Vísbending - 29.04.2005, Blaðsíða 2

V
ISBENDING
Hið ljúfa líf
Norðurlöndin eru ríkustu lönd
E vrópu ef reiknað er út frá vergri
landsframleiðslu á mann. Mun-
urinn á milli ríkra og fátækra á að vera
hvað minnstur á Norðurlöndunum og
þar á fólk að jafnaði að lifa hinu ljúfasta
lífi. Engu að síður er stundum erfitt að
telja fólki frá Suður-Evrópu trú um þessa
paradís í norðrinu. Hið ítalska „dolce
vita“ virðist nefnilega ekki vera eins ljúft
í norðri og það er í suðrinu.
La dolce vita
ífsgæði erekki auðveltað mæla vegna
þess að fólk metur þau á mismunandi
hátt. Þeim sem búa á strjálbýlum svæðum
getur þótt kyrrðin og nálægðin við nátt-
úruna dýrmætari en atvinnuhorfur og
félagslífið í stórborginni. Ef hins vegar
steríótýpu af lífsgæðingum um þrítugt
er lýst sem manneskju sem vill búa mið-
svæðis, eiga áhugaverða íbúð og flottan
bíl, vera í góðu starfi og geta farið út að
borða og skemmt sér reglulega er hægt
að setja betur fram í hverju lífsgæði þessa
hóps felast. Slíkur hópur væri sennilega
kallaður „uppar“ á íslandi. Þetta eru þeir
sem aka um á stórum götujeppum þó að
þeir fari aldrei út fyrir borgarmörkin,
reyna að innrétta íbúðina eftir forskrift
Völu Matt og kaupa einungis merkja-
og tískuvörur. Þeir fara út að borða en
hafa jafnan einungis tíma um helgar af
því að þeir vinna svo mikið til að borga
fyrir lífsstílinn. En ef horft er fram hjá
vinnutímanum, atvinnuþátttökunni og
skuldahlutfallinu (sjá 15. tbl. Vísbend-
ingar) er athyglivert að hugsa til þess
að ef einfaldir þættir eins og fara út að
borða og drekka glas af víni eru skoðaðir
birtist talsvert öfugsnúin mynd af lífs-
gæðum þjóða.
Nýlega var birt grein í New York
Times (We’re Rich, You’re Not. End of
Story, 17. apríl, 2005) þarsem Bandaríkja-
maðurbúsettur íNoregi varað velta þess-
ari þversögn fyrir sér. I Noregi mætir fólk
með nesti í vinnuna vegna þess að það er
of dýrt að borða hádegismat á veitinga-
húsi en fólk í sams konar stöðum, hvort
sem er í New York eða París, borðar úti
í hádeginu. Sömu sögu er að segja frá Is-
landi,þaðermunaðuraðfaraútíhádeginu
og að fara út að borða á kvöldin og panta
vín með matnum er nánast einskorðað
við sérstök tilefni hjá „venjulegu“ fólki
(að undanskildum verðbréfasölunum sem
telja krónurnar einungis í milljónum).
Jafnvel á Italíu þar sem matargerðarlist-
in á heimilum er í öllu hærri klassa en
víðast hvar annars staðar fer fjölskyldan
út að borða reglulega en það þarf nánast
brúðkaup til þess að hið sama gerist á
Islandi. Verðið á matnum og víninu segir
allt sem segja þarf enda er reikningurinn
jafnan tvöfalt hærri á íslandi en á jafnvel
fínustu veitingahúsum I Suður-Evrópu.
Þversögnin er að hið ljúfa lífvirðist öllu
ljúfara í löndum sem eru mun fátækari
samkvæmt hefðbundnum mælikvörðum,
jafnvel fyrir þá sem minna mega sín.
Verðlag á matvöru
Igagnagrunni Hagstofúnnar er að finna
samanburð á verðlagi á matvörum þar
sem Evrópubandalagið er notað sem grun-
nur (EU15=100). I ljósi hinnar almennu
umræðu hér að ofan ermikilvægt að skoða
hvort tölfræðin segir svipaða sögu og
það sem hér kom fram. Ef Norðurlöndin
(Svíþjóð, Finnland, Danmörk,Noregurog
Island) eru tekin saman ogkölluð „norðrið“
og Grikkland, Spánn, Frakkland, Portúgal
og Ítalía kölluð „suðrið“ er hægt að bera
saman verðlag á mat, drykk, áfengi og
tóbaki í þessum jaðarlöndum Evrópu. Það
er skemmst frá því að segja að verðlag
er miklu hærra í norðrinu en suðrinu,
minnstur er verðmunurinn á fisk, mjólk,
ostum og eggjurn, um 15%, en verðlag á
áfengi ertvöfalt hærra í norðrinu en sunnar
í álfunni (sjá mynd 1). Ef launakostnaður
og hlutfallsieg álagning á veitingahúsum
eru höfð í huga er tiltölulega einfalt að sjá
að reikningurinn á sams konar veitinga-
húsi mun verða rúmlega tvöfalt hærri í
norðrinu en suðrinu.
(Framhald á síðu 4)
c
Verdsamanburóur á matvörum i suðri og norðri (EUlS—100)
Tóbak
Áfengi
Gosdrykkir safar og vatn
Kaffi, te og kakó
Drykkjarvörur
Aðrar matvörur
Sykur. súkkulaöi og sælgæti
Grænmeti
Ávextir
Olíur og feitmeti
Mjólk, ostar og egg
Fiskur
Kjöt
Brauð og kornvörur
Matur
Matur drykkur, áfengi og tóbak
"i..... r
Norf rið
100 120 140 160 180 200
Verðmunur á matvörum á Islandi og Suður- og Norður-Evrópu ('%>)
Tóbak
Áfengi
Gosdrykkir safár og vatn
Kaffi, t< og kakó
Dryi kjarvörur
Aörar
Sykur, súkkulaöi o< sælgæti
< írænmeti
Ávextir
Oliur cfa feitmeti
MJólk, ost »r og egg
Fiskur
KJöt
Brauð og [íornvörur
Matur
Matur drykkur, áfenglog tóbak
-20%
2