Vísbending - 03.12.2004, Blaðsíða 1

V
ISBENDING
3. desember 2004
49. tölublað
Viku
rit um viðskipti og efnahagsmál
22. árgangur
Réttlæting útrásar
Islenskir athafnamenn og bankar vilja
útvíkka starfsemi sína til nærliggj-
andi landa. Þó að hógværðin sé lítil
er það mikið framfaraspor að heimsyfir-
ráðin eru ekki sótt yfir hálfan hnöttinn
eins og á árum áður. Arið 1998 var bein
fjármunaeign Islendinga erlendis tæpir
24 milljarðar, á síðasta ári var hún orðin
fimmsinnummeirieðaum 119milljarðar.
títrásin er enn að færast í aukana. En
hver er ávinningur Islendinga af þessari
útrás?
Hlutabréfaávinningur
Auðsældaráhrif
Á móti kemur að þeir hafa í auknum
mæli byggt sér bú í öðrum löndum,
aðallega í Bretlandi, til að fy Igja útrásinni
eftir. Einnig erhætta á að fyrirtækin ásamt
eigendununt hverfi fyrir fullt og allt frá
íslandi. Slík er auðsældin.
Aukiðbolmagn
Iviðtali í Brennidepli í Sjónvarpinu
sagði Björgólfur Thor Björgólfsson
að ávinningur Islendinga af útrás
íslenskra fyrirtækja væri í gegnum hluta-
bréfaverð fyrirtækjanna í Kauphöll
íslands. Þetta er umhugsunarvert. I
fyrsta lagi lýtur hlutabréfaverð sínum
eigin lögmálum þar sem bjartsýni og
svartsýni ráða oft meira en afkoma og
arðsemi. I öðru lagi er útrás sýnd veiði
en ekki gefin og lítill vafi leikur á að
einhver af þeim fyrirtækjum sem hafa
farið hve harðast fram munu upplifa
alvarlega skelli.íþriðjalagiereignarhald
einstaklega samþjappað á þessum fyrir-
tækjum þannig að það eru aðallega
fagfjárfestar sem upplifa auðsældina.
Utrásin hefur haft það í för með sér að
umfang fyrirtækjanna hefur aukist,
oft margfaldast. Fyrirtækin hafa meira
bolmagn til að framkvæma ýmislegt,
bæði hér heima og erlendis. Forsvars-
menn KB-banka sögðu að bankinn gæti
einmitt lækkað vexti og tekið slaginn
við íbúðalánasjóð vegna þess að hann
væri orðinn „útlenskur". Umfangið felur
í sér hagkvæmni, skala- og stærðarhag-
kvæmni. Hægt er að nýta áður ónýttar
hugmyndir og þekkingu og yfirbygg-
ingin dreifist áfleiri viðskiptavini. títrás-
in hefur einnig veitt forsvarsmönnum
fyrirtækja meira hugrekki en áður, t.d.
að taka slaginn við ríkisbatterí eins og
íbúðalánasjóð og það leiðir hugsanlega
til aukinnar samkeppni á innlendum
markaði, lægra verðs á vörum og þjón-
ustu.
Aukin tækifæri
U,
trásin hefur einnig opnað tækifæri
fyrir önnur fyrirtæki sem hafa getað
Hinir ríku Islendingar eru að verða
ríkari, miklu ríkari, en áður. Auð-
sældaráhrif hækkana á hlutabréfum hafa
áhrif á neyslu í þjóðfélaginu þar sem
laun hækka og bjartsýni eykst. Starfs-
menn hafa grætt mikið á hlutabréfa-
ívilnunum og æðstu starfsmönnum
útrásarfyrirtækjanna er jafnan vel greitt.
Þetta hefur einnig áhrif á neyslu og
fjárfestingar hér á landi og kallar eftir
nýjum vörum og þjónustu, með öðrum
orðum þetta eykur fjölbreytnina. Hið
opinbera fær þannig sinn skerf bæði
með tekju- og neyslusköttun af starfs-
mönnum og eigendum fyrirtækjanna og
tekjuskatta af fyrirtækjunum ef þau skila
betri afkomu en áður og þau borga skatta
hér á landi.
tíein fjármunaeign Islendinga
erlendis frá 1998 til 2003
1998 1999 2000 2001 2002 2003
þjónað hinum vaxandi fyrirtækjum og
þannig notið ávaxtanna. Upphafleg
útrás bankanna var einmitt fyrst á bakinu
á fyrirtækjum eins og Bakkavör og
fjárfestum sem vildu stofna fjárfest-
ingarsjóði í útlöndum til skattahagræðis.
Þekkingin og tæknin sem fyrirtæki
öðlast í útrásinni eru einnig líkleg til
þess að skila sér aftur til landsins, hvort
sem er með nýjungum í þjónustu og
vörum eða með nýjum fyrirtækjum.
Hið mikla umtal um útrás fyrirtækj-
anna hefur einnig skapað eins konar
„stuð-faktor“ í íslensku viðskiptalífi þar
sem fyrirtæki fara fram af meira áræði en
oft áður. Það er svipað og þegar Björk
Guðmundsdóttir varðaði veginn í tón-
listarheiminum, hið ómögulega verður
mögulegt.
Islenskir starfsmenn hafa líka fengið
ómetanlega reynslu í þeim ævintýrum
sem íslensk útrásarfyrirtæki hafa staðið
í og sífellt fleiri eru í stakk búnir til að
eiga viðskipti á alþjóðavísu. Ef þetta
eykur líkur á því að Island verði skotpall-
ur fyrirtækja í alþjóðasókn væri það eitt
og sér dýrmætustu áhrif alþjóðavæð-
ingarinnar.
Efnahagslegur veruleiki
Hin íslenska útrás er að vissu leyti
alleiðing efnahagsaðstæðna.
Krónan hefur verið sterk og það hefur
gert það að verkum að hagstætt er að
fjárfesta erlendis. Auknar fjárfestingar
í hlutabréfum og bjartsýni hefur líka lyft
hlutabréfaverði hér á landi upp, sem
hefur jafnframt ýtt á íslensk fyrirtæki að
nýta hátt verðgildi til að fjármagna
starfsemi erlendis. Aðgengi að lánsfjár-
magni hefur tekið stakkaskiptum eftir
að frelsi á fjármagnsmarkaði jókst og
einkavæðingu bankanna var komið á.
Tækifærin á íslandi eru takmörkuð, bæði
hvað varðar aukið umfang og ef leitað
er eftir sambærilegri ávöxtun og víða
erlendis. Þannig á útrásin einnig sínar
efnahagslegu ástæður. Það er lfka ágætt
að fjármagnið fari úr landi þegar þenslan
á Islandi er við suðumark. Þannig er
útrás íslenskra fyrirtækja að ýmsu leyti
eðlileg og góð fyrir íslenska framtíð.
1
Þegar íslensk fyrirtæki em
jafndugleg í útrás og raun
ber vitni er spurt um
ávinning Islendinga.
2
Alþjóðlegur
starfa hel'ur
flutningur
vakið upp
spurningar um hlutfalls-
lega yfírburði landa.
3
Ólafur Klemensson hag-
fræðingur fjallar um verð-
hegðun olíufélaganna með
því að rýna í verðbreytingar
4
á bensíni aftur í tímann.
Niðurstaðan er að um var
að ræða umfangsmikið
verðsamráð.

I ippjSii
m ■híiiurii IIL.r