirtæki á landsbyggðinni en fyrri stjóm.
Þó fer því fjarri að slíkur stuðningur hafi
verið lagður af og er 300 milljóna
ljárveiting til fiskeldis dæmi um það.“
3