Vísbending - 16.04.1999, Blaðsíða 4

V
ISBENDING
(Framhald af síðu 2)
hærra en svarar til meðalhagnaðar á
einingu. Með öðrum orðum, efkvóti er
lítill þá kaupa útgerðarfyrirtækin hann á
háu verði en eru jafnframt rekin með
tapi. Þetta kann að þykja þver-
sagnarkennt, en er fyllilega eðlilegt.
Útgerðarfyrirtæki sem kaupir kvóta á
jafnvægisverðinu (P1 á myndinni hér
fyrir ofan) tekst að greiða nokkurn hluta
fasta kostnaðarins þó svo því takist
ekki að greiðahann allan. Kysi fyrirtækið
að leggja skipi sínu þyrfti það samt sem
áður að standa straum af öllum fasta
kostnaðinum. Með því að kaupa kvóta,
þótt á háu verði sé, er fyrirtækið að halda
tapinu i lágmarki. Það er því ljóst að
hefðbundin kennslubókarhagfræði
skýrir fyllilega verðmyndun kvóta á
kvótamarkaði á íslandi. Samt sem áður
afskrifar ÞffS kennslubókarhagffæðina
umræðulaust í skýrslu sinni. Engin
heildstæð kennisetning er sett ffam í
staðinn, því aðeins haldið ffam að
kvótaverðið ráðist af jaðarhagnaði
hagkvæmustu fyrirtækjanna, þ.e.a.s. að
verðið sé hærra en P1 á myndinni hér
fyrir ofan. Með öðrum orðum, ÞHS
heldur því fram að leiguverðið á
kvótanum sé óháð lfamboðinu! Já, en
eru þá ekki til einhver frávik frá
kennslubókarlíkaninu sem lýst er hér
að ofan, kann lesandi að spyrja. Jú,
mikil ósköp. Það er hugsanlegt að
seljendur kvóta geri með sér
samkomulagum að setj a ekki allan kvóta
á markað, þ.e.a.s. að kvótahafar komi
ffam sem einkasali. Ef tilgáta ÞHS ætti
að standast þyrftu þeir reyndar að vera
einkasalar sem mismuna viðskiptavinum
(discriminating monopolist) og leigja
sumum útgerðarfyrirtækjum kvóta á
hærra verði en öðrum. Grunnforsenda
fyrir slíku atferli er að ekki sé til staðar
eftinnarkaður með þá vöru eða þjónustu
sem í boði er, því að ella tækju fyrirtækin
sem fengju kvóta leigðan á lágu verði
að sér að hafa milligöngu um leigu á
kvóta til fyrirtækja sem ella ættu aðeins
kost á kvóta á háu verði.
Sjálfsagt má upphugsa fleiri
aðstæður er kynnu að orsaka frávik frá
kennslubókarlíkaninu. En telji ÞHS að
aðstæður séu þannig að líkanið fái ekki
staðist þá stendur sú kvöð upp á ÞHS
að sýna fram á í hverju ffávikin liggja og
segja sannfærandi sögu þar að lútandi.
Niðurstaða um ÞHS
amandregin niðurstaða er þessi:
Nota má hefðbundna kennslu-
bókarhagfræði til að skýra mismun
leiguverðs á þorskígildistonni og meðal-
hagnaðar útgerðarfyrirtækis á þorsk-
ígildistonn. Sjómannasamtökin hafa
haldið fram með sannfærandi rökum
þeirri viðbótarskýringu að þvinguð
þátttaka sjómanna í kvótakaupum skýri
hátt leiguverð á kvóta. ÞHS ræðir
hvoruga þessara skýringa. Skýringar-
tilraun ÞHS er afar ósannfærandi.
Heildamiðurstaða undirritaðs er að
ÞHS hafi ekki vandað sig nægjanlega
við samningu og frágang umræddrar
skýrslu. Plaggið minnir reyndar meira
áfyrstudrögenendanlegaskýrslu. ÞHS
þyrfti að huga að stórum atriðum jafnt
sem smáum áður en skýrslan getur talist
fullfrágengin: 1 núverandi útgáfu sýnir
ÞHS lesandanum t.d. ekki þá tillitssemi
að rifja upp fyrir honum hvað aðrir hafa
ritað um mikilvæga málsþætti.
Stofnunin kastar mikilvægum kenni-
setningum hagfræðinnar um verð-
myndun á markaði fyrir róða án umræðu.
Umræða um flókin álitaefni á borð við
tengsl raungengis og sjávarútvegs er í
skötulíki og er engu líkara en höfundar
hafi ekki gefið sér tíma til að setja sig inn
í rök helstu málshefjenda!
Það er miður að ÞHS skuli misstíga
sig með þessum hætti á fræðasviðinu.
Ámi Magnússon prófessor og handrita-
safnari hafði virðingarverða afstöðu til
rangályktana kollega sinna: „Svo
gengur það í heiminum, að sumir hjálpa
erroribus á gang, og aðrir leitast síðan
við að útrýma þeim sömu erroribus.
