Vísbending - 25.05.2001, Blaðsíða 2

ISBENDING
Herdís Pála Pálsdóttir
stjórnunarráðgjafi
Samkvæmt rannsóknum Gallup á
íslandi er áhugi starfsfólks á
starfsþróun mikill, einkunn 4,3 á
kvarðanum 1-5, entækifærin sem standa
því til boða mun færri, einkunn 3,5 á
sama kvarða. I þessari grein verður
fjallað um hugtakið starfsþróun, hvað
það felur í sér og hvemig fyrirtæki geta
notað starfsþróun sem tæki til að laða
að og halda í gott starfsfólk. Hæft
starfsfólk með mikla þekkingu getur
veitt fyrirtækjum forskot í samkeppni,
starfsþróun er leið til að skapa það
samkeppnisforskot.
Mikilvægi starfsþróunar
Starfsþróun getur í rauninni þýtt
margt, ekki aðeins stöðuhækkanir
eins og þetta hugtak hefur jafnan verið
notað síðastliðin 40 ár eða svo. Starfs-
þróun er það ferli sem starfsmaður fer í
gegnum til að setja sér markmið og er
skref i átt að því marki sem hann stefnir
að innan fyrirtækisins. Þetta ferli ætti
bæði að taka mið af óskum starfsfólksins
og markmiðum fyrirtækisins. Starfs-
þróun geturþannig falið í sér möguleika
á að axla meiri ábyrgð í núverandi starfí,
að færast til í starfi innan starfseininga,
að færast til í starfí á milli starfseininga
eða að færast í „hærri“ stöðu.
Öllu fólki er meðfædd sú löngun að
vilja læra og þróast. Það má því segja að
þessi löngun sé fólki eðlislæg. Þessi
þáttur í eðli okkar gerir það einmitt svo
mikilvægt að allt starfsfólk fái að vaxa í
starfi og rækta nýja hæfileika. Leggja
þarf áherslu á að hæfileikar og þekking
starfsfólks nýtist sem best, bæði fyrir-
tækinu og starfsfólkinu til góða. Það er
því jafnt hagur starfsfólks og fyrirtækis
að skipuleggja og standa vel að málum
er varða starfsþróun, sem er eitt af því
sem laðar hæft starfsfólk að fyrirtækj um.
Fólk sem búið er að ná sér í verðmæta
reynslu eða menntun og hefur metnað
til að gera sífellt betur vill fá tækifæri til
þess. Það eru ekki lengur aðeins laun og
fríðindi sem laða að heldur þeir mögu-
leikar sem fólki bjóðast til að Iæra og
taka framförum í starfi. A þann hátt sér
fólk nefnilega fram á að geta viðhaldið
menntun sinni og þekkingu og þá um
leið virði sínu á markaðinum. Þegar hinn
dæmigerði starfsframastigi er ekki leng-
ur ráðandi þá miðar breytt skipulag
fyrirtækja að því að fólk fái að vaxa og
þroskast í starfi.
Starfsþróun
Stjómun starfsþróunar
Stjórnun starfsþróunar er það ferli eða
skipulag sem fyrirtæki/stofnun
styðst við þegar það velur, metur og
þjálfar starfsmenn til þess að hafa hæft
starfsfólk sem fellur vel að framtíðar-
þörfum þess. Starfsþróunarferlið hefst
um leið og nýr starfsmaður hefur verið
ráðinn, nýliðaþjálfun er lokið og mat
liggur fyrir um þekkingu hans. Ferlið á
að skipuleggja með hliðsjón af mark-
miðum fyrirtækisins um leið og reynt er
að mæta markmiðum einstaklingsins.
Ahersla skal lögð á að stjórnandi og
starfsmaður beri sameiginlega ábyrgð
á þessu ferli. Frumkvæði að starfsþróun
getur jafnt komið frá stjórnanda sem
starfsmanni. Þó að fyrirtæki stuðli að
stöðugri menntun starfsmanna sinna
ættu þau ekki að þurfa að óttast að missa
viðkomandi starfsmenn, t.d. til annarra
Tvœr leiðir i starfsþróun
Spírals-
starfsþróunar-
ferlar
Hefðbundnir
starfsþróunar-
ferlar
x v > \
■■ •, i / \
fyrirtækja. Reynslan sýnir að þau fyrir-
tæki sem ötullega vinna á þessu sviði
njóta meiri tryggðar og helst þar af leið-
andi betur á starfsfólki en fýrirtækjum
sem leggja minni áherslu á þennan þátt.
