Vísbending - 15.10.2004, Blaðsíða 1

V
V i k u
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
15. október 2004
42. tölublað
22. árgangur
Litla undrið syngur
Um miðjan tíunda áratuginn gerðu
nokkrir útskriftarnemar við við-
skiptafræðideild Háskóla ís-
lands sér ferð til Austurlanda og stöldr-
uðu meðal annars við í Singapúr. Eins
og góðum og áhugasömum viðskipta-
fræðingum er einum lagið fóru þeir í
vísindaferðir í fyrirtæki og stofnanir en
Singapúr var áþessum tíma „litla" undrið
í viðskiptaheiminum.
Einn vettvangur hinna vfsindalegu
rannsókna var svokallað framleiðsluráð
Singapúr. Islendingunum þótti laun-
fyndið að ein aðferðin sem framleiðslu-
ráðið notaði var að semja söngva um
framleiðni og grósku sem lýðurinn átti
svo að kyrja við hvert tækifæri. Ekki fer
neinum sögum af því hversu mikinn þátt
þessir söngvar áttu í framleiðni og
grósku Singapúr en þetta vakti áhuga
hjá hinum ungu Islendingum um hvort
hið sama væri mögulegt á Islandi. Það
sem þeir áttuðu sig ekki á var að slíkir
söngvar hafa lengi verið til á Islandi og
drifið þjóðarandann. Þeir eru hluti af
hinni íslensku þjóðarflóru. Tæpum tíu
árum síðar þá er hið „litla“ undur hins
alþjóðlega efnahagslífs ísland.
✓
I undralandi
Þann 14. október síðastliðinn fjallaði
Financial Times um innrás ís-
lenskra viðskiptamanna til Englands,
kaup Baugs, Bakkavarar, Actavis og
KB bankaábreskumfyrirtækjum. Grein-
arhöfundur benti á að íslendingar væru
færri en íbúar Coventry. Það hvað þó
við annan tón í þessari grein en oft áður
þegar fjallar er um Island - virðingar-
verðari en oft áður.
Það er eðlilegt að útlendingar taki
eftir þegar Island er meðal ríkustu
hagkerfa í heimi mælt á hvert höfuð og
íslensk „smáfyrirtæki" eru farin að taka
yfir þarlend „stórfyrirtæki". lafnvel hinir
ótrúlegustu útlendingar reyna að stama
upp „Baugur" og „Bakkavör" til að vekja
athygli á að þekking þeirra einskorðast
ekki lengur við „Björk“. Styrkur efna-
hagskerfisins vekur ekki hve minnst
undrun. Hinir allra fróðustu geta meira
að segja sagt hvar Island er á listum yfir
samkeppnishæfustu þjóðir heimsins.
Það kemur svo í hlut Islendinga
erlendis að útskýra hið íslenska undur.
Sjálfstæðið, hernámsárin, uppbygging
sjávarútvegarins, orkan, vinnusemin,
þjóðarsáttin, markaðsvæðingin og
nýjungagirni þjóðarinnar kemur allt við
sögu í þessum tilraunum. Einn og einn
reynir að kafa dýpra eftir útskýringun-
um, með orðræðu um sjálfsbjargarvið-
leitni þjóðarinnar, samvinnu og samhug
og stórmennskubrjálæði. Lokaniður-
staðan verður svo að Islendingar séu
eins og landið; úfið, stórbrotið og marg-
brotið, þar sem öfgarnar og andstæð-
urnar gera það einstakt og æðisgengið.
Uppruni vaxtarins
Það hefur hvarflað að mönnum að
útskýringin á því hvernig hin fá-
menna þjóða hefur farið að því að drífa
sig til vaxtar við endimörk alheimsins
væri einfaldalegafólgin íþví að manntalið
væri svona meinvitlaust. Davíð Oddsson
benti á þetta í viðtali við Vísbendingu
síðustu jól, að þegar haft væri í huga sá
fjöldi sem kemur saman á samkomum
um hverja helgi að ljóst væri að þjóðin
væri sennilegu betur talin í milljónum en
hundraðþúsundum.