Hafa svo hvorir tveggj a nokkuð að iðj a.“
Hingaðtilhafaalmenningurogfjölmiðlar
gjaman litið til ÞHS sem erroribus-
útrýmanda. Það er vonandi að ÞHS
endurskrifi skýrslu sína með slíkum hætti
að svo geti orðið áfram. Þá hefur iðja
okkar allra orðið til nokkurs góðs.
Lokaorð
að er mikill fengur af að
auðlindanefhdin skuli gefa almenn-
ingi innsýn í þau vinnugögn sem hún
hefur í höndum. Sé gengið út ffá að þær
álitsgerðir sem nefndin birtir í áfanga-
skýrslunni séu dæmigerðar fyrir annað
efhi óbirt má fullyrða að nefndin eigi
enn nokkuð starfóunnið. Æskilegt væri
að nefndin héldi áíf am á þeirri braut sem
hér er mörkuð og birti greinargerðir sem
hún hefur látið vinna fyrir sig eftir því
sem þær liggja fyrir, að því tilskildu að
efnið sé komið á birtingarstig.
, Athugasemd
Isamanburði á olíufélögunum þremur
í síðustu viku var talað um hagnað
eftir skattahjá Skeljungi þegar rétt hefði
verið að tala um hagnað fyrir skatta. I
meðfylgjandi töflu má sjá skýrari
samanburð á hagnaðartölum þeirra. í
lok greinarinnar er einnig talað um að
álögur ríkis á bensín séu 97% af verði,
rétt væri að segja að álögurríkis eru 97%
á innkaupsverð á bensíni.
l'sso Olís Skeljungur
Hagn. f/skatta 612.093 292.359 198.655
Breyting m/ára 31,58% 82,74% 104,91%
Hagnaður ársins 394.235 281.775 242.497
Breyting m/ára 38,22% 133,37% 228,16%
Aðrir sálmar
----------------------------------✓
( ! á
Samkeppnisskortur
Stöð 2 sýnir um þessar mundir
þáttaröð um Sambandið. Þar er
skilmerkilega rakið hvemig því voru
stöðugt tryggð forréttindi í atvinnu-
lífinu vegna þess að það var bændafélag.
Bændur njóta enn þann dag í dag þeirra
forréttinda að fá annað og meira greitt
fyrir sína vinnu en neytendur greiða
fyrir vöruna. Það má reyndar deila um
það hvort þetta hafi orðið þeim til góðs,
því að í raun þurfa þeir að keppa í
samkeppnisþjóðfélagi með sína vöru
þótt kjöt og mjólk njóti enn verndar.
Reynslan sýnir að þeir sem búa í
vemduðu umhverfi em síður til baráttu
fallnir en hinir sem þurfa stöðugt að
sanna sig. Þrátt fyrir það em mjólkur-
framleiðendur víða um land enn feimnir
við að fara inn á höfuðborgarsvæðið.
Mjólkursamsalan „á“ Reykjavík. Svo
kaldhæðnislegt sem það virðist, er nú
von manna um samkeppni á því sviði
sú, að KEA er að færa út kvíarnar til
Reykjavíkur. Kannski ferþað kaupfélag
líka í samvinnu við einkaaðila um þetta
mál. Það væri í eðlilegu samræmi við
aðra þróun þar nyrðra.
Olíufélagið mótmælir hástöfum
þegar talað er um að fella niður verð-
jöfnun á olíu og hótar þvi að verð hækki
víða um land verði það gjald fellt niður.
Aðrir sjá að gjaldið færir aðeins tekjur
milli fyrirtækja og Samkeppnisstofnun
hefur lýst því yfir að gjaldið stríði gegn
eðlilegum viðskiptum. Stjómvöld hika
enn og aftur við að taka af skarið og vilja
heldur láta Briissel berja sig til hlýðni.
Sannleikurinn geriryður
fijálsa
að var áhugavert að heyra til
Guðmundar Olafssonar, lektors við
viðskiptadeild Háskóla íslands, þegar
hann sagði í sjónvarpinu að helsta
efnahagsvandamál þjóðarinnar væri að
allir helstu vitleysingar í efiiahagsmálum
væru nú komnir í einn stjómmálaflokk.
Viðskiptadeildin kunni hins vegar illa
að meta þessa hressilegu athugasemd
og deildarforseti setti ofan i við
Guðmund. Það er af sem áður var að
Háskólinn væri vettvangur frjálsrar
ýumræðu.__________________________j
ÁRitstjórn: Eyþór Ivar Jónsson ritstjóri ogfy
ábyrgðarmaður, Benedikt Jóhannesson.
Útgefandi: Talnakönnun hf., Borgartuni 23,
105 Reykjavik.
Sími: 561-7575. Myndsendir: 561-8646.
Netfang:visbending@talnakonnun.is.
Málfarsráðgjöf: Málvísindastofnun Há-
skólans.
Prentun: Gutenberg. Upplag: 700 eintök.
Öll réttindi áskilin. © Ritið má ekki afrita án
leyfis útgefanda._______________
4