Starfsþróun ætti ekki bara að tengj-
ast ákveðnum störfum heldur ætti að
stefna að því að allt starfsfólk fyrirtækis
nái að vaxa í starfi í samræmi við hæfni
og í samræmi við markmið fýrirtækisins.
Starfsþróunarferlið þarf þó ekki að vera
það sama fýrir allt starfsfólk, taka skal
tillit til mismunandi forsendna, stefnu,
stöðu og þess háttar hverju sinni.
Mjög mikilvægt er að fýrirtæki hafi
góða vitneskju um hvaða hæfileika og
þekkingu starfsfólk þess hefur til að
bera til þess að starfsþróun geti orðið
markviss og skilað þeim árangri sem
vonir standa til. Sé þessi þekking
kortlögð, og í framhaldinu byggt ofan á
hana, minnka líkurnar á því að vatnið sé
sótt yfir lækinn.
Nýj ar hugmy ndir
Margir hugsa sér að það sé bara ein
leið á tindinn, nefnilega beint upp.
En í fjallgöngu er ekki endilega best að
fara alltaf beint upp. Starfsþróun er frem-
ur þannig að leiðin á tindinn er eins og
spírall. Nauðsynlegt er að öðlast víð-
tæka þekkingu og reynslu á hverju stigi
áður en einstaklingur getur farið á það
næsta, ef hann ætlar að ná sem bestum
árangri þegar á áfangastað er komið.
Að vera færður til innan starfseininga
eðaámilli þeirra, en ekki uppávið, þýðir
ekki að starfsmaður sé ekki hæfur til að
flytjast upp á við, það getur einmitt gert
hann hæfari til þess! Þannig fær hann
víðtækari reynslu sem mun nýtast
honum þegar „ofar“ er komið. Því má
segja að þessi nýja leið við starfsþróun
komi sér mjög vel, bæði fýrir fyrirtækin
og einstaklingana. Fyrirtækin hafa hæf-
ara starfsfólk með víðtækari þekkingu í
hverri stöðu og einstaklingarnir eiga
betri möguleika á að finna nýtt starf í
öðrum fyrirtækjum þar sem þeir hafa
víðtækari þekkingu. Einnig má benda á
að ekki er óalgengt að starfsfólk vilji
ekki endilega komast á tindinn, það þýðir
þó ekki að það vilji ekki vaxa í starfi.
Áhugi en ekki tækifæri
Rannsóknir Gallup hér á Islandi sýna
að þegar starfsfólk íslenskra fýrir-
tækja (rúmlega 7000 svarendur í gagna-
banka Gallup) er beðið um að meta full-
yrðinguna „Eg hef áhuga á að þróast/
þroskast í núverandi starfi hjá X“ fær
fullyrðingin að meðaltali einkunnina4,3
á kvarðanum 1—5. Samkvæmt stöðlum
Gallup er þetta einkunn á styrkleikabili
sem þýðir að áhugi starfsfólks á starfs-
þróun er mikill. Fullyrðingin „Eg hef
tækifæri til að þróast í starfi“ fær hins
vegar að meðaltali einkunnina 3,5 á
kvarðanum 1-5. Samkvæmt stöðlum
Gallup er þetta einkunn á aðgerðabili,
þ.e. þessum þætti innan íslenskra fýrir-
tækja er ekki sinnt betur en svo að leiða
má líkur að því að hann virki letjandi á
starfsfólk - starfsfólk er ekki ánægt með
ástand þessa þáttar. Sama niðurstaða
kemur í ljós þegar fullyrðingin „Yfir-
maður minn, eða einhver í vinnunni,
hvetur mig til að þróast í starfi“ er metin,
hún fær líka einkunnina 3,5.
í Ijósi þessara niðurstaðna má draga
þá ályktun að starfsfólki íslenskra fýrir-
tækjafinnistþaðekkifánægilegtækifæri
til starfsþróunar.
Rannsóknir sýna að starfsþróun
virkar bæði til að ná í starfsfólk og að
halda í það. Starfsþróunarferlið þarf að
vera skipulagt og í stöðugri endur-
skoðun svo að það sé nægilega sveigj-
anlegt til að geta mætt öllum breytingum
í umhverfinu. Starfsþróun er ferli sem
hefur engan endi og miðar að stöðugum
framförum.
2