Vísbending - 19.10.2001, Blaðsíða 3

V
ISBENDING
Eru fjárfestingartækifæri í sjávarútvegi? (frh.)
í Mynd 1. Veltufé frá rekstri hjá 15 sjávarútvegsfyrirtœkjum
l skv. milliuppgjöri (hvítar siílur) og ársuppgjöri (svartar súlur)
Jón Hallur Pétursson
viðskiptafræðingur
I
Eins og rakið var í fyrri grein þá er
það mat undirritaðs að veltufé frá
rekstri gefi mun gleggri rnynd af
rekstrarárangri sjávarútvegsfyrirtækja
heldur en rekstrarafkoma. Til þess að
meta verðmæti fyrirtækjanna, verður því
stuðst við áætlað veltufé frá rekstri,
dregin frá áætluð nýfjárfestingaþörf og
til þeirrar fjárhæðar sem þá ketnur út er
gerð hæfileg ávöxtunarkrafa. Þá er bætt
við áætluðu verðmæti eigna utan rekstr-
ar sem ekki valda sjóðstreymi í rekstri.
Það sem þá kemur út er „reiknað verð-
mæti“ fyrirtækjanna. Ef reiknað verð-
mæti er síðan borið saman við markaðs-
verð má sjá hvernig markaðurinn er að
meta félagið og hvort ætla megi að það
hækki, lækki eða sé á réttu verði.
Veltufé til ráðstöfunar
egar veltufé frá rekstri er reiknað
hefur verið tekið tillit til fjármagns-
kostnaðar vegna lánsfjár. Því má segja
að veltufé frá rekstri sé sú fjárhæð sem
er til ráðstöfunar tii þess að borga hlut-
höfum arð, greiða afborganir af lánum
og til nýfjárfestinga. Hér hefur verið
áætlað að veltufé frá rekstri verði 9,7
milljarðar króna á þessu ári (sjá mynd I).
Til samanburðar má sjá að veltufé frá
rekstri hefurverið4,6-6,9 milljarðaráári
árin 1998 til 2000 eða 5,4 milljarðar að
meðaltali. Fyrirfyrstu sex mánuðinaárin
1998 til 2001 nam veltufé frá rekstri 3,3
til 5,6 milljörðum eða 4,1 milljarði að
meðaltali.
Hér er reiknað með að nýfjárfest-
ingaþörf sé5% afveltueða2,8 milljarðar
króna. Reyndin hefur verið sú að þessi
fyrirtæki hafa verið að fjárfesta fyrir
hærri fjárhæðir en hér er verið að reikna
nteðeðaaðjafnaði um5 milljarða. Benda
má á að þau hafa mörg hver verið að
fjárfesta í auknum vexti sem á að skila
sér í auknum tekjum í framtíðinni. Þegar
reiknað er með 5% af veltu er átt við
árlega fjárfestingaþörf til þess að við-
halda núverandi tekjustreymi og á það
að teljast hæfilegt.
Hæfileg ávöxtunarkrafa
Eins og fyrr segir tökum við veltufé
frá rekstri og drögum frá því áætlaða
nýfjárfestingaþörf. Það sem þá er eftir
er það sent kalla má veltufé til ráðstöf-
unar, sem við síðan gerum til hæfilega
ávöxtunarkröfu. A mynd 2 má sjá þróun
ávöxtunarkröfu 25 ára húsbréfa frá því
í maí 1996 til 1. október2001. Þarkemur
fram að ávöxtunarkrafa húsbréfa er nú
um 5,7% eða svipuð og hún var um mitt
ár 1996. Þar sést einnig að árið 1998
hefur hún að jafnaði verið unt 4,4% en
hækkaði síðan í um 5,7% eða á það ról
sem hún er núna.
1 þessu dæmi er annars vegarreiknað
með 13% ávöxtunarkröfu og hins vegar
15%. Miðað við að verðbólga hefur að
jafnaði verið um 3-5% á liðnum árum og
að í þjóðhagsáætlun er gert ráð fyrir
3,4% verðbólgu á næsta ári, þá erum við
að reikna með 10-12% raunávöxtun eða
4-6% hærri ávöxtun heldur en á hús-
bréfunum. Þá má færa fyrir því rök að í
sjávarútveginum sé nokkur vörn gegn
verðbólgu þar sem breyting á gengi
gjaldmiðla hefur óbein áhrif á vísitölu
neysluverðs.
Þá má einnig spyrja hverjir séu
vaxtarmöguleikar einstakra fyrirtækja í
þessari grein. Reyndin er sú að útflutn-
ingsverðmæti sjávarafurða hefur verið
nálægt 100 milljörðum króna undanfarin
ár, sem segir okkur að greinin sem slík
er ekki að vaxa. Aftur á rnóti hefur þró-
unin orðið sú að fyrirtækjum í greininni
hefur fækkað og þau stækkað og þess
vegna má sjá fyrir sér vöxt í afkomu
einstakra félaga, sem aftur gæti réttlætt
lægri ávöxtunarkröfu en ella.
Eignir utan rekstrar
Mörg sjávarútvegsfyrirtækjanna
eiga töluverðar eignir sem ekki
skila neinu sjóðstreymi inn í rekstur og
hafa e.t.v. lítil sem engin áhrif á hinn
daglega rekstur félaganna. Þetta geta
verið t.d. hlutabréf í öðrum félögum og
fastafjármunir sem ekki eru í notkun. Því
er áætlað verðmæti þessara eigna „utan
rekstrar“ bætt við núvirl veltufé til ráð-
stöfunar. Hér hefur verið áætlað að
þessar eignir nemi um 11,9 milljörðum
króna.
Gengistrygging
Eins og rakið var í fyrri grein er
meginástæðan fyrir bata í rekstri
sjávarútvegsfyrirtækja veiking íslensku
krónunnar gagnvart erlendum gjald-
miðlum. Að því gefnu að gengi krón-
unnar verði á svipuðu róli og það er
(Framhald á síðu 4)
Mynd 2. Þróun ávöxtunarkröfu 25 ára húsbréfa
frá maí 1996 til októher 2001

3