Vísbending - 29.04.2005, Síða 4

(Framhald af síðu 2)
Ahugavert erað skoða Island sérstak-
lega í þessum samanburði. Ef verðlag á
Islandi er borið saman við verðlag annars
staðar á Norðurlöndum kemur í ljós að
það er í öllum tilvikum hærra hér á landi
en annars staðar á Norðurlöndum, að
undanskildumliðnum „aðrar matvörur".
Munurinn er mestur á mjólk, ostum og
eggjum (29%), grænmeti (25%), brauði
og komvörum (23%) og áfengi (22%).
Munurinn er hins vegar minnstur á verði
á gosdrykkjum, ávaxtasafa og vatni (2%)
og ávöxtum (2%). Ef verðlag á íslandi
er hins vegar borið saman við verðlag í
suðri vex bilið enn meira. Afengi er 135%
dýrara hér á landi en í suðrinu og tóbak
109% dýrara. Sá liður sem kemur skást út
úr þessum samanburði fyrir Islendinga er
fiskur, en þar er munurinn minnstur, eða
21%. Á heildina litið er matur, drykkur,
áfengi og tóbak rúmlega 70% dýrara á
Islandi en í suðrinu og 15% dýrara á Is-
landi en annars staðar á Norðurlöndum.
Islendingar geta hins vegar huggað sig
við að verðlag í Noregi er enn hærra en á
Islandi og erNoregurþví „dýrasta“ landið
á Norðurlöndum. Grænmeti er þó 21%
dýrara á Islandi en í Noregi og brauð og
komvörurum 14%dýrari.
Tækjaeign og húsnæði
Annarmælikvarðisem eráhugaverður
í þessu samhengi er samanburður
á raftækjaeign og bílaeign í norðri og
suðri. Slíkan samanburð er að finna í bók
eftir þá Michael Cox og Richard Alm frá
1999 sem heitir The myths of rich and
poor: why we ’re better off than we think.
Bókin ijallar að mestu um ríkidæmi í
Bandaríkjunum (sjá 16. tbl. Vísbending-
ar) en þar em tölur um raftækjaeign í
Danmörku og Svíþjóð annars vegar og í
Frakklandi, á Italíu og á Spáni hins vegar.
Ef þau tvö fyrstu eru látin standa fyrir
norðrið og hin þrjú síðari fyrir suðrið er
hægt að bera þessi tvö svæði saman (þó að
þessartölur séu að mörgu leyti úreltar). 1
suðrinu eiga menn bæði fleiri bíla (29%)
og þvottavélar (24%) en í norðri, og út-
varps- og sjónvarpseign er almenn og hin
sama bæði í norðri og suðri. I norðrinu á
fólk fjórum sinnum fleiri farsíma (403%),
og fleiri örbylgjuofna (200%) ogþurrkara
(167 %) en í suðri. Einnig eiga þar fleiri
tölvur (97%), myndbandstæki (67%),
ryksugur (66%) og fastlínusíma (40%)
en í suðri. Verulega hefur dregið saman
með suðrinu og norðrinu hvað varðar
farsímaeign og marga af hinum þáttunum
má kannski frekar útskýra með ólíkum
aðstæðum og lífsstíl en þörfinni fyrir
þessar vörur. Þessi samanburður segir
heldur ekkert til um gæði varanna, sem
er sérstaklega áhugavert hvað varðar
bílaeign.
Að bera saman húsnæði er enn ein
leiðin til þess að skoða muninn áNorður-
og Suður-Evrópu. Svíþjóð, Danmörk og
Finnland standa fyrir norðrið að þessu
sinni en tölur eru til fyrir öll fimm lönd-
in í Suður-Evrópu. Það kemur talsvert
á óvart að húsnæði á hverja fjölskyldu
er stærra, ef eitthvað er, í suðrinu en í
norðrinu. Á Italíu er fermetrafjöldinn
mestur á hverja fjölskyldu, eða um 7%
meiri ení norðrinu. Afturámóti búafleiri
undirhverju þaki í suðri en norðri þarsem
2,6 íbúar að meðaltali eru í hverri íbúð
í samanburði við 2,2 í norðrinu. Þetta
gerir það að verkum að fermetrafjöldi á
hvem einstakling verður um 22% meiri
í norðrinu en suðrinu. Þetta þarf þó ekki
endilega að teljast kostur þegar hið Ijúfa
líf er hafl í huga þar sem einstæðingsskap-
ur er að vissu leyti orðinn vandamál í
norðrinu og fólk verður gjarnan mun
meira einmana þar en í fjölskyldumenn-
ingu suðursins.
