Vísbending - 24.07.1998, Blaðsíða 2

ISBENDING
í ijárfestingu á síðasta áratug vegna
neikvæðra raunvaxta. Við -15%
raunvexti hlýturnánast hvaða fjárfesting
sem er að borga sig. Kostir hárra vaxta
eru annars vegar að þeir stuðla að auknum
spamaði þjóðarinnar og draga úr neyslu.
Hins vegar stuðla þeir að því að fjármunir
renni í þá ijárfestingu sem mest gefur af
sér. í öðrum löndum erugerðarþærkröfúr
til nýrrar fjárfestingar að hún skili a.m.k.
15-20% vöxtum umfram verðbólgu."
Afblaðinu er það helst að segja að verkfall
bókagerðarmanna um haustið olli því að
fjölrita varð sex tölublöð, sem bám þess
glögg merki. Meðal efnis i fjölrituðu
blöðunum er umfjöllun um Laffer-
kúrfuna sem lýsir sambandinu milli
skattahlutfalls og heildarskatttekna
ríkisins. Mikilvægt er hverjum
hagfræðingi að þekkja söguna af
kúrfúnni, en blaðið hermir að Laffer hafi
„dregið hana á servéttu á vínbar í
Washington í nóvember 1974.“
1985 - Flatir skattar
Alltaf birtast öðru hvoru greinar
um ýmiss konar sparnaðarfonn, t.d.
húsnæðisspamaðarreikninga, rikisvíxla
og gjaldeyrisreikninga. í nóvember birtist
athygiisverð grein um tekjuskatt:
„Tilgangurinn með álagningu
stighækkandi tekjuskatts er að draga úr
launamisnmun í landinu. Með háum
jaðarskatti á háar tekjur er leitast við að
taka af tekjum hátekjufóks og flytja þær
til þeirra sem hafa lægri laun. Tilfærslan
á sér stað þannig að hlutfallslega lægri
skattar eru lagðir á lág laun an allir njóta
sama aðgangs að opinberri þj ónustu. Eins
og aðrartilfærslurljánnunaávegumhins
opinbera býður jöfnun tekna með
stighækkandi skatti hættunni heim hvert
sem litiðer. Þóttjaðarskattarátekjur séu
víða um lönd nokkru hærri en hér valda
sveiflur í tekjum og innheimta tekjuskatts
ári á eftir oft mjög mikilli skattbyrði. Þá
er einnig umhugsunarvert hvers vegna
lagður erhlutfallslegahærri skattur áfólk
sem lagt hefúr hart að sér ti I að aila hárra
tekna en á aðra sem minna leggja að sér.
Hárra tekna er oft aflað með því að taka
áhættu á einn eða annan hátt, fj árhagslega
eða með því að hætta lífi og limum. Aðrir
hafa hátt kaup vegna þess að þeir leggja
fram alla sína lífsorku og ganga jafnvel
nær heilsu sinni en þeir sem láta sér nægj a
meðallaun. Stighækkandi skattur drepur
niður hvatann til að gera betur og eykur
áhættuna á skattsvikum. ... Til þess að
forðast þá óhagkvæmni og það óréttlæti
sem beint og óbeint hlýst af stighækkandi
tekjuskatti mætti taka upp jafnan
tekjuskalt (og samtímagreiðslu).“ Þetta
var gert árið 1988 en nokkrum árum síðar
var á ný tekinn upp stighækkandi
tekjuskattur.
Sjaldan er sagt frá atburðum í
viðskiptalífinu en þó kemur fram að
Hafskip var ekki eitt á báti (en félagið
varðgjaldþrotahaustið 1985). Sagterfrá
erfiðleikum skipafélaga víða um heim. I
september hóf nýtt fylgirit með
Vísbendingu göngu sína. I því birtust
mánaðarlega ýmsar hagtölur.
1986 -
Fjölskyldufyrirtæki
Á riðbyrjaðimeðhefðbundnumhætti.
