Vísbending - 20.05.2005, Blaðsíða 1

V
V i k u
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
20. maí 2005
20. tölublað
23. árgangur
Kínavektorinn
Olafur Ragnar Grímsson, for-
seti lýðveldisins Islands, var í
fararbroddi fylkingar íslenskra
viðskiptamanna í Kína seinni hluta
maímánaðar. Sögusagnir segja að ýmsir
„milliríkjasamningar“ hafi verið hand-
salaðir í þessari för og ber þar hæst
að FL Group leigði út fimm Boeing-
flugvélar til Air China, sem er stærsta
farþegaflugfélagið í Kína, og samning
Orkuveitu Reykjavíkur um að leggja
hitaveitu í nýtt hverfi í Xianyang-borg.
Viðskiptajöfnuður íslands við Kína hef-
ur verið heldur neikvæður siðustu árin
þannig að sjóðstreymi frá Kína hlýtur að
vera jákvæð þróun fyrir íslenskt atvinnu-
líf. Þrátt fyrir að íslenskir fjárfestar hafi
skoðað markaðinn í nálægum löndum
hafa þeir enn sem komið er ekki fest rætur
í Kína en erfitt er að horfa fram hjá því
stóra landi og þeirri hröðu efnahagsþróun
sem á sér stað þar.
Hagvaxtarþróun
Það er sem sé erfitt að horfa fram hjá
ijölmennasta landi í heimi með 1,3
milljarða íbúa. Það gera 4.433 Kínverja
á hvem Islending. Hagvöxturinn í Kína á
undanfömum ámm er þó það sem hefúr
vakið hvað mestan áhuga útlendinga á
þessu gamla stórveldi. Frá 1987 til 2004
hefúr verið 8,5% hagvöxtur að jafnaði í
Kína. Jafnvel góðærið á Islandi bliknar í
samanburði við hann. Enn fremur virðist
lítið lát á vextinum en Alþjóðagjaldeyris-
sjóðurinn spáir í nýjasta hefti World Eco-
nomic Outlook að hagvöxturinn í Kína
verði 8,5% á þessu ári og 8,0% áþví næsta.
Þessi gríðarlegi vöxturhefúrvakið marga
hagfræðinga til umhugsunar um hvort að
kínverska hagkerfið muni ekki brátt of-
hitna og bræða úr sér enda era innviðimir,
t.d. bankakerfið og atvinnuástand í strjál-
býli, ekki ýkja sterkir. Lengi vel var því
haldið ffam að þessar hagvaxtartölur væra
tölfræðifolsun. Þessi gríðarlegi vöxtur á
sér þó fordæmi hjá ríkjum sem hafa farið
í gegnum umbreytingarskeið til þess nálg-
ast nútímahagstjóm, frjáls viðskipti og
kapítalisma. Hagvöxtur í Kína á mann á
kaupmáttarkvarðaffá 1978 til 2004varum
370%, sem er um 6,1% á ári. Hagvöxtur
á mann í Japan ffá 1950 til 1973 var um
460%, eða 8,2%áári, oghagvöxturámann
í Suður-Kóreu jókst um 680% á áranum
ffá 1962 til 1990, eða um 7,6% á ári.
Svona ör hagvöxtur þróunarríkja
er stundum kallaður „catch-up“-áhrif á
ensku, sem hljómareins og „ketchup" eða
tómatsósa, og það er kannski sósan sem
lýsir þessu best. í fyrstu kemur ekkert úr
tómatsósuflöskunni sama hvað slegið er
á botn hennar en svo allt í einu kemur öll
sósan úr flöskunni í einu. Þannig virðist
þetta einnig ganga fyrir sig með hagkerfi.
Þetta er einungis tímabundinn vöxtur sem
stendurá meðan mestabilið erbrúað. Kína
virðist eiga enn nokkuð í pokahorninu
samkvæmt tómatsósuhagfræðinni þar
sem landsffamleiðsla á mann í Kína er
einungis einn sjötti af landsframleiðslu á
mann í Bandaríkjunum. Til samanburðar
má geta þess að landsfr amleiðsla á mann í
Japan var einn fimmti af landsff amleiðslu
á mann í Bandaríkjunum árið 1950. Það
sem enn fremur ýtir undir kenningar um
að Kína eigi enn eftir að vaxa úr grasi er
hin gríðarlega fjárfesting sem á sér stað
í landinu en hún var komin yfir 40% af
landsframleiðslu en águllaldartímabilum
Japans og Suður-Kóreu var fjárfestingar-
hlutfallið um 30% af landsffamleiðslu. Það
erþess vegna ekki að undra að ekkert land
sópar til sín meira af erlendri fjárfestingu
um þessar mundir en Kína en þar eiga
íslendingar lítið sem ekkert af kökunni.
Tækifæri og ógnanir
Arið 2002 fluttu Islendingar inn fimm
sinnum meira af kínverskum vöram
en þeir fluttu út til Kína, árið 2003 var
það sex sinnum meira og á síðasta ári
var innflutningurinn níu sinnum meiri en
útflutningurinn til Kína. Innflutningur frá
Kína er þó einungis 3^4% af heildarinn-
flutningi áþessum áram og útflutningurtil
Kína er um 0,6-0,7% afheildarútflutningi
íslendinga. Fjárfestingaríslendinga í Kína
hafa enn sem komið er verið afar litlar.
Ólíklegt er annað en að viðskipti við Kína
eigieftiraðaukasttalsvertákomandiárum
ef heimsókn forseta Islands er einhver
fyrirboði.
Evrópusambandið og Bandaríkin
sjá Kínavektorinn sem mikla ógnun um
þessar mundir og ljóst er að fiskeldi í
Kína getur haft veruleg áhrif á fiskverð
á alþjóðamörkuðum og þar af leiðandi
haft veraleg áhrif hér á landi. Engu að
síður era tækifærin fyrir íslendinga í sam-
bandi við Kínavektorinn miklu fleiri en
ógnanimar.
Hagvöxtur í Kína, Bandaríkjunum, Evrulandi og heiminum
frá 1987 ti! 2006 (spá Alþjóðagjaldeyrissjóðsins)
12%
4hans sýna að utanríkisversP
un íslendinga gæti aukist
um 60% við inngöngu Ís-
lands í ESB.
1
Íslendingar era í auknum
mæli famirað skoða Kína
sem land tækifæranna,
enda af nógu að taka.
2
Jack Welch hefur skrifað
stjómunarbókina sem beð-
ið var eftirmeð óþreyju, þar
er að finna ýmis heilræði.
3
Þórarinn G. Pétursson íjall-
ar um EMU og ESB og áhrif
þeirra á utanríkisverslun
Islendinga. Utreikningar