Útrás
Niðurstaðan er sú að ekki er alveg
augljóst að lífið á Norðurlöndum sé
eitthvað Ijúfara en í Suður-Evrópu. Ymsir
efnahagsmælikvarðar benda til þess að
tölur um verga landsframleiðslu á mann
segi ekki alla söguna. Það verður líka
að hafa í huga að tölur um verga lands-
framleiðslu taka ekki tillittil hins svarta
hagkerfis sem er miklu stærra í suðrinu
en það er í norðrinu. Engu að síður er
óhætt að segja að Norðurlandabúar geti
notið lífsins miklu betur þegar þeir fara
suður á bóginn en þegar Suður-Evrópu-
búar koma til Norðurlanda. Þannig gerir
útrásin Norðurlandabúa ríka. Þeir finna
reyndar h vergi fyrir ríkidæminu meira en
þegar þeir fara að heiman og spara stórfé
á hverjum bjórsem þeirdemba í sig. Það
er hið Ijúfa líf Norðurlandabúa. Þannig
eru þeir hlutfallslega ríkir þó að þeir séu
ekki eins ríkir og þeir halda og fá ekki
notið ríkidæmisins í eigin bakgarði eins
og þeir ættu kannski skilið.
( Vísbendingin )
Aðalsálmahöfundur Visbendingar til
síðustu tíu ára hefur nú þann 4. maí
næstkomandi safnað 50 árum í sarpinn.
Hann hefur þar með skrifað Aðra sálma
einn fimmta hluta ævi sinnar. Maðurinn
með fangamarkið bj heitir með réttu
Benedikt Jóhannesson. Stundum hefur
hann þótt ófyrirleitinn, jafnvel áreitinn,
oft umdeildur en jafnan áhugaverður
og yfirleitt lúmskt fyndinn, ef ekki stór-
skemmtilegur. Vonandi á hann eftir að
skrifa jafnmikið í síðari hálfleiknum og
vhann gerði í þeim fyrri. - eij_y
ISBENDING
Aðrir sálmar
-------------------------------------/
/ ■ N
Hún átti afmæli
íkisstjórnin átti eiginlega afmæli
fyrir viku. Samt ekki. Stjómin sem
nú starfar er fjórða ráðuneyti Framsóknar
og Sjálfstæðisflokks á tíu árum. Þó eróhætt
að segja að þetta sé sama stjóm. Halldór
og Davíð em þeir sömu og fyrir tíu áram.
Davíð telur kannski að stjómin sé ljórtán
ára, þó að nýr flokkur hafi fyllt skarðið
sem Sjálfstæðismenn vantar upp á meiri-
hluta. Á slíkum tímamótum er stundum
farið yfir feril afmælisbamsins en það er
reyndar sjaldnast gert í tíu ára afmælum.
Ríkisstjómir gerast þó yfirleitt ekki miklu
eldri. Þessari stjóm hefurgengið ágætlega.
Sérstaklega verður að taka það fram að
Davíð og Halldór kunna að vera í rík-
isstjóm. Þeir rífast ekki opinberlega og
sjaldnast leka leyndarmálin frá þeim.
Kratar gátu hins vegar aldrei þagað yfir
leyndamiáli. Að vísu hefði það ekki átt
að koma neinum á óvart í sambandi við
Jón Baldvin, því að þegar faðir hans var
ráðherra ætlaði forsætisráðherra að láta
leita að hleranarbúnaði á ríkisstjómarfúnd-
um. Enda lítið gaman að vita leyndannál
ef maður má engum segja frá því. En
þetta var útúrdúr. Líklega verða eftirmæl-
in ellir þessa stjóm jákvæð þó að sumt
hafi tekist síður en efni stóðu til. Það var
rétt ákvörðun að einkavæða bankana en
framkvæmdin varmjögámælisverð. Fyrir
fram vora ekki allir jafnt settir við kaupin.
Öllum var augljóst að ferlið var hannað
til þess að fá ákveðna niðurstöðu. Að vísu
snera Framsóknarmenn á Davíð með því
að sameina Búnaðarbankann Kaupþingi
strax í kjölfareinkavæðingarinnar. Það er
þó ekki ólíklegt að niðurstaðan hefði verið
svipuð ef almenningi hefði verið leyft að
koma að einkavæðingunni en bankamir
heföu orðið dýrari fyrir endanlega kaup-
endur. Gróðinn hefði farið á fleiri hendur.
Landssíminn verður seldur á afmælinu
og framkvæmdin á sölunni getur valdið
mestu um hver eftirmæli stjórnarinnar
verða. Almenningur hefur ekki trú á því
að framkvæmdin verði heiðarleg. I könnun
Frjálsrar verslunartöldu 56% að réttlátum
leikreglum verði ekki beitt við söluna.
Stjómin getur enn bjargað mannorðinu.
Vonandi tekst það. - bj
V
f Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Eyþór Ivar Jónsson.
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23, 105
Reykjavík.
Sími: 512-7575. Myndsendir: 561-8646.
Netfang: visbending@talnakonnun.is.
Málfarsráðgjöf: Málvísindastofnun Há-
skólans.
Prentun: Gutenberg. Upplag: 700 eintök.
Öll réttindi áskilin. © Ritið má ekki afrita án
leyfis útgefanda.
4