I\i maí crfjallað um hugmyndir manna
um afkomutengingar launa og
hlutabréfaeign starfsmanna. Vitnað er í
breska fjármálaráðherrann: „Uppsagnir
eru óhjákvæmilega líklegri þegar eini
sveigjanleikinn í kerfinu er fjöldi starfs-
manna ... Úr þessu mætti bæta meö þvi
að koma á launakerfi þar sem talsverður
hluti tekna er tengdur afkomu
fyrirtækis-

V.\Sl'(®p
OGVBS®-
bÓLGA
ins. Starfsfólkið
hefði þá ekki aðeins beinan hag af
velgengni fyrirtækjanna heldur yrði
minni ástæða eða þörf hj á fyrirtækjunum
að segja upp starfsfólki er reksturinn
gengur illa.“ í sama tölublaði er fjallað
um breytingar á eignarhaldi í
fjölskyldufyrirtækjum. Þar segir:
„Eigendum Qölskyldufyrirtækja er
yfirleitt ekki andstætt að afla sér Ijár með
sölu hlutabréfa. Aftur á móti hefur
mörgum reynst um megn að horfast í augu
við að missa áhrif í rekstri fyrirtækisins,
missa eftil villmeirihlutann eðanægilega
mikið til þess að geta ekki ráðið ferðinni
lengur. Þegar verið er að breyta
eignarhaldi fyrirtækja í Þýskalandi úr
einkafyrirtækum í almenningshlutafélög
helúr þetta vandamál verið leyst með því
að selj a fyrst í stað hlutabréf án atkvæðis-
réttar. ... I ráðgjöf þýskra banka til fjöl-
skyldufyrirtækja er lögð mikil áhersla á
skilin milli eignarhalds og daglegs
reksturs. Vilji ljölskyldan halda
eignarhlut sínum og þar með áhrifúm á
stjórn sé henni fyrir bestu að ráða aðra
menn til að sjá um daglegan rekstur. Til
að halda áhrifum í stjórn fyrirtækisins er
talið heppilegast að eigendur
gamalgróinna ljölskyldufyrirtækja fái til
liðs við sig reynda stjómendur og sem
óháðasta þeirri starfsemi sem fyrirtækið
hefúr með höndum. Þannig er myndaður
hópur fjölsky Idunnar og sérfræðinga sem
fermeðhluthennarístjóm íýrirtækisins."
Nýtt fylgirit, bleikt að lit, kom með
blaðinu 1. október. Þar var fjallað um
fyrirtæki á hlutabréfamarkaði. Fyrirtækin
voru: Almennar tryggingar, Fjárfest-
ingarfélag íslands, Alþýðubankinn,
Flugleiðir, Amarflug, Hampiðjan,
Eimskip, Hraðfrystihús Grundarijarðar,
Iðnaðarbankinn, Tollvörugeymslan,
Samvinnubankinn, Útgerðarfélag Akur-
eyringa, Skagstrendingur og Verslunar-
bankinn. Það er athyglisvert að tólf árum
seinna starfa aðeins fimm fyrirtæki af
ijórtán undir sama nafni og áður og sýnir
að viðskiptalífið er mjög virkt. Þessi
bleiki blöðungur varð að hluta kveikjan
að riti sem Talnakönnun hefúr gefið út í
10 ár, íslensku atvinnulífi, en V ísbending
tók einmitt þátt í útgáfúnni fyrstu árin.
Seinni hluta árs urðu þau tíðindi að
Sigurður B. Stefánsson lét af störfúm og
tók við starfl framkvæmdastjóra VIB.
1987 - Óregla og kvóti
Benedikt Höskuldsson, MA í
hagifæði, tók við blaðinu um stund
en hvarf til starfa hjá Útflutningsráði
vorið 1987.
A árunum 1983-5 og stundum síðan þá
var mikið fjallað um misgengi lána og
launa. Att var við það að lífeyrissj óðslán
voru bundin lánskjaravísitölu en
kaupgjald hækkaði hins vegar mun
minna en verðlag frámiðju ári 1983 til
hausts 1984. Pétur Blöndal,
framkvæmdastjóri Kaupþings, sýndi
fram á það í grein í maí 1987 að
raunávöxtun væri neikvæð miðað við
laun árin 1986-7 og þegar litið væri á
tímabilið frá upphafi verðtryggingar árið
1980 þá hefðu lán ekki hækkað meira en
laun. Þessi grein Péturs mun þó ekki hafa
vakið sérstaka athygli Sigtúnshópsins
svonefnda en hann barðist fyrir afnámi
lánskjaravísitölu ogjafnvel enn þann dag
í dag berj ast surnir gegn þeirri vernd sem
vísitölubinding er.
Útkoma blaðsins varð skrykkjóttari en
áðurvorið 1987 og útgefandinn skrifaði
i bréfl þá um sumarið að þar sem ekki
hefði fundist maður til þess að taka við
blaðinutilframbúðaryrðiaðhættaútgáfú
þess. Ekkert blað kom frá 20. mai til 22.
júlí en þá tók við óvenjulegt tímabil.
Nokkrir kennarar við Háskóla íslands
undir forystu Þorvalds Gylfasonar, sem
þávar stjórnarformaðurKaupþings, tóku
að sér að skrifa greinar næstu mánuði.
Pál 1R. Pálsson viðskiptafr æðingur sinnti
ritstjóm til bráðabirgða. Blaðið breytti
um svip og í stað þess að fjalla um erlend
viðskipti tók að bera meira á greinum
almenns eðlis um viðskipti og hagfræði.
Segja má að þetta form hafl haldist fram
2