Davíð vakti einnig athygli ábrjálæði
Islendinga sem litu á sig sem stórþjóð
og þoldu ekkert nema sigur í samkeppni
við margmilljóna þjóðir. Einnig er inn í
myndinni að í þjóðfélagi þar sem allir
eru frægir og fá sinn skerf af umfjöllun
í fjölmiðlum - þó ekki sé nema eftir að
þeir hafa yfirgefið þennan heim, að
Islendingar þekki ekki annað en að vera
miðpunktur alheimsins. Það er vel hugs-
anlegt að þessi hugsun og ásetningur
þjóðarinnar hafi dril'ið hana lengra en
oft er ætlað.
Fræðimenn eru sífellt að átta sig
betur á því hvað öflug menning og góður
andi innan fyrirtækja getur gert mikið
fyrir grósku þeirra og lífslíkur. Ekki er
ósennilegt að menning geti leikið enn
meira hlutverk fyrir þjóðfélag, þar sem
hún spilar ekki einungis inn í vinnu fólks
heldur einnig eyðslu og fjárfestingar.
Hefðbundin menningarlíkön, eins og
tilgátur Hofstede um menningarvíddir,
ná engan vegin að lýsa sérstæðum
eiginleikum íslenskrar menningar. Það
er einfaldlega ekki gert ráð fyrir hinu
íslenska brjálæði.
í einum kór
Fáar þjóðir syngja eins mikið saman
í kórum og íslendingar - og skiptir
þá litlu að þjóðin er ekkert sérstaklega
lagviss. Stundum virðist eins og þjóðin
öll syngi saman í einum kór. Ahuginn
og samvinnan segir mörg orð um ís-
lenska menningu.
Þjóðin sem ornaði sér yfir eldinum
forðum daga með rímnasöng hefur verið
blessuð með skáldagáfu - á Islandi eru
allir skáld. Það segir sína sögu að lengi
vel voru vinsælustu söngvar landsins
sjómannasöngvar um gleðina og hafið
þó svo að ljóst megi vera að hafið gat
verið úfið og sjómennskan oft hin mesta
þrautavinna. Eins var með fólkið í landi,
það söng líka um gleði vinnunnar. Hér
hefur enginn óbeit á mánudögum eins
og Bob Geldof. Þessir söngvar hafa
sennilega verið miklu betri en framleiðni-
söngvar þeirra í Singapúr, við höfðum
uppgötvar formið löngu áður en þeir
fóru að reyna að góla sína söngva á
fimrn tóna skala. Hér á landi er sungið
um vinnusemina og góðan starfsanda
með rómantískum undirtónum. Það er
sungið frá hjartanu. Hugsanlega er þar
að finna uppruna undursins.
Draumamir
Flest bendir til þess að næstu misserin
verði hagstæð íslendingum og
íslenska hagkerfið eigi eftir að vaxa meira
en flest önnur hagkerfi í nágrenninu.
Greinilegt er að íslenskir fjárfestar og
fyrirtæki hafa fengið stóraukinn áhuga
á útlöndum og aukið sjálfstraust. Auð-
vitað eru enn mörg verk að vinna svo að
vegurinn til frekari framfara sé mögu-
legur. En margir draumar hinnar litlu
þjóðar hafa þegar ræst og eins og Davíð
benti á í fyrrnefndu viðtali þá geta Is-
lendingar nú látið sig dreyma enn stærri
drauma.
1
Umfjöllun um áræði ís-
lenskra fyrirtækja í erlend-
umfjölmiðlumeraðverða
daglegt brauð.
2
Henry Mintzberg hefur
skrifað bók um af hverju
MBA gráðan gerir menn
ekki að stjórnenduim
Guðmundur Magnússon
prófessorfjallarumheildar-
áhættu fyrirtækja, hverjir
þurfa að huga að henni og
4
af hverju. Þetta er fimmta
grein Guðmundar í greina-
flokki um fsland og um-
heiminn.